نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، کارشناس تقسیمات کشوری استانداری خوزستان، اهواز، ایران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

زمین لغزش همواره به عنوان تهدیدی جدی برای سکونتگاه‌های انسانی مطرح است. در مواجهه با چنین سوانحی در لحظه وقوع؛ کار چندانی نمی توان انجام داد، در حالی که اثرات آن را با برنامه ریزی و در راستا کاهش تلفات و خسارت‌های احتمالی از قبل می توان خنثی نمود. پژوهش حاضر با هدف نگاه سیستمی به مخاطرات طبیعی از جمله زمین لغزش به دنبال ترسیم برنامه­ای علمی و دقیق برای آمادگی و برنامه­ریزی پیش از بحران بر مبنای به کارگیری سیستم اطلاعات مکانی و مدل های تصمیم گیری چند معیاره در راستای پهنه بندی خطرپذیری زمین لغزش و تعیین جهت توسعه­ی سکونتگاهی قابل پیش بینی می باشد. پژوهش حاضر 15 معیار مؤثر در خطرپذیری زمین لغزش استخراج گردید. و با استفاده از نتایج حاصل از ارزیابی دو مدل دیمتل و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی نشان داد که مدل دیمتل منطبق با اصول و قوانین ریاضی بوده و از قطعیت بیش­تری برخودار بوده است. در حالی که فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تنها منطبق با دانش و نوع امتیاز کارشناسان بوده است. در پهنه بندی خطر پذیری با مدل دیمتل، پهنه های با خطرپذیری کم با 1/37% (190.39 کیلومتر مربع) از کل مساحت 513.12 کیلومتر مربع، بیش­ترین مساحت را دارا می باشد. همچنین پهنه های با خطرپذیری بسیار زیاد با32/2%(11.89 کیلومتر مربع)، و در پهنه بندی خطر پذیری با سیستم تحلیل سلسله مراتب فازی، پهنه با خطر پذیری بسیارکم، 53/ 36% (43/187 کیلومتر مربع) و هم­چنین پهنه با خطر پذیری بسیار زیاد 2/11% (57.6 کیلومتر مربع) رتبه بندی شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Landslide Micro-Zoning Using DEMATEL Technique and Fuzzy AHP (Case Study: the County of Dehdez in Khuzestan Province)

نویسندگان [English]

  • Nasrin Atashafrooz 1
  • masoud safaee 2

1 MA of Geography and Rural Planning, Faculty of Letters and Humanities, Shahid Chamran University of Ahvaz, Expert on National Divisions of Khuzestan Province, Ahvaz, Iran

2 Professor of Geography and Urban Planning, Faculty of Letters and Humanities, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

