نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران،

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران،

3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

شهر خلاق شهری است که در آن فعالیت‌های نو رخ می‌دهد و افراد مسئولانه و خلاقانه و با تفکر جمعی برای حل معضلات و بهبود شرایط زندگی و کیفیت‌های محیطی شهر، در کنار هم فعالیت می‌کنند. هدف این مقاله بررسی راه‌های ارتقای کیفیت فضاهای عمومی شهر لار با رویکرد شهر خلاق است و در آن به بررسی عوامل موثر بر کیفیت فضاهای عمومی این شهر پرداخته است. روش تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، توصیفی –تحلیلی است. مبانی نظری و شاخص‌های موثر در ارتقا کیفیت فضاهای عمومی شهر از طریق بررسی منابع مکتوب، و کیفیت فضاهای شهری از طریق نظرخواهی از مردم بررسی شده است. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش ساکنین 15 سال به بالای شهر لار و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر با381 نفر است. نتایج حاصله نشان می‌دهد که کیفیت فضاهای عمومی شهر لار با توجه به شاخص‌های خلاقیت شهری در هر دو مولفه‌ی مورد بررسی یعنی مولفه مکان گزینی و طراحی با میانگین 89/2، و مولفه کیفیت مدیریت و برنامه‌ریزی فضاهای عمومی با میانگین 13/3، مناسب نیست. بر اساس تحلیل عاملی انجام شده مهم‌ترین عوامل موثر در کیفیت فضاهای عمومی شهر لار، احساس تعلق و تناسب، زیبایی و طراحی، نشاط و تعامل اجتماعی، دسترسی و حس سرزندگی و مناسب سازی فضاها هستند. موثرترین راهبردها در ارتقای کیفیت فضاهای عمومی برای تقویت خلاقیت نیز، استفاده از روحیه مشارکت‌پذیری شهروندان در جهت رفع مشکلات فضاهای شهری و نگهداری از فضاهای عمومی و  بهبود فعالیت‌های ورزشی، فرهنگی و هنری و تعامل با مراکز دانشگاهی شهر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis on Improving the Quality of Urban Public Spaces with the Creative City Approach (Case Study:Lar City

نویسندگان [English]

  • Mahdi Ebrahimi Boozani 1
  • Reza Mokhtari Malekabadi 2
  • Fateme Hamidi 3

1 Assistant Professor,Department of Geography and Urban Planning, Payame Noor University,Tehran, Iran.

2 Associate Professor of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Tehran, Iran.

3 MA in Geography and Planning, Payame Noor University, Iran

چکیده [English]

