برنامه ریزی روستایی
سمیرا جولایی؛ حسین زینتی فخرآباد؛ زهرا ملک جعفریان
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 54-67
چکیده
زمینه و هدف: تقویت کارآفرینی روستایی بهعنوان اهرمی مؤثر در تسریع رشد اقتصادی و توانمندسازی اجتماعی نقش مهمی در فرایند توسعه روستایی ایفا میکند. در این میان قابلیتها و موانعی وجود دارد که با شناسایی آنها علاوه بر رشد و توسعه کارآفرینی در میان جوامع روستایی، میتوان زمینههای دستیابی به توسعه پایدار را نیز فراهم نمود. باتوجهبه ...
بیشتر
زمینه و هدف: تقویت کارآفرینی روستایی بهعنوان اهرمی مؤثر در تسریع رشد اقتصادی و توانمندسازی اجتماعی نقش مهمی در فرایند توسعه روستایی ایفا میکند. در این میان قابلیتها و موانعی وجود دارد که با شناسایی آنها علاوه بر رشد و توسعه کارآفرینی در میان جوامع روستایی، میتوان زمینههای دستیابی به توسعه پایدار را نیز فراهم نمود. باتوجهبه جایگاه کارآفرینی در فرایند توسعه روستایی و ضرورت شناسایی موانع و چالشهای پیشرو در این حوزه، هدف از انجام این پژوهش شناخت موانع و چالشهای توسعه کارآفرینی در روستای ظفرآباد است که نتایج آن یاریگر تقویت کارآفرینی و توسعه اقتصادی منطقه موردمطالعه است.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق آن توصیفی - تحلیلی است. جامعة آماری تحقیق، 567 نفر روستای ظفرآباد است، کـه طبق جدول استاندارد مورگان، 200 نفر بهعنوان نمونه انتخاب شدند. برای انتخاب نمونهها از روش تصادفی سیستماتیک بهره گرفته شد. بهمنظور پیبردن بـه متغیرهـای زیربنایی تحقیق و تلخیص آنها، بـا اهـداف تأییـدی و اکتشـافی از مـدل تحلیـل عـاملی (روش چرخش واریمکس) استفاده شـد. در ایـن روش پـس از حـذف گویههای بیاثر، مهمترین عوامل مؤثر در قابلیتها و موانع توسعة کارآفرینی در روستا به ترتیـب اولویـت شناسـایی و تجزیهوتحلیل شدند.یافتهها و نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد این روستا پتانسیل و قابلیتهای کارآفرینی دارد اما میزان توسعه کارآفرینی در آن پایین است، از بین موانع موجود عوامل فردی بیشترین تأثیر را در توسعه کارآفرینی روستایی در محدوده موردمطالعه دارند.
آمایش سرزمین
محمدرئوف حیدری فر؛ اسماعیل سلیمانی راد؛ مهناز حسینی سیاه گلی
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1399، ، صفحه 55-76
چکیده
مخاطرات طبیعی حوادثی تهدیدآمیز هستند که خسارات جانی و مالی فراوانی بهدنبال دارند. این مخاطرات تنها منحصر به زمان وقوع نیست بلکه به دلیل پیامدهای اجتماعی که دارند سالهای سال گریبانگیر مردم منطقه خواهند بود. در چنین مواردی که آثار مخاطرات طبیعی در زندگی انسانها تظاهر مییابد از اینگونه مخاطرات با عنوان بلایای طبیعی ...
بیشتر
مخاطرات طبیعی حوادثی تهدیدآمیز هستند که خسارات جانی و مالی فراوانی بهدنبال دارند. این مخاطرات تنها منحصر به زمان وقوع نیست بلکه به دلیل پیامدهای اجتماعی که دارند سالهای سال گریبانگیر مردم منطقه خواهند بود. در چنین مواردی که آثار مخاطرات طبیعی در زندگی انسانها تظاهر مییابد از اینگونه مخاطرات با عنوان بلایای طبیعی یاد میشود و در آمایش شهری نقش این مخاطرات حائز اهمیت است. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش مخاطرات طبیعی و مدیریت بحران در آمایش سرزمین در استان کرمانشاه است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و با توجه به ماهیت موضوع و مؤلفههای مورد بررسی، رویکرد حاکم بر فرآیند پژوهش، ترکیبی از روشهای «توصیفی- تحلیلی» است. جمعآوری اطلاعات و دادهها به دو صورت «اسنادی و پیمایشی» انجام پذیرفته است. و جهت تحلیل و وزنگذاری دادههای از مدلFAHP و نرم افزارGIS ARC(سیستم اطلاعات جغرافیایی) برای بررسی نحوهی پراکنش مخاطرات طبیعی اقدام شده است. یافتههای حاصل از پژوهش نشان میدهد که از لحاظ وضعیت مخاطرات طبیعی (زلزله، سیل، خشکسالی، زمین لغزش) ،54 درصد از سطح استان در وضعیت خطرپذیری کم و خیلی کم، 21 درصد در وضعیت خطر پذیری متوسط و در نهایت 8.36 درصد در وضعیت خطرپذیری خیلی زیاد قرار دارد. نتایج حاکی از آن است از لحاظ مخاطرات طبیعی(زلزله، سیل، خشکسالی، زمین لغزش) استان کرمانشاه در وضعیت متوسطی قرار گرفته است.
هادی آتش بار؛ مریم ایلانلو
دوره 3، شماره 1 ، تیر 1401، ، صفحه 68-87
چکیده
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت شکوفایی شهری هدف از این پژوهش بررسی نحوه توزیع شاخصهای شکوفایی شهری و اولویتبندی این شاخصها در مناطق پنج گانه بندر ماهشهر است.روش بررسی: روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، از نوع نظری – کاربردی با رویکرد اصلی توصیفی- تحلیلی است و به صورت موردی مناطق 5 گانه بندر ماهشهر مورد بررسی قرار گرفته ...
بیشتر
زمینه و هدف: با توجه به اهمیت شکوفایی شهری هدف از این پژوهش بررسی نحوه توزیع شاخصهای شکوفایی شهری و اولویتبندی این شاخصها در مناطق پنج گانه بندر ماهشهر است.روش بررسی: روش پژوهش مورد استفاده در این پژوهش، از نوع نظری – کاربردی با رویکرد اصلی توصیفی- تحلیلی است و به صورت موردی مناطق 5 گانه بندر ماهشهر مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از مبانی نظری تحقیق و پیشینه تحقیق، متغیرهای تحقیق تهیه گردید. سپس پرسشنامهای طراحی گردید که شامل 6 شاخص و و 21 معیار و 63 زیر معیار میگردد. سپس پرسشنامه طراحی شده میان جامعه آماری توزیع گردید و نتایج آن با استفاده از آزمون t و تحلیل واریانس و آزمون Scheffe تجزیه و تحلیل گردید.یافته ها و نتیجه گیری: در ابتدای امر اختلاف میان گروهها و میانگینهای مورد بررسی بهعنوان دادههای خام مورد بررسی قرار گرفت که نتایج آن برای شکوفایی شهری مناطق نشان داد که شاخصها از سطح معنادار(Sig) بالایی برخوردار هستند. سپس برای وزندهی معیارها نیز از روش AHP فازی استفاده گردید. نتایج نشان داد، شاخص بهرهوری با وزن 203/0 رتبه اول و بعد از آن شاخص کیفیت زندگی با رتبه 195/0 رتبه دوم و زیرساختها با وزن 187/0 در رتبه سوم قرار دارد. در مرحله بعد استفاده از روشهای TOPSIS, Waspas و در نهایت از مدل ادغامی کپلند به اولویتبندی مناطق پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان داد منطقه سه شهری بندر ماهشهر بیشترین میزان و اولویت اول را از حیث شاخصهای شکوفایی شهری را به خود اختصاص داده و آخرین منطقه نیز اختصاص به منطقه یک است.
برنامه ریزی شهری
سعید امانپور؛ فرخنده هاشمی قندعلی
دوره 3، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 65-81
چکیده
چکیدهیکی از معضلات جدی که بسیاری از شهرهای ایران با آن روبهرو هستند، فرسودگی بافتهای شهری است. فرسودگی معرف وجود شرایطی است که زندگی انسان را در ابعاد مختلف تهدید میکند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی تابآوری مؤلفههای کالبدی بافت فرسودهی شهری در شهر مسجدسلیمان است. این پژوهش بهعنوان یک مطالعه نظری ـ کاربردی بر مبنای ...
