نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه تهران، تهران کارشناس تقسیمات کشوری وزارت کشور

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران ، تهران کارمند تقسیمات کشوری وزارت کشور

چکیده

زمینه و هدف: یک دهه بعد از انقلاب برای ساماندهی نظام شهری کشور، احداث شهرهای جدید در اطراف مادرشهرها و مراکز شهری پرجمعیت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت. امّا نتایج مورد انتظار یعنی نظامند کردن شهرنشینی و توسعه شهرسازی کشور حاصل نشده است. این مقاله با هدف بررسی عوامل  ناکامی  اهداف شهرهای جدید در ایران تدوین شده است.
روش بررسی: جامعه هدف شهرهای جدید در ایران  و جامعه نمونه تحقیق را 50 نفر از اساتید جغرافیا با تخصص برنامه ریزی  شهری تشکیل می دهند. در این راستا 6 شاخص در  27 گویه مورد استفاده قرار گرفته اند.
یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاصل از تکنیک دلفی نشان داد که، فقدان طرح آمایش سرزمین  با 94/3  به عنوان تأثیر گذارترین و بعد از آن مشکلات مربوط به  ساختار اشتغال و عدم دستیابی به خودکفایی شغلی با 78/3، بی توجهی به مطالعات محیطی- جغرافیایی با32/3و  بی ثباتی سیاست های شهرسازی و تغییر مستمر رویکردها در حوزه مسکن  و شهرسازی با 92/2 از عوامل دیگر ناکامی شهرهای جدید به حساب می آیند. همچنین  نتایج آزمون فریدمن نیز نشان دهنده آن است که شاخص های فنی -  مهندسی و اقتصادی به ترتیب با میانگین 58/5 و 12/5، نسبت به دیگر شاخص ها، ارجحیت دارند. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که  فقدان طرح آمایش سرزمین و کم توجهی به مطالعات جغرافیایی؛ عدم توجه به فاصله، مشکلات مرتبط با اصول نامه ریزی شهرهای جدید و افزایش هزینه خدمات شهری به عنوان مهم ترین عوامل ناکامی شهرهای جدید شناخته شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the causes of failureNew cities in Iran

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Jahanmohammadi 1
  • Mehdi Garakhlo 2
  • Zahra Ahmadi 3

1 MA of Geography and Urban Planning, University of Tehran, Tehran Expert of the country divisions of the Ministry of Interior

2 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran

3 PhD student of geography and urban planning, Azad University of Tehran, Research Sciences Unit, Tehran Employee of the country divisions of the Ministry of Interior

چکیده [English]

Context and purpose: A decade after the revolution, in order to organize the country's urban system, the construction of new cities around the mother cities and densely populated urban centers was put on the agenda of the Ministry of Housing and Urban Development. But the expected results, i.e. systematization of urbanization and development of the country's urbanization, have not been achieved.
Research method:  This article was compiled with the aim of investigating the factors of failure of new cities in Iran. The target population of new cities in Iran and the sample population of the research are 50 geography professors specializing in urban planning. In this regard, 6 indicators have been used in 27 items.
Findings and conclusions:  The results of the Delphi technique showed that the lack of land use plan with 3.94 as the most influential, followed by problems related to the employment structure and failure to achieve job self-sufficiency with 3.78, neglecting environmental-geographical studies with 32. 3/3 and the instability of urban planning policies and the continuous change of approaches in the field of housing and urban development with 2.92 are considered as other factors of the failure of new cities. Also, the results of Friedman's test also show that the technical-engineering and economic indicators are preferable to other indicators with an average of 5.58 and 5.12, respectively.
The results of the factor analysis show that the lack of land survey plan and little attention to geographical studies; Failure to pay attention to the distance, problems related to the planning principles of new cities and the increase in the cost of urban services were recognized as the most important factors for the failure of new cities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New towns
  • Land management
  • Iran
  •  ابراهیم زاده، عیسی؛ مهدی قرخلو؛ مهدی شهریاری(1388).« تحلیلی بر نقش شهر جدید پردیس در تمرکز زدایی از مادر شهر تهران»، جغرافیا و توسعه، ش 13،ص30

    اردشیری، مهیار(1377). «ضرورت بازنگری در سیاست احداث شهرهای جدید»،آبادی، ش 29 و 30 ، 31، ص112

    ازغندی،علیرضا(1379). تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران،تهران، سمت، ص7