Landslide is always a serious threat to human settlements. In the Face of such accidents, little can be done at the moment of occurrence. Before that, its effects can be foiled with planning and for reduction of possible casualties and damages. The aim of the present study is to take a systematic look at natural hazards, including Landslide in order to draw up a scientific and accurate plan outlining for preparation and planning based on the use of spatial information systems and multi-criteria decision-making models in line with the zoning risk landslides and determining the direction of residential development is predictable. The present study extracted 15 effective criteria in landslide risk. Then using of the results of the evaluation of two models of (DEMATEL, FUZZY hierarchical analysis process) showed that the DEMATEL model is in accordance with the principles and laws of mathematical and has more certainty. While the process of FUZZY hierarchical analysis was only consistent with the knowledge and expertise rating. In the risk zone whit the DEMATEL model low risk, zones %37/1 (190/39 km2) it has the largest area of 513/12 square kilometers, have most area of surface. Also, high risk zone with %2/32 (11/89 km2), high and medium risk zones each with %34/33(176/13 km2) and low risk by 134/71(%26/25 km2) were next in the ranking. Zoning and risk with FUZZY hierarchical analysis, risk zone of very small allotment, %36/53(187/43 km2) and low risk zone of %17/73(90/96 km2) and medium risk zone %17/79(91/27 km2), and high risk zone of %16/84(86/41 km2), as well as very high risk zone%11/2(57/6 km2) were ranked.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Landslide
  • Risk-taking
  • DEMATEL model
  • FUZY Hierarchical
  • the County of Dehdez
  • Kuzestan Province
احمدی کمرپشتی، مهدی و بهزاد پور، محمد (1389). اسکان موقت در زلزله، مجله­ی پیام ایمنی، جلد 7، شماره­ی 28، صص7-1
بردبار، غلامرضا و موسوی، محمد و مرادی، بهرنگ (1391) تحلیلی بر نیازهای آموزشی کارکنان با استفاده از TOPSIS فازی و دیمتل فازی، فصلنامه­ی مطالعات برنامه ریزی آموزشی، سال اول، شماره­ی اول، صص129-105
پورخباز، حمید رضا و جوانمردی، سعیده و یاوری، احمد رضا و فرجی سبکبار، حسنعلی.(1392). کاربرد روش تصمیم گیری چند معیاره و مدل تلفیقی ANP-DEMATEL در آنالیز تناسب اراضی کشاورزی (مطالعه­ی موردی: دشت قزوین)، فصلنامه­ی محیط شناسی، سال39، شماره­ی 3، صص 164-151.
پورقاسمی، حمید رضا، مرادی، حمیدرضا، محمدی، مجید، مصطفی­زاده، رئوف، گلی جیرنده، عباس (1391)، پهنه بندی خطر زمین لغزش با استفاده از تئوری بیزین، فصلنامه­ی علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، سال شانزدهم، شماره­ی 62، صص121-109.
حجازی، اسداله، رنجبریان شادیا، مریم.(1393). شناسایی عوامل موثر بر پهنه بندی خطر زمین لغزش در بخش غربی حوضه­ی آبریز سرند چای، فصلنامه­ی پژوهش های ژئومورفولوژی کمّی، سال سوم ، شماره­ی 3، صص129-114.
رمضانی، بهمن، ابراهیمی، هدی (1388)، زمین لغزش و راهکارهای تثبیت آن، فصلنامه­ی جغرافیایی آمایش محیط، دوره­ی2، شماره­ی 7، صص139-129 .
 سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری استان خوزستان.(1399).
شادفر، محمد و یمانی، مجتبی. (1386) پهنه بندی خطر زمین لغزش در حوضه­ی آبخیز جلیسان با استفاده از مدل LNRF، فصلنامه­ی پژوهش های جغرافیایی، شماره­ی 1386، صص 23-11.
شرکت ملی نفت ایران (1385). گزارش مطالعات زمین شناسی، آب شناسی و ژئوفیزیک پروژه­ی تأمین آب تلمبه خانه‌های شماره­ی 4 و 5 دهدز، مهندسین مشاور زمین آراء فارس.
صدوق، حسن و آرایش احمدی سرائی، سمیرا. (1387). پهنه بندی خطر زمین لغزش در باغ های چای (جنوب لاهیجان و لنگرود) فصلنامه­ی جغرافیا، دوره­ی6، شماره­ی 68، صص12-1.
عابدینی، موسی و فتحی، محمدحسین.(1393) پهنه بندی حساسیت خطر وقوع زمین لغزش در حوضه­ی آبخیز خلخال چای با استفاده از مدل های چند معیاره، فصلنامه­ی پژوهش­های ژئومورفولوژی کمّی، سال دوم، شماره­ی4، صص 85-71.
عشورنژاد، غدیر و فرجی سبکبار، حسنعلی و علوی پناه، کاظم و نامی، محمدحسن (1391) ارزیابی مکان استقرار شعب بانک ها و مؤسسه های مالی و اعتباری منطقه­ی شش شهر تهران با استفاده از روش دیمتل و فرآیند تحلیل شبکه ای، فصلنامه­ی پژوهش های جغرافیای انسانی، سال 45 ، شماره­ی 3، صص 20-1.
عطایی، محمود. (1389). تصمیم گیری چند معیاره فازی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود.
عظیم پور، علیرضا و همکاران .(1388) ارزیابی نتایج مدلAHP در پهنه بندی خطر زمین لغزه (حوضه­ی آبریز اهر چای) فصلنامه­ی فضای جغرافیایی، سال نهم، شماره­ی26، صص87-71.
فیروزجاه، علی. (1390). نقش طرح های توسعه­ی شهری (جامع و تفصیلی) در کاهش آسیب پذیری شهر بابل از زلزله، پایان نامه­ی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، صص161-1.
گیوه چی، سعید و همکاران. (1392). مکانیابی اسکان موقت پس از زلزله با استفاده از GIS و تکنیک AHP مطالعه­ی موردی: منظقه­ی6 شهر شیراز، فصلنامه­ی مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال پنجم، شماره­ی 17، صص118-101.
مبارکی، علی محمد و منصوریان، علی و ملک، محمد رضا (1388) ایجاد GIS همراه با مدیریت حوادث در بستر SDI ، فصلنامه­ی سنجش از دور و GIS ایران سال اول، شماره­ی سوم، صص64-51.
معماریان، حسین .(1387). زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک، نوبت چاپ پنچم، انتشارات دانشگاه تهران.
ملکیان.آرش.، افتادگان خوزانی. ا.صغر، عشورنژاد. غدیر.(1391). پهنه بندی پتانسیل سیل‌خیزی حوضه­ی آبخیز اخترآباد با استفاده از روش تحلیل سلسله‌مراتب فازی. فصلنامه­ی پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره­ی 44، صص 131- 152.
مهدوی، مسعود و کریم زاده ،حسن .(1385) پهنه بندی بخش مرکزی شهرستان ورزقان برای مکان یابی مراکز خدمات روستایی با استفاده از GIS ، فصلنامه­ی پژوهش های جغرافیایی، شماره­ی 55، صص224-203.
مهندسین مشاور ره آورد.(1389). مطالعات مقدماتی آزاد راه دهدز- اهواز، وزارت راه ترابری استان خوزستان.
 مهندسین مشاور ساپ.(1385). بررسی فرسایش پذیری خاک و پوشش گیاهی حوضه­ی رودخانه­ی کارون، مرحله­ی اول.
موسوی خطیر،زهره، کاویانی، عطااله،هاشم زاده اتوئی، علی.(1388). بررسی آماری برخی ویژگی های مورفومتری و عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش ها در حوضه­ی آبخیز سجارود، فصلنامه­ی پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد شانزدهم، شماره­ی دوم، صص 103-85.
 