بیشتر
چکیدهیکی از معضلات جدی که بسیاری از شهرهای ایران با آن روبهرو هستند، فرسودگی بافتهای شهری است. فرسودگی معرف وجود شرایطی است که زندگی انسان را در ابعاد مختلف تهدید میکند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و ارزیابی تابآوری مؤلفههای کالبدی بافت فرسودهی شهری در شهر مسجدسلیمان است. این پژوهش بهعنوان یک مطالعه نظری ـ کاربردی بر مبنای شیوهی توصیفی – تحلیلی انجام شد. شیوه جمعآوری اطلاعات تلفیق دو روش کتابخانهای و میدانی میباشد. در این مطالعه، از منابع علمی معتبر داخلی و خارجی و گفتوگو با افراد متخصص بهره گرفته شد. به علاوه، با استفاده از یک پرسشنامه محقق ساخته و بهرهگیری از روش وزن دهی سلسله مراتبی فازی (FAHP) و استفاده از تکنیک میانگین هندسی باکلی، اوزان نسبی معیارها محاسبه گردید. براساس نتایج به دست آمده، اغلب متغیرهای مؤثر بر تابآوری کالبدی مانند: اسکلت ساختمان، جنس مصالح، تعداد طبقات، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، تعداد واحد و عرض معابردر بافت فرسوده شهر مسجدسلیمان غیر تاب آور و یا با تابآوری کم هستند و بر اساس شاخصهای 7 گانه مورد مطالعه، محدوده مورد مطالعه در شهر مسجدسلیمان در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. در واقع میتوان گفت که بیش از نیمی از بافت فرسوده در شهر مسجدسلیمان (80.2 درصد)، دارای تابآوری نامطلوبی است. ترتیب تأثیر مؤلفههای تابآوری کالبدی در بافت فرسوده شهر مسجدسلیمان، بر اساس اوزان آنها، به ترتیب از کم به زیاد عبارت است از: تعداد واحد، تعداد طبقات، عرض معابر، قدمت ساختمان، کیفیت ابنیه، اسکلت ساختمان و جنس مصالح.واژگان کلیدی: ارزیابی، تابآوری کالبدی، بافت فرسوده، شهر مسجدسلیمان.
برنامه ریزی اجتماعی
معصومه اشتیاقی؛ محمود شارع پور
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 67-84
چکیده
مسیرهای توسعه در هر جامعه بیش از هر امری نتیجه انتخابها و تصمیماتی است نتیجهی که در شیوههای سیاست-گذاری رقم میخورد. در دهههای اخیر، تغییرات سریع شهرها و بحرانهای ناشی از آن توجهها را به سمت عرصهی سیاستگذاری شهری جلب نموده است. از سوی دیگر صورتها و اشکال نابرابرانه توزیع منابع و فرصتها به ضرر بخش عمدهی افراد و گروههای ...
بیشتر
مسیرهای توسعه در هر جامعه بیش از هر امری نتیجه انتخابها و تصمیماتی است نتیجهی که در شیوههای سیاست-گذاری رقم میخورد. در دهههای اخیر، تغییرات سریع شهرها و بحرانهای ناشی از آن توجهها را به سمت عرصهی سیاستگذاری شهری جلب نموده است. از سوی دیگر صورتها و اشکال نابرابرانه توزیع منابع و فرصتها به ضرر بخش عمدهی افراد و گروههای اجتماعی ساکن در شهرها موجب شد تا نظریهپردازان انتقادی شهر با تکیه بر مفهوم «حق به شهر»، مطالبههای شهروندان را در برابر سیاستگذاران و تصمیمسازان شهری مطرح نمایند. هدف مقالهی حاضر درک مفهوم حق به شهر در عرصهی سیاستگذاری و برنامهریزی مسائل شهرها و انتقال آن به متخصصان حوزهی شهری و سعی در جهت عملی کردن این ایده در عرصهی سیاستگذاری و برنامهریزی شهری است. در این مقاله سعی شده تا با استفاده از چارچوب نظری ارائه شده توسط لوفور دربارهی مفهوم حق به شهر و رویکرد محققان دربارهی سیاستگذاری شهری به بازشناخت و تحلیل رابطهی دو مفهوم حق به شهر و سیاستگذاری شهری پرداخته شود. پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بر اساس روش کیفی است. شیوههای گردآوری اطلاعات شامل گزینش اسناد، تحلیل تماتیک دیدگاههای متخصصان و صاحبنظران دربارهی موضوع انتخاب شده است. بر اساس یافتههای پژوهش حاضر سیاستگذاری شهر مهمترین عرصه برای چانهزنی دربارهی شیوههای توزیع منافع و فرصتها در شهرها از سوی ذینفعان شهری است که همین مهم، ضرورت حضور شهروندان را در لایههای تصمیمسازی و سیاستگذاری شهرها موجب میشود. مغفول ماندن ساز و کارهای نهادی، ظرفیتسازی شفافیت، پاسخگویی، به کارگیری بودجهریزی مشارکتی و برنامهریزی مشارکتجو، موجب شده تصمیمگیری دموکراتیک برای مشارکت شهروندان به عنوان جدیترین ذینفع در حیات شهری امری دشوار و تا حدودی ناممکن شود. تقویت نهادهای مدنی و اجتماعی و ایجاد ساز و کارهای نظارت و مشارکت شهروندان در روند تصمیمگیریها دربارهی انتخاب و انجام پروژههای کلان شهری در کنار بهکارگیری بودجهریزی مشارکتی در چگونگی هزینهی سرمایههای شهر از جمله مواردی است که در عمل میتواند منجر به تحقق حق به شهر در ادارهی شهرها شود.
مدیریت شهری
سید هدایت محمدی؛ داود حبیبی؛ هاشم نوروزی فرد؛ سجاد نویدی نیا
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 68-83
چکیده
زمینه و هدف: عملکرد کارکنان موضوعی است که ارتباط تنگاتنگی با دستیابی سازمان به اهداف تعیین شده خود دارد، به گونه ای که عملکرد کارکنان معادل عملکرد سازمان در نظر گرفته می شود. بنابراین توجه به دانش و مهارت منابع انسانی و توانمندسازی این سرمایه های بی بدیل در سازمان ها و به خصوص در این دوران امری ضروری و غیرقابل انکار است. مهم ترین عامل ...
بیشتر
زمینه و هدف: عملکرد کارکنان موضوعی است که ارتباط تنگاتنگی با دستیابی سازمان به اهداف تعیین شده خود دارد، به گونه ای که عملکرد کارکنان معادل عملکرد سازمان در نظر گرفته می شود. بنابراین توجه به دانش و مهارت منابع انسانی و توانمندسازی این سرمایه های بی بدیل در سازمان ها و به خصوص در این دوران امری ضروری و غیرقابل انکار است. مهم ترین عامل در بهبود بهره وری در شهرداری ها و در هر کشوری منابع انسانی می باشد، به طوری که این عامل، به یک عنصر مهم و اساسی در تبیین تفاوت های موجود دربهره وری و رشد آن در کشورهای مختلف شده است. از آنجا که پایه اصلی امر توسعه، انسان است، بهبود کیفیت منابع انسانی در امر توسعه بسیار ضروری بوده و در هرگونه برنامه ریزی به منظور توسعه و بهره وری منابع انسانی نقش اساسی و تعیین کننده ای دارد؛ بنابراین بدون اولویت دادن به بهره وری و توسعه منابع انسانی که جزء در فرآیند برنامه ریزی عملی بلندمدت و جامع بر پایه اطلاعات دقیق از گذشته، حال و مسیر روشن آینده تحقق نخواهد یافت، توسعه اقتصادی به دست نخواهد آمد. هدف از انجام این پژوهش، تبیین راهکارهای اثر بخشی و توانمندسازی سرمایه انسانی در افزایش کارایی و بهبود عملکرد شهرداری ها می باشد.روش بررسی: روش پژوهش در این مقاله از نظر ماهیت و روش توصیفی و تحلیلی و از نظر هدف، نظری وکاربردی است.یافتهها و نتیجهگیری: یافته ها حاکی از آن است که مهم ترین راهکارهای موثر بر بهره وری منابع انسانی شناسایی شده، توانمندسازی کارکنان و مدیریت استعداد می باشند. از دیدگاه صاحب نظران، توجه به مولفه های تاثیرگذار بر مدیریت استعداد (شناسایی، به کارگیری، توسعه، نگهداری) و توانمندسازی (آموزش، مشارکت، انگیزش) و همچنین مراحل توانمندسازی (تواناسازی، ساختار، فرآیند) و نحوه ارزیابی اثربخشی آنها ضروری است که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند.