    اعتماد، گیتی(1378). «شهرهای جدید راه حل  مسأله»،آبادی، ش29، صص 31-30

     افق روشن شهرهای جدید شرکت عمران شهرهای جدید(1397). روزنامه دنیای اقتصاد ، دنیای اقتصاد.3941 صص 2 و 11

    ایرانشاهی، ایوب؛ حسن دلاکه؛حسین ثمره؛ محسن دادخواه(1394). « ارزیابی کیفیت های فضایی در شهرهای جدید با استفاده از مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHPنمونه موردی : شهرجدید بهارستان»، آمایش محیط، ش36،ص 2

      پاپلی یزدی،محمد حسین؛ حسین رجبی سناجردی(1382).نظریه های شهر وپیرامون آن،تهران،سمت، ص166

    جواهری تقدس، مصطفی ؛ نسترن، مهین ؛ زبردست، اسفندیار ؛ بصیرت، میثم (1399) . « آینده‌پژوهی نقش شهرهای جدید در ایجاد تعادل ساختار فضایی- کالبدی کلانشهرها با رویکرد و سیاست‌های آمایش سرزمینی»،  سیاست های راهبردی و کلان شماره 32 ،ص 733

    حاتمی نژاد، حسین؛ زهرا زمانی؛ صادق حاجی نژاد؛ محمد قضایی(1392). «آسیب شناسی شهرهای جدید ایران آذربایجان»، سپهر،ش88 صص 53-55

     خلیلی، احمد؛ مصطفی دهقانی(1399).«سنجش و تحلیل فضایی هویت شهری در مقیاس نواحی شهر جدید هشتگرد»، پژوهش های معماری اسلامی، ش 29، صص 69 -85

     رهنمایی، محمدتقی؛ پروانه شاه حسینی(1383). فرایند برنامه ریزی شهری در ایران، تهران، سمت، صص 116-117

    زبردست، اسفندیار؛ لعلا  جهانشاهلو(1386).« بررسی عملکرد شهر جدید هشتگرد در جذب سرریز جمعیت»، جغرافیا وتوسعه، ش 10 ، صص 5-6

    زیاری، کرامت اله ؛ (1376). «ارزیابی نظریه و کارکرد شهرهای جدید در ایران»، مجموعه مقالات شهرهای جدید فرهنگ جدید در شهرنشینی، اصفهان، شرکت عمران شهرهای جدید، ص 21

    زیاری، کرامت اله؛ کرامت؛ محمود آروین؛ نگار رحیم پور؛ اسماعیل تقوی زیروانی(1396).«ارزیابی تناسب اراضی به منظور توسعه شهری با رویکرد آمایش سرزمین مطالعه موردی: شهرستان اهواز»، جغرافیا و توسعه، ش 47، ص22

      زیاری، کرامت اله(1384). برنامه ریزی شهرهای جدید، تهران، سمت،  صص 60 و 92 ، 102

     ساسان پور، فرزانه؛ سیده منظرخالقی(1394). «مطالعة تطبیقی فضایی - کالبدی شهرهای جدید اطراف کلانشهر تهران با استفاده از منطق فازی»، مطالعات نواحی شهری، ش 4- 5، س دوم، صص 5-6

     سیف‌الدینی، فرانک؛ رمضانعلی نادری مایوان؛ محمد احمدی؛مهلا زارعی(1397). «تحلیل مشارکت شهروندی و رابطه آن با تکالیف و رضایتمندی شهروندان در شهر جدید گلبهار(با تاکید بر مشارکت در کاربری اراضی)»، شهر پایدار، ش 3، صص 35 – 49

    شرافت پور، جبار؛  سرور بختیار،  رحیم؛  پناه، عزت(1400) تبیین عملکرد شهرهای جدید در افق 1410 ( مطالعه موردی: شهرهای جدید منطقه کلانشهر تهران) ، نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال چهاردهم تابستان  شماره 3 (پیاپی 51)ص3.