Creative city is a city where new activities take place and people work together responsibly and creatively and with collective thinking to solve problems and improve living conditions and environmental qualities of the city. The aim of this article is to investigate ways to improve the quality of public spaces in the city of Lar with a creative city approach; also the factors affecting the quality of public spaces in this city have examined. The research method is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature. Theoretical foundations and effective indicators in improving the quality of public spaces in the city have been examined through the review of scientific scholar, and the quality of urban spaces through public opinion survey. The statistical population is residents of 15 years and older in Lar city, sample size achieved using Cochran's formula, which is equal 381 people. The results show that the quality of public spaces in city of Lar is not appropriate according to the indicators of urban creativity in both components of site selection and design component with an average of 2.89, and the quality management and planning component of public spaces with an average of 3.13. Based on the factor analysis, the most important factors affecting the quality of public spaces in Lar are the sense of belonging and appropriateness, beauty and design, vitality and social interaction, access and a sense of vitality and adaptation of spaces. The most effective strategies in improving the quality of public spaces to enforce creativity are to use the spirit of citizen participation to solve the problems of urban spaces and maintain public spaces and improve sports activity, cultural and artistic activities and interaction with university centers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Creative city
  • public spaces
  • quality improvement
  • Lar city
اداره کل مسکن و شهرسازی استان فارس(1361)، طرح جامع شهر لار، بی جا.
  براندفری، هیلدر (1383). طراحی شهری به سوی یک شکل پایدار شهر،ترجمه حسین بحرینی، تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری.
تیبالدز، فرانسیس (1383). شهرسازی شهروندگرا؛ ارتقاء عرصه های همگانی در شهرها و محیط های شهری،ترجمه محمد احمدی نژاد،اصفهان، نشر خاک،چاپ اول.
رفیعیان، مجتبی و خدایی، زهرا (1388). بررسی شاخص ها و معیارهای موثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری، نشریه راهبرد، دوره  18 , شماره  53 ، صص 278-257.
رهنمایی، محمد تقی و اشرفی، یوسف(1386). فضاهای عمومی شهر و نقش آن در شکل گیری جامعه مدنی از دیدگاه برنامه ریزی شهری، فصل نامه انجمن جغرافیایی ایران، دوره   5 ، شماره  15-14، صص 46-23.
 حاتمی، یاسر و ذاکر حقیقی، کیانوش (1397). بررسی عوامل موثر در انتخاب فضای عمومی توسط شهروندان، مطالعه موردی: پیاده راه بوعلی سینا و اکباتان شهر همدان، نشریه مطالعات محیطی هفت حصار، دوره هفتم، شماره ۲۳، صص ۹۴ – ۸۱.
حسینی، سید علی؛ قلی پور، یاسر و مظفری اعظم(1395). تحلیل شاخص‌های شهر خلاق و ارتباط آن با توسعه پایدار شهری، نمونه موردی: شهر رشت، نشریه علمی- پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شماره ۱۳ صص ۲۲۷ - ۲۰۹.
حکمت نیا، حسن و موسوی، میرنجف (1390). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای، یزد، انتشارات علم نوین.
سیفایی، مهسا (1384). مطلوبیت سنجی استفاده از فضاهای عمومی با تاکید بر برنامه ریزی مشارکتی، پایان نامه کارشناسی ارشد شهرسازی،تهران:دانشگاه تربیت مدرس.
سیف، علی اکبر (1389). روانشناسی پرورشی نوین ، روانشناسی یادگیری و آموزش،تهران: نشر دوران، چاپ اول.  
 شهابیان، پویان و رهگذر، عرفانه (1391). پیوند محیط خلاق با شهر،ویژه نامه منظر، شماره19، صص 73-67.
طالبی، ژاله (۱۳۸۳). روابط اجتماعی در فضاهای شهری، نامه علوم اجتماعی، دوره ۱۱ ، شماره ۲۴ صص ۱۸۰ – ۱۶۱.
فلاحت، محمدصادق (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن،تهران:هنرهای زیبا،شماره26، صص 66-57.
 قربانی،رسول؛ حسین‌آبادی، سعید و طورانی، علی. (1392). شهرهای خلاق. رویکردی فرهنگی در توسعه شهری،مطالعات جغرافیایی و مناطق خشک،سال سوم،شماره11، صص18-1.
قویمی، امیر محمد، حقیقت نائینی، غلامرضا ؛ فتح‌آبادی، فریبا و حبیبی، میترا (1400). قابلیت کاربست عامل های سازنده عمومیت فضا در گفتمان جامعه مدنی برای فضاهای شهری(نمونه پژوهی: مقایسه عمومیت بازار سنتی تجریش و مجموعه ارگ تجریش)، فصلنامه علمی-پژوهشی آمایش محیط، شماره ۵۴ ، صص193-۱۶۷.
کلانتری، بهرنگ؛ یاری قلی، وحید و رحمتی، اکب. (1391). فضای جمعی و شهر خلاق، ویژه نامه منظر،تهران،شماره19، صص 79-74.
کلیف،مارتیت و رژلی، پیتر(1387)،طراحی فضاهای شهری با محوریت توسعه پایدار، ترجمه نارسیس سهرابی ملایوسف، تهران: انتشارات ثامن الحجج،چاپ اول.
محمدی، کمال و مجیدفر، فرزان (1389). دوران شهرهای خلاق،مجله شهرداری ها،سال یازدهم،شماره100، صص 21-16.
 محمدی، محمود؛ عظیمی، مریم؛ مقدم، حامد و رفیعیان، مجتبی (1391). فضاهای عمومی شهری،تحقق تعاملات اجتماعی در بافت های تاریخی،فصلنامه بافت های تاریخی.فرهنگی،سال دوم،شماره4، صص 28-15.
مختاری، رضا، سقایی، محسن و ایمان، فاطمه (1393). سطح بندی مناطق پانزده گانه شهر اصفهان از لحاظ شاخص‌های شهر خلاق با استفاده از مدل‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای،مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال پنجم،شماره 16، صص 120-105.
مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1395 و 1390.
 مدنی پور، علی (1384). طراحی فضای شهری (نگرشی بر فرایند اجتماعی و مکانی)،تهران: انتشارات آرنگ،چاپ دوم. 
مطلایی، نجمه و رنجبر، احسان (1389). مدیریت کیفی فضای جمعی. میدان ترافالگار لندن. الگوی مدیریت کیفی، مجله منظر، شماره 77، صص 4-1.
موسوی، سید یعقوب و صمدی، علی (1397). تحلیل نابرابری اجتماعی و اقتصادی در دسترسی و استفاده از فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: شهر تهران). نشریه مطالعات جامعه شناختی شهری(مطالعات شهری)، دوره ۸ ، شماره ۲۶ ، صص ۶۱ – ۳۱.
Carmona, M. et al. (2003),public spaces, urban spaces, oxford: architectural presses.
 El khateeb, S. and Shawket I. M. (2022) A new perception; generating well-being urban public spaces after the era of pandemics, Developments in the Built Environment, Volume 9, N 100055, pp 1-9.
Hernandez bonilla, M. (2013),the significance and means, journal habitat international, mexico.
Jalaladdin, S. and oktay, D. (2012),urban public space , Journal scirerse scince direct, turkey.
Landry, C. (2000),the creative city a toolkit for urban innovators, London, earth scan.
 Moradi Masihi, V. et al (2015), Explanation of functional factors affecting the success of public spaces and providing a model for assessing success through its functional dimension (Case study: Imam Khomeini Street, Tabriz, Iran), International Journal of Architectural Engineering & Urban Planning, Vol. 25, No. 1, pp 119-133.
Rafiean M ,  Rafieian, M , Bemanian, M. R.(2019) Investigating the Quality of Meaning of Urban Public Places in the Perceptions of Yazd’s Citizens, Int. J. Architect. Eng. Urban Plan, 29(1): 91-98, June 2019.
 Sasaki,M.(2008):Developing creative cities through networking,mar3-15.
Sefertzi,E.(2000),creativity, report produced for the ec funded project called in- noregio: dissemination  of  in novation and knowledge management techniques,Stockholm school of economic sinriga.