شهرسازی
سیده مریم مجتبوی؛ فاطمه سادات رضوی سطوتی؛ فاطمه قاسمی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 71-83
چکیده
زمینه و هدف: تجربۀ انسان در فضاهای مختلف شهر از طریق کانالهای حسی گوناگون صورت میگیرد. در ادراک یک فضا هر چه اندامهای حسی بیشتری برانگیخته شوند، تأثیرگذاری فضا بیشتر و درک از فضا عمیقتر صورت خواهد گرفت و وسعت تجارب حاصله با مفهوم غنای حسی قابل بررسی است. پیادهراهها یکی از جلوههای سرزندگی و حیات شهری هستند و یکی از راههای ...
بیشتر
زمینه و هدف: تجربۀ انسان در فضاهای مختلف شهر از طریق کانالهای حسی گوناگون صورت میگیرد. در ادراک یک فضا هر چه اندامهای حسی بیشتری برانگیخته شوند، تأثیرگذاری فضا بیشتر و درک از فضا عمیقتر صورت خواهد گرفت و وسعت تجارب حاصله با مفهوم غنای حسی قابل بررسی است. پیادهراهها یکی از جلوههای سرزندگی و حیات شهری هستند و یکی از راههای ارتقای کیفیت اینگونه فضاها، افزایش غنای حسی به منظور بکارگیری تمامی حواس مخاطب میباشد. هدف از انجام این پژوهش، سنجش غنای حسی و میزان اثرگذاری هر حس در نقاط مختلف این پیادهبازار است.روش بررسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت آمیخته و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. برای جمعآوری اطلاعات مرتبط با پیشینه و مبانی نظری از روش مطالعات کتابخانهای و برای جمعآوری و تحلیل در مطالعات میدانى از روشهاى مشاهده، حسگردی و یادداشتبردارى حسى براى برداشت منظر حسى شش نقطه از پیادهبازار جنت به عنوان نمونۀ موردی استفاده شده است.یافته ها و نتیجه گیری: یافتهها بیانگر آن است که پیادهبازار جنت، به ترتیب در نقطۀ شاخص شش (خانۀ تاریخی مستوفی)، نقطۀ شاخص یک (پلازای ورودی)، نقطۀ شاخص چهار (بین جنت 4 و 6)، نقطۀ شاخص سه (نبش جنت 4)، نقطۀ شاخص 5 (بین جنت 8 و 10) و نقطۀ شاخص 2 (جنت 2) بیشترین غنای حسی را در مخاطبین ایجاد نموده است و اولویت درگیری حواس در خانۀ تاریخی مستوفی به ترتیب از بیشتر به کمتر مربوط به حس بینایی، لامسه، شنوایی، بویایی و چشایی است.
مدیریت شهری
نسیم عیسی پور؛ محمد رجبی؛ سیما کریمی مطلق
دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 74-90
چکیده
زمینه و هدف: رشد شهری در قرن بیستم سهم جمعیت شهرنشین را به شدت افزایش داد وشهرنشینی را به شیوه غالب زندگی تبدیل کرد.امروزه با گسترش و پیچیدگی نظام شهری و شهرنشینی، دولتمردان و مسئولین دیگربه تنهایی قادر به کنترل و هدایت جوامع شهری و پاسخ به نیازهای روزافزون توسعه شهری نیستند. در این حالت فرایندی از همیاری دولت، بخش عمومی، جامعۀ مدنی ...
بیشتر
زمینه و هدف: رشد شهری در قرن بیستم سهم جمعیت شهرنشین را به شدت افزایش داد وشهرنشینی را به شیوه غالب زندگی تبدیل کرد.امروزه با گسترش و پیچیدگی نظام شهری و شهرنشینی، دولتمردان و مسئولین دیگربه تنهایی قادر به کنترل و هدایت جوامع شهری و پاسخ به نیازهای روزافزون توسعه شهری نیستند. در این حالت فرایندی از همیاری دولت، بخش عمومی، جامعۀ مدنی و بخش خصوصی شکل می گیرد که حکمروایی شهری نامیده می شود.این پژوهش با هدف تحلیل تطبیقی حکمرانی خوب شهری(مطالعه موردی مناطق 4 و5 شهر اهوازانجام شده است.روش بررسی: تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش از نوع تحقیقات توصیفی تحلیلی می باشد. جمع آوری داده و اطلاعات به روش اسنادی، کتابخانه ای و پیمایشی صورت گرفته است. در این راستا،جامعه و حجم نمونه 30 نفر ازکارشناسان و خبرگان شاغل در شهرداری مناطق 4 و 5 است. برای وزن دهی و رتبه بندی شاخصها از تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و برای جهت تجزیه و تحلیل اماری آزمون T استفاده شده است.یافتهها و نتیجهگیری یافته ها نشان می دهدکه منطقۀ 4 به عنوان یک منطقۀ برخوردار و منطقۀ 5 به عنوان منطقۀ کم برخوردار است. بررسی شاخص های حکمروایی خوب شهری در این مناطق از شهراهوازنشان می دهد که حد مطلوبیت وضعیت حکمروایی خوب شهری در منطقۀ 5 کمتر از حد متوسط بوده است. نتایج حاصل از تحلیل برای رتبه بندی مناطق نشان می دهد که منطقۀ 4 وضعیت بهتری داشته و منطقۀ 5به عنوان منطقۀ کم برخوردار در اولویت اول برای بهبود شرایط اجرای حکمروایی خوب شهری است.
برنامه ریزی شهری
سعید امانپور؛ مهدی علیزاده؛ صفیه دامن باغ
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1399، ، صفحه 77-96
چکیده
شهرنشینی، رشد شهری و گسترش نامطلوب آن به عنوان پدیدهای جهانی، همۀ کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است. در دهههای اخیر در ایران رشد و گسترش شهرها به صورت نوعی معضل یا مسأله نمایان شده است و شهر اهواز نیز از این مسائل جدا نیست. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوی گسترش شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400 است. این پژوهش از لحاظ ماهیت ...
بیشتر
شهرنشینی، رشد شهری و گسترش نامطلوب آن به عنوان پدیدهای جهانی، همۀ کشورهای جهان را تحت تاثیر قرار داده است. در دهههای اخیر در ایران رشد و گسترش شهرها به صورت نوعی معضل یا مسأله نمایان شده است و شهر اهواز نیز از این مسائل جدا نیست. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل الگوی گسترش شهر اهواز در بازه زمانی 1360 تا 1400 است. این پژوهش از لحاظ ماهیت هدف کاربردی و از نظر روششناسی توصیفی- تحلیلی میباشد و به دنبال بررسی روند گسترش فیزیکی و الگوی گسترش شهر اهواز در افق 1400 است. برای دستیابی اهدف ابتدا روند گسترش فیزیکی در دوره 35 ساله (1360 تا 1395) بررسی شد و سپس 14 شاخص برای بررسی گسترش بهینه توسعه شهر اهواز در افق 1400 استخراج شدند که با استفاده از منطق فازی (FUZZY) این شاخصها استاندارد شدند و در ادامه برای مدل بهینه با استفاده از مدل تحلیل ترکیبی ANPDEMATEL سه سطح برای گسترش این شهر مشخص شده که در ترکیب با OVERLAYFUZZY و GAMA 9/0 در محیط GIS نقشههای خروجی نیز با استفاده از نرم افزارهای ENVI و Arc GIS استخراج شد. نتایج نشان داد در سطح مدلهای پیشبینی کننده اراضی کشاورزی با وزنهای 0.101 و 0.118 بیشترین اهمیت و مهمترین عامل تغییر یافته در روند گسترش فیزیکی شهر اهوا بوده است. همچنین خروجی سطحبندی گسترش فیزیکی در افق 1400 مشخص شد که بهترین مکان در محدوده بلافصل منطقه 8 شهری و عدم قرارگیری بر سایت زمینهای کشاورزی در این شهر میباشد.