    شرکت عمران شهرهای جدید؛ دفتر شهرسازی و معماری(1399)

     شکویی، حسین(1353). شهرهای جدید، آذرآبادگان، ص1

    شیخی، محمد(1378). «ارزیابی شهرهای جدید؛ عملکرد گذشته، راهکارهای آینده»، آبادی، ش31- 29، س هشتم، ص126

    شیعه، اسماعیل(1391).مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری، تهران، علم و صنعت، ص 35  کوششی، مجید؛ سراج الدین محمودیانی(1398). «تحلیل رشد جمعیت شهرهای جدید ایران در مقایسه با شهرهای رقیب، بررسی مسائل اجتماعی ایران»، ش 1، صص 263 - 285

     عزیزی، محمد حسین (1390). «پایان نامه میزان تحقق پذیری اهداف شهرهای جدید در ایران ( مطالعه موردی: شهر جدید صدرا) »دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز،ص13

     مجتهدزاده، غلامحسین(1393). برنامه ریزی شهری در ایران، پیام نور، ص 156

     مزینی، منوچهر(1373).مقالاتی در باب شهر و شهرسازی، تهران، دانشگاه تهران، ص206

    منوری، سید مسعود؛ سحر طبیبیان(1385)« تعیین عوامل زیست محیطی در مکانیابی شهرهای جدید در ایران»، علوم و تکنولوژی محیط زیست، ش 3، س هشتم، ص 1

    میرنجف، موسوی؛ حسن حکمت نیا(1385). کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای، تهران، علم نوین، ص21

     نصیری، اسماعیل(1393). برنامه ریزی شهرهای جدید؛ رویکردها، تحلیل کارکردی، راهبردهای عملیاتی، پیام نور، ص 20

    نوریان، فرشاد و علیرضا شایسته پایدار(1386). « ارزیابی عملکرد شهر جدید گلبهار با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP)»، شهرنگار، ش 44، س هشتم، ص 25

    وزارت راه و شهرسازی؛ شرکت عمران شهرهای جدید؛ قانون ایجاد شهرهای جدید(1380).

    هادیانی، زهره؛ سید علی حسینی(1399).«بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر عدم موفقیت شهرهای جدید در ایران با رویکرد آینده‌پژوهی(نمونه مورد مطالعه: شهر جدید صدرا) آینده پژوهی ایران»، ش 8 صص5 ،56 و 50-79

    هراتی، سودابه؛ پروانه زیویار(1394).جایگاه شهرهای جدید در نظام شهری تهران، جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی، صص 7و 98 - 99

     هیرسکار، کی.جی(1376). در آمدی بر مبانی برنامه ریزی شهری، ترجمه: سلیمانی، محمد؛ احمدرضا یکانی فرد، جهاد دانشگاهی تربیت معلم، ص 22

     

     

    • Atash, farhad , Y.S shiraz beheshtiha(1998). "New town and their practical. Challeges:

    the experience of poulad  shahr Iran Habitat International, vol.22, no. 1, pp. 55.

     

    - Ellyza Karim, Dr. Jamil Ahmad , Prof. Kamisah Osman(2017) "Fuzzy Delphi Method for Content Validation of Integrated Science Process Skills Instrument, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences , Vol. 7, No. 6.pp.779.

    • Femke van Noorloos, Marjan Kloosterboer)2018(. "Africa’s new cities: The contested

    future of urbanisation, Urban Studies Journal Limited , 55(6) pp1223–1241

     

    - Moser S, CôtéRoy L. New cities: Power, profit, and prestige. Geography Compass (2021). "Funding informationSocial Sciences and Humanities ResearchCouncil of Canada,Vol 15,PP .1-15.

     

    Hui,Eddie C.M, lam,and Manfred C.m.(2005)."A study of commuting patterns of new town residents in hong kong .Habitat International,29,pp.4.

     

    Memar,parya,(2005), "German new towns and some lessons for Iranian new towns, international conference on towns, ministry of Housing and urban development,pp.118.

     

    -Nibedita Mukherjee, Jean Huge, William J. Sutherland,JeffreyMcNeill,Maarten Van Opstal, Farid Dahdouh-Guebas,and Nico Koedam(2015) "The Delphi technique in ecology and biologicalconservation: applications and guidelines, Methods in Ecology and Evolution

    vol6, PP .44.

    -SamirAwad-NúñezNicolettaGonzález-CancelasAlbertoCamarero-Orive(2014)"Application of a Model based on the Use of DELPHI Methodology and Multicriteria Analysis for the Assessment of the Quality of the Spanish Dry Ports Location, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 162, pp .43.

    • Scahaffer, frank(1972). "The newtown story, London: Macgibbon and kee,p p 4
    • Ziari,k(2006). "The planning and functioning of new Iran,Cities, Vol.23,No6,PP .422 .