Hsieh, T.Y., Lu, S.T. and Tzeng, G.H., 2004. Fuzzy MCDM approach for planning and design tenders selection in public office buildings. International journal of project management, 22(7), PP.573-584.
Intarawichian, N., Dasananda, S., (2010). “Analytical hierarchy process for landslide susceptibility mapping in Lower Mae Chaem watershed, Northern Thailand”,Journal of Science and Technology, Vol. 17(3), PP.277-292
Lantada. N, Pujades. L, Barbat. A. (2009). "Vulnerability index and capacity spectrum based methods for urban seismic risk evaluation". A Comparison, Nat Hazard.P. 51.
Marelyn Telun Daniel,Tham Fatt Ng, ohd. Farid Abdul Kadir ,Joy Jacqueline Pereira.(2021). Landslide Susceptibility Modeling Using a Hybrid Bivariate Statistical and Expert Consultation Approach in Canada Hill, Sarawak, Malaysia, frontiers in Earth Science,PP.1-15.
Pablo López, Jorge Qüense, Cristian Henríquez, Carolina Martínez.(2021). Applicability of spatial prediction models for landslide susceptibility in land-use zoning instruments: a guideline in a coastal settlement in south-central Chile, Geocarto International.PP.151.
Shuai Zhao, Zhou Zhao (2021) "A Comparative Study of Landslide Susceptibility Mapping Using SVM and PSO-SVM Models Based on Grid and Slope Units", Mathematical Problems in Engineering, PP.15.
Shuai Zhao, Zhou Zhao, "A Comparative Study of Landslide Susceptibility Mapping Using SVM and PSO-SVM Models Based on Grid and Slope Units.(2021). A Comparative Study of Landslide Susceptibility Mapping Using SVM and PSO-SVM Models Based on Grid and Slope Units, Mathematical Problems in Engineering. PP.15.
Sule Tudes, Nazan Duygu Yigiter. (2010). "Preparation of land use planning model using GIS based on AHP", Case Study Adana-Turkey, Bull Eng Geology Environment, 69: PP.235-245
Zhu Liang, Changming Wang, Donghe Ma, and Kaleem Ullah Jan Khan (2021) Exploring the potential relationship between the occurrence of debris flow and landslides, Hazards Earth Syst. Sci., 21, PP.1247–1262.
Zhu Liang, Changming Wang, Donghe Ma, and Kaleem Ullah Jan Khan ,(2021) Exploring the potential relationship between the occurrence of debris flow and landslides, Hazard Earth Syst.Sci.21,PP.1247-1262.