مصطفی آریان کیا؛ نگار خراسانی؛ براتعلی خاکپور
دوره 3، شماره 1 ، تیر 1401، ، صفحه 88-107
چکیده
زمینه و هدف: امروزه توسعه دغدغه خاطر بسیاری از کشورهاست که هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. برای رسیدن به الگوی توسعه مطلوب یا استفاده صحیح از منابع و فرصتها و توزیع عادلانه امکانات، مشارکت مردم راهکار اصلی و محوری به شمار میرود. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی میزان تحققپذیری شاخصهای مشارکت فعال ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه توسعه دغدغه خاطر بسیاری از کشورهاست که هدف آن بهبود بخشیدن به شرایط کیفی زندگی انسان است. برای رسیدن به الگوی توسعه مطلوب یا استفاده صحیح از منابع و فرصتها و توزیع عادلانه امکانات، مشارکت مردم راهکار اصلی و محوری به شمار میرود. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی میزان تحققپذیری شاخصهای مشارکت فعال مردمی در راستای الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت میپردازد.روش بررسی: نوع پژوهش کاربردی- تطبیقی و روش پژوهش، تحلیل محتوا است و از روش اطلاعات کتابخانهای و میدانی در انجام پژوهش استفاده شده است. در روش میدانی از تکنیک پرسشنامه جهت جمعآوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل50 نفر از نخبگان و کارشناسان در دسترس میباشد. جهت تجزیه و تحلیل دادههای پرسشنامه از نرمافزار آماری SPSS و آزمونهای آماری T تک نمونهای و کروسکال والیس و همچنین جهت تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها از مدل استراتژیک SWOT استفاده شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج حاصل از آزمون t نشان داده است که یک رابطه معناداری بین متغیرهای مستقل مورد مطالعه در پژوهش حاضر و تحققپذیری الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت وجود دارد. بنابراین متغیرهای مستقل مورد مطالعه بر تحققپذیری الگو اثرگذار میباشند. همچنین نتایج آزمون کروسکالوالیس نیز نشان داده که تمایل مردم به مشارکت در ارتباط با شاخصهای و متغیرهای مورد سنجش در جهت تحققپذیری الگو از وضعیت مطلوبی برخوردار است. نتایج بدست آمده از مدل سوات
گردشگری شهری
محمدرضا شهریاری
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 84-100
چکیده
زمینه و هدف: امنیت از اساسی ترین نیازها برای گردشگران است و نبود آن چالشی بزرگ برای جذب گردشگران به ویژه جهانگردان خارجی است. از آن جایی که هدف گردشگران از سفر به دست آوردن آرامش روحی و روانی است؛ فقدان امنیت اجتماعی موجب کاهش پذیرش گردشگران خواهد شد . هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شاخص های امنیت اجتماعی بر وفاداری گردشگران خارجی در ...
بیشتر
زمینه و هدف: امنیت از اساسی ترین نیازها برای گردشگران است و نبود آن چالشی بزرگ برای جذب گردشگران به ویژه جهانگردان خارجی است. از آن جایی که هدف گردشگران از سفر به دست آوردن آرامش روحی و روانی است؛ فقدان امنیت اجتماعی موجب کاهش پذیرش گردشگران خواهد شد . هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شاخص های امنیت اجتماعی بر وفاداری گردشگران خارجی در شهر شیراز است. روش بررسی: پژوهش کاربردی و روش انجام آن مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی است . در جهت گردآوری دادههای مورد نیاز از روشهای اسنادی و میدانی(پرسشنامه) استفاده گردیده است. جامعه آماری ،گردشگران مراجعه کننده به شهر شیراز در سال 1398 بوده اند روش نمونه گیری از طریق روش تصادفی و از نوع خوشه ای چند مرحله ای بوده است. برای سنجش امنیت اجتماعی گردشگران از 43 گویه در قالب 4 شاخص استفاده شده است. همچنین تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روشهای آماری T ، ضریب هبستگی و روش تحلیل رگرسیون انجام شده است.یافتهها و نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان میدهد که 4 شاخص امنیت اجتماعی از نظر گردشگران در سطح بالاتر از حد متوسط قرار داشته و همچنین بین شاخص های امنیت اجتماعی همبستگی قوی و معنادار آماری وجود دارد. در پایان در بین عامل های وفاداری مولفه تجربه سفر با مقدار 319/0 بیشترین سهم را در بین دیگر عوامل وفاداری داشته است.
شهرسازی
سعید کاردار؛ فائزه سعیدی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 84-97
چکیده
زمینه و هدف: هر مکانی روح و ویژگی های خاص خود را دارد که بر مبنای آن خصلت ویژه خود را بروز می دهد. انسان نیازمند آن است تا حس مکان را درک کند . در نتیجه حس مکان نوعی تعامل صمیمی و هم ذات پنداری با مکانی است که انسان در آن سکونت دارد. با توجه به اینکه میدان ولیعصر از میادین قدیمی و پرتردد تهران بوده و دارای اهمیت زیادی است. از این رو در پژوهش ...
بیشتر
زمینه و هدف: هر مکانی روح و ویژگی های خاص خود را دارد که بر مبنای آن خصلت ویژه خود را بروز می دهد. انسان نیازمند آن است تا حس مکان را درک کند . در نتیجه حس مکان نوعی تعامل صمیمی و هم ذات پنداری با مکانی است که انسان در آن سکونت دارد. با توجه به اینکه میدان ولیعصر از میادین قدیمی و پرتردد تهران بوده و دارای اهمیت زیادی است. از این رو در پژوهش حاضر به بررسی باز طراحی پیاده رو این میدان در جهت ارتقا حس مکان با حدفاصل میدان ولیعصر تا خیابان فاطمی پرداخته شده است.روش تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر روش آمیخته ترکیب روش های تحلیل کمی و کیفی می باشد. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای – اسنادی صورت گرفته است. جامعه آماری شهروندان منطقه 6 تهران و محدوده مورد مطالعه بوده که با فرمول کوکران و به طور تصادفی تعداد 384 نفر انتخاب شده اند. و تجزیه و تحلیل داده ها با spss و آزمون هایی همچون همبستگی، رگرسیون، جدول ضرایب و غیره انجام شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان میدهد که با طراحی پیاده رو در این محدوده، می توان موجبات ارتقای حس تعلق مکان را در میان شهروندان فراهم نمود. زیرا پیاده رو با توجه به ماهیت خود به عنوان یک فضای عمومی از کالبد و فعالیت محیط پیرامون خود تأثیر پذیرفته و متناسب با نیازهای هر مکان شکل می گیرد. طراحی پیاده رو در این منطقه فرایند پیچیده ای داشته که مبتنی بر شناسایی مشکلات و مسائل بالقوه و تحلیل جامع از شرایط کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و ... در آن بوده است و براساس انتخاب زمان مناسب برای تبدیل مسیر به پیاده رو، مدیریت بهره برداری و نگهداری، هماهنگی با تمامی ارگان های متولی مسائل شهری، نداشتن نقش عمده در ساختار شبکه سواره اصلی شهر، دارا بودن ارزش های تاریخی، معماری و شهری بوده است.
مدیریت شهری
حسن هوشیار؛ حسین رمضان تاش دهگرجی
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 85-97
چکیده
امروزه بحث نابرابریهای فضایی در شهرها و لزوم برقراری عدالت اجتماعی در برخورداری کلیه شهروندان از خدمات عمومی به یکی از مباحث جدی پیشروی برنامهریزان و مدیران شهری تبدیلشده است. از اینرو هدف این مقاله، تحلیل و ارزیابی وضعیت نواحی شهر مهاباد به لحاظ مؤلفههای خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی است. روش پژوهش با توجه به هدف ...
بیشتر
امروزه بحث نابرابریهای فضایی در شهرها و لزوم برقراری عدالت اجتماعی در برخورداری کلیه شهروندان از خدمات عمومی به یکی از مباحث جدی پیشروی برنامهریزان و مدیران شهری تبدیلشده است. از اینرو هدف این مقاله، تحلیل و ارزیابی وضعیت نواحی شهر مهاباد به لحاظ مؤلفههای خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی است. روش پژوهش با توجه به هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. معیارهای مورد بررسی مشتمل بر یازده مؤلفهی خدمات عمومی شهر میباشد که اطلاعات موردنیاز از طرح جامع و تفصیلی شهر مهاباد (1395) جمعآوریشدهاند. برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزارهای SPSS و GIS بهره گرفته شد. شاخصها با استفاده از روش آنتروپی وزندهی شده و با استفاده از تکنیک وایکور رتبهبندی شده و جهت بررسی الگوی توزیع کاربری خدمات شهری تکنیک نزدیکترین مجاورت یا همسایگی مورداستفاده قرار گرفت. بررسی نتایج حاصل از میزان برخورداری نواحی شهر مهاباد از امکانات و خدمات شهری حاکی از آن است که ناحیهی دو با امتیاز 069/0 در رتبهی اول و با اختلاف فاحشی از ناحیهی هفت و هشت که به ترتیب با امتیازهای 589/0 و 867/0 در رتبههای هفت و هشت قرار گرفتهاند. همچنین بررسی الگوی توزیع کاربریهای خدمات شهری در سطح نواحی نشان داد که اکثر کاربریها براساس الگوی خوشهای توزیعشدهاند و از الگوی منظمی تبعیت نمیکند. در نهایت راهکارهایی در راستای دستیابی به عدالت فضایی در شهر مهاباد ارائهشده است.
مدیریت شهری
ساره رضایی اسحق وندی؛ علی فتحی
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1399، ، صفحه 97-114
چکیده
رشد و توسعه در شهرها علاوه بر منابع مالی و رشد اقتصادی و اجتماعی، نیازمند مدیریت شهری کارآمد است. مدیریت شهری امروزه دارای چالشهای فراوانی است. در این پژوهش، چالش های پیش روی مدیریت شهری مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته و مهم ترین هدف سنجش ورتبه بندیچالش های مدیریت شهری در شهرکرمانشاه است.. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی با رویکرد توصیفی-تحلیلی ...
بیشتر
رشد و توسعه در شهرها علاوه بر منابع مالی و رشد اقتصادی و اجتماعی، نیازمند مدیریت شهری کارآمد است. مدیریت شهری امروزه دارای چالشهای فراوانی است. در این پژوهش، چالش های پیش روی مدیریت شهری مورد تحقیق و پژوهش قرار گرفته و مهم ترین هدف سنجش ورتبه بندیچالش های مدیریت شهری در شهرکرمانشاه است.. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی با رویکرد توصیفی-تحلیلی به انجام رسیده است و شیوهی گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانهای و بررسی میدانی(پرسشنامه) یافتهها بر اساس نظرسنجی و مصاحبه با 15 کارشناس خبره از متخصصان در امور شهری شهرکرمانشاه که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده برآورد گردید.در این پژوهش مؤلفههای سطح پایین توسعه زندگی و اجتماعی، تعارضات سیاسی و ساختاری نظام حکومتی تمرکزگرا و مدیریت شهری عدم تمرکزگرا، تعارض ماهیتی مدیریت شهری محلی با نظام کلان اداری اجرایی، نامشخص بودن تشکیلات و روابط بین سازمانی مدیریت شهری، نامشخص بودن تشکیلات و روابط درون سازمانی مدیریت شهری، ناکارآمدی قوانین مدیریت شهری، کمبود و خلاء نیروی انسانی متخصص از طریق نرم افزار PROMETHEE visual مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است، تا اولویتبندی معیارهای مؤثر در مدیریت شهری مشخص شود. ی یافتهها بر اساس نظرسنجی و مصاحبه با 15 کارشناس خبره از متخصصان در امور شهری ادارات وسایر ارگانهای مرتبط با مدیریت شهری شهرکرمانشاه به تعیین توابع برتری و وزن دهی به شاخصها و در نهایت رتبهبندی آنها با استفاده از مدل vp صورت گرفته است. با توجه به رتبهبندی مؤلفهها، شاخص ناکارآمدی قوانین با1 ph+. بالاترین وزن را به خود اختصاص داده است و شاخص روابط سازمانی و تشکیلاتی با وزن0.00 ph+. کمترین امتیاز اولویتبندی چالشهای پیشروی مدیریت شهری را به خود اختصاص دادهاند که نیازمند توجه جدی مدیران و تصمیم گیران شهری میباشد.
احسان سهرابی اشلقی؛ مریم ایلانلو
دوره 3، شماره 1 ، تیر 1401، ، صفحه 108-127
چکیده
زمینه و هدف: در سالهای اخیر مفهوم شهر خلاق به یکی از مباحث پرطرفدار نزد صاحبنظران، محققان و تصمیم سازان بدل شده است، به طوری که شهرهای بزرگ و کلانشهرهایی تمرکز دارند که بتوانند آستانهی تقاضای کافی و متنوعی از مردم و فعالیتها را به وجود آورند. هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت کلان شهر تهران میباشد، به این منظور که وضع ...
بیشتر
زمینه و هدف: در سالهای اخیر مفهوم شهر خلاق به یکی از مباحث پرطرفدار نزد صاحبنظران، محققان و تصمیم سازان بدل شده است، به طوری که شهرهای بزرگ و کلانشهرهایی تمرکز دارند که بتوانند آستانهی تقاضای کافی و متنوعی از مردم و فعالیتها را به وجود آورند. هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت کلان شهر تهران میباشد، به این منظور که وضع موجود تا چه حد میتواند شهر تهران را به عنوان شهری خلاق با توجه به عوامل و ویژگی های عنوان شده، معرفی کند. در همین راستا پرسشنامهای براساس مبانی نظری و پیشینه پژوهش در 6 شاخص (سرزندگی شهری، مشارکت، تکنولوژی ارتباطی، کارآیی و اثر بخشی، تنوع شهری و صنایع خلاق) طراحی گردید.روش بررسی: با توجه به اینکه جمعیت شهر تهران در سال 1395 برابر با 8679936 نفر است. طبق فرمول کوکران تعداد پرسش نامه توزیع شده برابر با 403 عدد میباشد. در تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای اماری آزمون t، آزمون فیشر، میانگین رتبه، رگرسیون و همبستگی چند متغیره استفاده شده است.یافتهها و نتیجه گیری: بیشترین مقدار t متعلق به تکنولوژی ارتباطی میباشد که مقدار آن برابر033/11میباشد. کمترین مقدار هم متعلق به صنایع خلاق امور با 780/2- میباشد که بیانگر نامطلوب بودن وضعیت این گویه میباشد. در تمامی شاخص های به جزء صنایع خلاق مقدار t بیشتر از صفر و مثبت است. نتایج پژوهش نشان میدهد از میان شاخصهای بررسی شده، شاخص صنایع خلاق با مقدار بتای313/0 بیشترین نقش و قدرت تبیین را در پیشبینی تحقق شهر خلاق در محدودة مورد مطالعه داشته است. همچنین با توجه به آزمونهای آماری مناطق 22، 6 و 2، 1، 21 در رتبههای اول و دوم سطوح خلاقیت در شهر تهران قرار گرفتهاند.
برنامه ریزی شهری
مریم ایلانلو؛ احسان سهرابی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 98-119
چکیده
زمینه و هدف: در پی تغییرات سریع شـهرها بخشـی از بافتهـای شـهری بـه علـت فرسـودگی نتوانسـتهاند بـا محـیط خـود و خدمات دهی به ساکنین ارتباط برقرار مینماید. امروز آسیبپذیری بافتهای فرسوده در برابر سوانح طبیعـی بـه عنوان مسئلهای جهانی پیش روی مدیران شهری قرارگرفته است. با توجه بـه شـرایط و موقعیـت بافـت فرسـوده محله جوادیه ...
بیشتر
زمینه و هدف: در پی تغییرات سریع شـهرها بخشـی از بافتهـای شـهری بـه علـت فرسـودگی نتوانسـتهاند بـا محـیط خـود و خدمات دهی به ساکنین ارتباط برقرار مینماید. امروز آسیبپذیری بافتهای فرسوده در برابر سوانح طبیعـی بـه عنوان مسئلهای جهانی پیش روی مدیران شهری قرارگرفته است. با توجه بـه شـرایط و موقعیـت بافـت فرسـوده محله جوادیه واقع در منطقه 16 تهران و توجه نکردن و رسیدگی نامناسب شرایط تابآوری در برابر مخاطرات طبیعی در وضعیت نابسامانی قـرار دارد. این پژوهش به ارزیابی میزان تابآوری بافت فرسوده محله جوادیه در برابر حوادث طبیعی با تاکید بر زلزله میپردازد.روش بررسی: پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی و به دوصورت اسنادی و پیمایشی میباشد. چگونگی و میزان تابآوری محدودهی بافت فرسودهی جوادیه در برابر زلزله با هشت معیار شامل؛ نفوذپذیری محله، قدمت ساختمان، تعداد طبقات، تراکم ساختمان، تراکم جمعیت، دسترسی به فضای باز، کیفیت ابنیه و مساحت قطعات، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. هر یک از زیرمعیارها دارای میزان اهمیت متفاوتی نسبت به دیگری میباشد. با توجه به نظر متخصصان شهر، وزن هر کدام از زیرمعیارها تعیین گردید و میزان اهمیت هرکدام از زیرمعیارها در Arc Gis در مرحلهیReclassify لحاظ گردید. در نهایت، برای تهیهی پهنههای تابآور شهر در برابر زلزله از روش تحلیل شبکه فازی برای وزندهی معیارها استفاده شد. برای وزندهی از نظرات 25 کارشناس و خبره (کارمند شهرداری منطقه 10 شهرداری تهران) در این زمینه استفاده شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج حاصل از تحلیل یافتهها، بیانگر آن است که میزان تابآوری بافت فرسوده محله جوادیه در برابر زلزله، نامناسب است. بطوریکه با توجه به شاخص کیفیت ابنیه و اهمیت آن در برابر زلزله، بالاترین ضریب امتیاز را این شاخص به خود اختصاص داده و برابر با 256/0میباشد. در اولویت دوم، نفوذپذیری محله قراردارد که امتیاز این معیار در این پژوهش معادل 248/0 بوده و بالاخره کمترین امتیاز را مساحت قطعات (045/0) به خود اختصاص داده است. در جهت بهبود تابآوری محله توسعه و به روزرسانی شبکههای زیرساختی محلات بافت و گسترش فضای سبز و باز در بافت فرسوده برای استفاده درزمان بحران پیشنهاد میگردد.
مدیریت شهری
ساره رضایی اسحق وندی
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 101-118
چکیده
زمینه و هدف: یکی از مسایل رفتاری بسیار مهم در حوزه مدیریت موضوع مدیریت شهری بوده که تعیین کننده متغیرهای زیادی از سازمان است. و به دنبال آن در دهههای اخیر موضوع مدیریت دانش به عنوان یک نیاز استراتژیک برای موسسات، سازمانها و نهادهای خدماتی مطرح شدهاست. که تضمین کننده برتریهای بلندمدت برای سازمانها بهخصوص در زمینه مدیریت ...
بیشتر
زمینه و هدف: یکی از مسایل رفتاری بسیار مهم در حوزه مدیریت موضوع مدیریت شهری بوده که تعیین کننده متغیرهای زیادی از سازمان است. و به دنبال آن در دهههای اخیر موضوع مدیریت دانش به عنوان یک نیاز استراتژیک برای موسسات، سازمانها و نهادهای خدماتی مطرح شدهاست. که تضمین کننده برتریهای بلندمدت برای سازمانها بهخصوص در زمینه مدیریت شهری و جوامع و میزان بهرهگیری آنها از سرمایههای انسانی، فکری و اطلاعاتی شهرداری است. در همین راستا؛ هدف پژوهش حاضر ارزیابی تأثیر شاخصهای مدیریت دانش بر عملکرد مدیریت شهری با استفاده از مدل ساختاری تفسیری ISM در شهرداری کرمانشاه است. و از نظر هدفگذاری کاربردی و از نظر روششناسی به صورت توصیفی- تحلیلی است.روش بررسی: در روند تهیه و تولید دادهها ابتدا عوامل مؤثر بر تاثیر مدیریت دانش بر عملکرد مدیریت شهری شهرداری کرمانشاه با استفاده از نظرات 20 نفر از متخصصین این موضوع و استادان و کارشناسان در سازمانهای ذیربط از طریق روش دلفی شناسایی شدهاست. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات 10عامل به عنوان عوامل تاثیرگذار قوی مدیریت دانش بر عملکرد مدیریت شهری، شهرداریهای کرمانشاه از مدلسازی تفسیری-ساختاری ISM و سپس با نرم افزار میکمک بهره گرفته شده است.یافتهها و نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان داد معیار تکنولوژی، فرهنگ سازمانی، زیرساخت های منابع انسانی جزء تأثیرگذارترین عوامل و پنج معیار رهبری، مکانیسم فرایند، مشارکت شهروندان، تقویت سازمان های غیر دولتی و شهر هوشمند جزء تأثیرپذیرترین عوامل به شمار میآیند و بین متغیرهای مدیریت دانش و مدیریت شهری رابطه دوسویه وجود دارد و تاثیر بسیاری بر همدیگر میگذارند. همچنین نتایج حاصل از میک مک نشان میدهد اکثر عوامل جز متغیرهای پیوندی میباشند از وابستگی بالا و قدرت هدایت بالا برخوردارند. و در خاتمه به ارائه پیشنهادی برای تقویت مدیریت دانش بر مدیریت شهری شهرداری کرمانشاه پرداخته شدهاست.
شهرسازی
بهنام جلیلیان؛ سیدعباس روحانی اصفهانی
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 119-134
چکیده
زمینه و هدف: فقدان یک سیستم حمل و نقل کارا یکی از موانع رشد و توسعه هر کشوری بشمار میرود. در میان انواع حمل و نقل درون شهری نقش اتوبوسرانی برجستهتر از سایر روش هاست. با توجه به اینکه خطوط اتوبوسرانی بیشترین نقش و سهم را در حمل و نقل درون شهری کشور را دارند، بنابراین باید از کارآیی لازم برخوردار باشند. در این پژوهش کارآیی خطوط همراستا ...
بیشتر
زمینه و هدف: فقدان یک سیستم حمل و نقل کارا یکی از موانع رشد و توسعه هر کشوری بشمار میرود. در میان انواع حمل و نقل درون شهری نقش اتوبوسرانی برجستهتر از سایر روش هاست. با توجه به اینکه خطوط اتوبوسرانی بیشترین نقش و سهم را در حمل و نقل درون شهری کشور را دارند، بنابراین باید از کارآیی لازم برخوردار باشند. در این پژوهش کارآیی خطوط همراستا با خط یک مترو در اصفهان با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی دادهها، مورد ارزیابی قرار گرفته است.روش بررسی: روش تحقیق در این پژوهش به لحاظ هدف ازنوع کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات در حوزه کتابخانهای بوده است. به منظور تحلیل دادهها و ارزیابی عملکرد، اطلاعات عملکردی 15 خط به عنوان واحدهای تولیدی یا DMUها در بازه زمانی نه ماهه اول سال 1400، شامل 5 متغیر ورودی و یک متغیر خروجی از طریق سامانه مدیریت مکانیزه ناوگان(AVL) مستقر در شرکت واحد اتوبوسرانی اصفهان استخراج و با استفاده از نرمافزار DEA SOLVER وDEAFrontier نسبت به ارزیابی کارآیی آنها اقدام گردید.یافتهها و نتیجهگیری: از مجموع 15 خط مورد مطالعه، خطوط شماره10،17،70،81و82 با توجه به نسبت ورودیها و خروجی و شرایط موجود از کارآیی لازم برخوردار نبودهاند که از این تعداد سه خط 17،70 و81 به صورت خصوصی اداره میشوند. موضوع مهم در این پژوهش کارآیی بیشتر خطوطی است که میزان مسافر جابجا شده بیشتری داشته و همپوشانی کمتری در آنها بوده که نشان از اهمیت متغیر حجم مسافر در ارزیابی کارایی خطوط اتوبوسرانی میباشد.
گردشگری شهری
علی توکلان؛ سمیرا ارجمندی فر
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 120-134
چکیده
زمینه و هدف: مبلمان شهری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی هستند که اساسا برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند و استفاده ی گردشگران از این تسهیلات می تواند به تداوم آنها کمک نموده و موجبات توسعه گردشگری را در آن شهرها فراهم نماید. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش مبلمان شهری در انتخاب مقصد گردشگری با نمونه موردی شهرستان طالقان می باشد.روش بررسی: ...
بیشتر
زمینه و هدف: مبلمان شهری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی هستند که اساسا برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند و استفاده ی گردشگران از این تسهیلات می تواند به تداوم آنها کمک نموده و موجبات توسعه گردشگری را در آن شهرها فراهم نماید. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش مبلمان شهری در انتخاب مقصد گردشگری با نمونه موردی شهرستان طالقان می باشد.روش بررسی: پژوهش از نوع توصیفی و تحلیلی بوده و به شیوه ی کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری گردشگران ورودی به منطقه بوده و برحسب فرمول کوکران به طور تصادفی 384 نفر انتخاب شده اند. روایی و پایایی پرسشنامه تایید شده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز از آزمون های آماری تی تک نمونه ای و نرم افزار spss استفاده شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد مبلمان شهری و ارائه خدمات شهری مناسب و با کیفیت نقش بسیار مهمی در انتخاب مقصد گردشگری، و ایجاد رضایت در گردشگران ورودی به شهرهای مقصد گردشگری دارد. در ارتباط با شهرستان طالقان، این شهرستان می تواند با بازنگری در ساماندهی مبلمان شهری و هدفمند نمودن جانمایی مبلمان شهری در راستای افزایش جذب گردشگر بر جذابیت های خود افزوده و در جهت ایجاد محیطی جذاب ، جایگاه گردشگری خود را در سطح منطقه ارتقا بخشد.
طراحی شهری
سیده مریم مجتبوی؛ حوراء ایزدپناه
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 135-155
چکیده
زمینه و هدف: در سالهای اخیر بحران محیط زیست از دغدغههای اصلی بشر محسوب میشود. افزایش میزان مصرف انرژی و تأثیر آن بر آیندۀ محیط زیست، موجب شده تا طراحی ساختمانها با رویکرد معماری پایدار اهمیت ویژهای یابد. در این میان ساختار و شکل کالبدی مدارس، کیفیتهای محیطی و تکنولوژیکی آنها، در راستای آموزش، فرهنگسازی و دستیابی به ...
بیشتر
زمینه و هدف: در سالهای اخیر بحران محیط زیست از دغدغههای اصلی بشر محسوب میشود. افزایش میزان مصرف انرژی و تأثیر آن بر آیندۀ محیط زیست، موجب شده تا طراحی ساختمانها با رویکرد معماری پایدار اهمیت ویژهای یابد. در این میان ساختار و شکل کالبدی مدارس، کیفیتهای محیطی و تکنولوژیکی آنها، در راستای آموزش، فرهنگسازی و دستیابی به جهانی زیستپذیر تأثیر بسزایی دارد. هدف اصلی این پژوهش دستیابی به شاخصهای کالبدی مؤثر در ارتقاء معماری پایدار در مدارس است، تا به کمک آن، محیط کالبدی مدرسه به یک ابزار آموزنده، در جهت یادگیری مسائل زیستمحیطی و توسعۀ پایدار تبدیل شود.روش بررسی: نوشتار حاضر از نوع کاربردی بوده و روش پژوهش کیفی و توصیفی تحلیلی است. گردآوری اطلاعات مبتنی بـر مطالعات اسنادی، مرور متون، منابع و تجارب است که به استخراج مدل مفهومی منتج میگردد. در نهایت شاخصهای کالبدی برآمده از مدل در نمونۀ موردی (مدرسۀ فرانسوا میتران) مورد تحلیل قرار میگیرد و راهکارهایی در راستای طراحی فضای آموزشی بر مبنای شاخصهای کالبدی توسعۀ پایدار ارائه میشود.یافتهها و نتیجهگیری: یافتهها نشان میدهد که مؤلفههای ارتقاءدهنده پایداری در فضای آموزشی شامل چهار مؤلفۀ اصلی کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی میباشد. در این بین، مؤلفۀ کالبدی میتوانند یک مدرسه را به یک ابزار آموزشی برای مسائل زیستمحیطی تبدیل نماید و شاخصهای آن شامل بهرهگیری از نور روز، بهبود کیفیت هوا در محیط داخلی، ارتباط با عناصر طبیعی، طراحی فضا جهت حمایت از فعالیت زیستمحیطی، انتخاب آگاهانه مواد و مصالح، انعطافپذیری کالبدی، کاهش مصرف انرژی از طریق کالبد و بهکارگیری عناصر پایداری میباشد، که در نمونۀ موردی نیز تأثیرگذارند.
برنامه ریزی شهری
غلامرضا جهان محمدی؛ مهدی قرخلو؛ زهرا احمدی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 135-156
چکیده
زمینه و هدف: یک دهه بعد از انقلاب برای ساماندهی نظام شهری کشور، احداث شهرهای جدید در اطراف مادرشهرها و مراکز شهری پرجمعیت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت. امّا نتایج مورد انتظار یعنی نظامند کردن شهرنشینی و توسعه شهرسازی کشور حاصل نشده است. این مقاله با هدف بررسی عوامل ناکامی اهداف شهرهای جدید در ایران تدوین شده است.روش ...
بیشتر
زمینه و هدف: یک دهه بعد از انقلاب برای ساماندهی نظام شهری کشور، احداث شهرهای جدید در اطراف مادرشهرها و مراکز شهری پرجمعیت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت. امّا نتایج مورد انتظار یعنی نظامند کردن شهرنشینی و توسعه شهرسازی کشور حاصل نشده است. این مقاله با هدف بررسی عوامل ناکامی اهداف شهرهای جدید در ایران تدوین شده است.روش بررسی: جامعه هدف شهرهای جدید در ایران و جامعه نمونه تحقیق را 50 نفر از اساتید جغرافیا با تخصص برنامه ریزی شهری تشکیل می دهند. در این راستا 6 شاخص در 27 گویه مورد استفاده قرار گرفته اند.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاصل از تکنیک دلفی نشان داد که، فقدان طرح آمایش سرزمین با 94/3 به عنوان تأثیر گذارترین و بعد از آن مشکلات مربوط به ساختار اشتغال و عدم دستیابی به خودکفایی شغلی با 78/3، بی توجهی به مطالعات محیطی- جغرافیایی با32/3و بی ثباتی سیاست های شهرسازی و تغییر مستمر رویکردها در حوزه مسکن و شهرسازی با 92/2 از عوامل دیگر ناکامی شهرهای جدید به حساب می آیند. همچنین نتایج آزمون فریدمن نیز نشان دهنده آن است که شاخص های فنی - مهندسی و اقتصادی به ترتیب با میانگین 58/5 و 12/5، نسبت به دیگر شاخص ها، ارجحیت دارند. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که فقدان طرح آمایش سرزمین و کم توجهی به مطالعات جغرافیایی؛ عدم توجه به فاصله، مشکلات مرتبط با اصول نامه ریزی شهرهای جدید و افزایش هزینه خدمات شهری به عنوان مهم ترین عوامل ناکامی شهرهای جدید شناخته شدند.
برنامه ریزی شهری
علیرضا جباری زاده گان؛ محمدرضا پورزرگر؛ ویدا نوروز برازجانی
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 156-168
چکیده
زمینه و هدف: امروزه با توجه به نقش پراهمیت سیستم حملونقل در توسعه پایدار شهری اتخاذ سیاستهای مناسب در بخش حملونقل شهری و توسعه حملونقل پایدار بهعنوان یکی از زمینههای اصلی رشد شهری موردتوجه میباشد. حملونقل سبز به معنی حملونقلی پایدار با کمترین آثار منفی بر محیطزیست میباشد که با توجه به شرایط حال حاضر دنیا میبایست ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه با توجه به نقش پراهمیت سیستم حملونقل در توسعه پایدار شهری اتخاذ سیاستهای مناسب در بخش حملونقل شهری و توسعه حملونقل پایدار بهعنوان یکی از زمینههای اصلی رشد شهری موردتوجه میباشد. حملونقل سبز به معنی حملونقلی پایدار با کمترین آثار منفی بر محیطزیست میباشد که با توجه به شرایط حال حاضر دنیا میبایست در پی دستیابی به این مهم باشیم و با استفاده از فناوریهای نوین به کاهش آثار زیستمحیطی ناشی از حمل و نقل بپردازیم. هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر بهرهگیری از حملونقل سبز در بهبود شرایط زیستی شهرهای ایران است.روش بررسی: این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی است و از لحاظ ماهیت توصیفی، تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات بهصورت اسنادی - کتابخانهای میباشد.یافتهها و نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان میدهد؛ امروزه به رویکرد حملونقل سبز شهری در بسیاری از مناطق دنیا توجه خاصی شده است. در ایران در بسیاری از شهرها تحت تأثیر تحولات جهانی و اجرای طرحهای مختلف شهری، عامل اقتصادی بهعنوان عامل اصلی تعیینکننده درآمده است و تحولات قرن جاری و اقتصاد متکی بر نفت، تراکم بیشازحد جمعیت، تمرکز فعالیتها و فراوانی ساختوسازها، رشد و گسترش فیزیکی کانونهای شهری و تخریب اکوسیستم طبیعی شهرهای کشور را در پی داشته است؛ هرچند در برخی از شهرهای کشور اقداماتی در جهت دستیابی به حملونقل سبز شهری انجامشده است ولی نمیتوان ادعا کرد که توسعه حملونقل متکی بر اقتصاد سبز شهری بهطور کامل در ایران انجامشده است ولی ضرورت ایجاد و برنامهریزی برای بهکارگیری این الگوواره با توجه به مشکلات پدید آمده برای شهرهای کشور هر روز بیشتر احساس میشود؛ و در ادامه پیشنهادها و راهکارهایی در جهت اجرای این رویکرد ارائه شده است.
برنامه ریزی شهری
پیمان جوادی؛ علی جوان فروزنده؛ رضا جوادی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 157-169
چکیده
زمینه و هدف: بر اساس مطالعات انجام شده در دهه های اخیر، تغییر الگوی شهرسازی سنتی به مدرن با چالشهایی همراه بوده است. در مطالعهای که در شهر اردبیل صورت گرفته است، از مهمترین چالشهای حال حاضر میتوان به مواردی همچون رشد و توسعه بیرویه شهر، ناموزون و نامتعادل بودن، گسست و بینظمی در فضای شهری، عدم تناسب سرانهها، زمینهای ...
بیشتر
زمینه و هدف: بر اساس مطالعات انجام شده در دهه های اخیر، تغییر الگوی شهرسازی سنتی به مدرن با چالشهایی همراه بوده است. در مطالعهای که در شهر اردبیل صورت گرفته است، از مهمترین چالشهای حال حاضر میتوان به مواردی همچون رشد و توسعه بیرویه شهر، ناموزون و نامتعادل بودن، گسست و بینظمی در فضای شهری، عدم تناسب سرانهها، زمینهای بایر و رها شده در داخل و اطراف شهر، عدم تناسب طراحی شهری با اوضاع جغرافیایی، تحمیل هزینههای سنگین حمل و نقل شهری و ترافیکی و همچنین عدم توجه کافی به مسائل زیربنایی را اشاره داشت. هدف اصلی این پژوهش تحلیل و بررسی الگوی شهرسازی معاصر در شهر اردبیل و احیاء و بازآفرینی الگوی شهرسازی سنتی به منظور حفظ بافت اصیل ایرانی در شهرسازی مدرن و همچنین نمایش پیامدهای بیتوجهی به داشتههای غنی شهرسازی ایرانی است.روش بررسی: ماهیت روش انجام این پژوهش توصیفی-تحلیلی با رویکرد کاربردی میباشد که با استفاده از روش کتابخانهای و میدانی پیش رفته است. جامعه آماری تحقیق شهر اردبیل است که رشد و توسعه شهری و جمعیتی طِی سالهای 1335 الی 1400 مورد بررسی قرار گرفته است. برای نظارت و بررسی رشد افقی شهر از تصاویر ماهواره لندست استفاده شده و آنالیزهای آماری با روش توزیع چارکی انجام گرفته است. یافتهها و نتیجهگیری: طبق نتایج بدست آمده از این مطالعه مشخص میگردد که ساختار منسجم و منظم شهری از بین رفته است و شاهد رشد افقی شهر و عدم تناسب مساحت و جمعیت شهری و توزیع ناموزون جمعیت در سطح شهر است. همچنین براساس بررسیها و تحقیقات صورت گرفته، الگوی شهرسازی منسجم با ساختار محلهای و منظم با محیط طبیعی و فرهنگی، مؤثرترین الگو برای حل مسائل و مشکلات شهری است و این الگو به شهرسازی بومی گرایش دارد. احیای الگوهای سنتی در شهرسازی مدرن میتواند مثمر ثمر باشد و نقش مکمل را ایفا کند.
توسعه پایدار شهری
ابراهیم براتی؛ حمید صابری
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 170-190
چکیده
زمینه و هدف: رویکردهای مختلفی برای رسیدن به تعادل و پایداری شهری ارائه شده است، یکی از این رویکردها شهر اکولوژیک است. هدف این پژوهش تبیین ضرورت توجه به ایجاد رویکرد شهراکولوژیک در نظام برنامه ریزی شهری کشور در راستای دستیابی به توسعه پایدار است.روش بررسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و از لحاظ ماهیت توصیفی، تحلیلی است. روش گردآوری ...
بیشتر
زمینه و هدف: رویکردهای مختلفی برای رسیدن به تعادل و پایداری شهری ارائه شده است، یکی از این رویکردها شهر اکولوژیک است. هدف این پژوهش تبیین ضرورت توجه به ایجاد رویکرد شهراکولوژیک در نظام برنامه ریزی شهری کشور در راستای دستیابی به توسعه پایدار است.روش بررسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و از لحاظ ماهیت توصیفی، تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و تحلیل محتوا بوده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد؛ امروزه به رویکرد شهراکولوژیک در بسیاری از مناطق دنیا توجه خاصی شده است. در ایران در بسیاری از شهرها تحت تأثیر تحولات جهانی و اجرای طرح های مختلف شهری، عامل اقتصادی به عنوان عامل اصلی تعیین کننده می باشد و تحولات قرن جاری و اقتصاد متکی بر نفت، تراکم بیش از حد جمعیت، تمرکز فعالیت ها و فراوانی ساخت و سازها، رشد و گسترش فیزیکی کانون های شهری و تخریب اکوسیستم طبیعی شهرهای کشور را در پی داشته است؛ هر چند در برخی از شهرهای کشور اقداماتی در جهت دستیابی به شهراکولوژیک انجام شده است ولی نمیتوان ادعا کرد که ساخت شهر اکولوژیک بهطور کامل در ایران انجام شده است و ضرورت ایجاد و برنامهریزی برای ساخت شهر اکولوژیک با توجه به مشکلات پدید آمده برای شهرهای کشور هر روز بیشتراحساس میشود.
آمایش شهری و منطقه ای
توران احمدی؛ یحیی جعفری؛ ابراهیم رحیمی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 1-16
چکیده
استان بوشهر با برخورداری از توان بالقوه و بالفعل محیطی و اقتصادی، در زمینه ی توسعه با توزیع ناعادلانهی امکانات و خدمات در کنار موقعیت مرزی با عدم تعادل فضایی و چالشهای اجتماعی روبهرو است. توسعهی استان در نظام برنامهریزی میتواند نقش تعیینکنندهای در پایداری و امنیت پایدار منطقهی جنوب داشته ...
بیشتر
استان بوشهر با برخورداری از توان بالقوه و بالفعل محیطی و اقتصادی، در زمینه ی توسعه با توزیع ناعادلانهی امکانات و خدمات در کنار موقعیت مرزی با عدم تعادل فضایی و چالشهای اجتماعی روبهرو است. توسعهی استان در نظام برنامهریزی میتواند نقش تعیینکنندهای در پایداری و امنیت پایدار منطقهی جنوب داشته باشد. هدف گذاری پژوهش از نوع کاربردی و روش شناسی آن توصیفی و تحلیلی است. ابتدا اوزان شاخص ها به روش FUZZY محاسبه و سپس با استفاده از مدل VIKOR شهرستانها اولویتبندی شده است. مطابق تحلیلها، شهرستان بوشهر برخوردارترین شهرستان استان و در رتبهی بعدی شهرستانهای عسلویه، کنگان و جم قرار دارند. شهرستان دشتستان نیز پایینترین سطح برخورداری را دارد. صنعت به عنوان بخش پیشروی اقتصادی بیش ترین نقش را در تعیین سطح توسعه ی شهرستانها و همچنین ایجاد عدم تعادلها ایفا کرده است. بارگذاری بیش از ظرفیت صنعت در شهرستانها موجب بروز آلودگیها و آثار مخرب زیستمحیطی شده و ساختار نظام سکونتگاهی را با چالش و تهدیدهای اساسی روبهرو خواهد کرد همچنین عدم تعادلهای ایجاد شده پیامدهایی نظیر بیکاری، فقر، ناامنی و ناپایداری سکونتگاهها را به وجود خواهد آورد. برنامهریزی در قالب آمایش سرزمین در ایجاد ساختار فضایی متعادل منطقه ضروری تشخیص داده میشود. از مهمترین پیشنهادهای پژوهش میتوان به بهرهگیری از تمام ظرفیتهای استان در راستای تعادل بخشی اشاره کرد به طوری که شمال محدوده از ظرفیت و توان بالایی در زمینهی گردشگری برخوردار است که در صورت بهرهگیری از آن میتواند نقش بسزایی در بهبود و تعادل بخشی منطقه داشته باشد.