مدل‌سازی نقش عوامل جغرافیایی در پراکنش سرطان دستگاه گوارش در استان لرستان

نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسنده

کارشناس بهداشت عمومی، گروه بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران

چکیده

زمینه و هدف: سرطان یکی از شایع­ترین علل مرگ­ومیر در سراسر جهان است. همواره نقش عوامل طبیعی و جغرافیایی در نحوه و چگونگی توزیع و اثرات آن بر کانون‌های بیماری و نقش فرآیندهای طبیعی در تغییرات بنیادی و انسان­ها و نیز بیماری­های مرتبط با انسان، حتی در مکان­هایی که این تأثیرات به‌وضوح در مرگ‌ومیر یا نابودی زیستگاه‌ها و خود استان مشخص باشد، نمود کمرنگی دارد.
روش بررسی:  این پژوهش از نظر ماهیت هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش که بین سال‌های 1396-1393 تشخیص و در سامانه سیما سرطان (سامانه یکپارچه‌سازی مدیریت الکترونیک) ثبت‌شده و در استان لرستان اقامت دائم داشته‌اند به‌صورت سرشماری وارد مطالعه شده‌اند در ادامه برای دستیابی به اهداف پژوهش شاخص­های مرتبط با نقش عوامل جغرافیایی در پراکنش سرطان دستگاه گوارش  شاخص­های (متوسط بارش سالانه، پوشش گیاهی، میانگین دمای سالانه، میانگین ساعات آفتابی و مناطق اقلیمی) استخراج گردید جهت بررسی و نقش عوامل جغرافیایی در طبقه­بندی و توزیع این شاخص­های از آزمون‌های تی تک نمونه­ای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن استفاده گردید. در ادامه نیز جهت تبیین مدل از طریق رگرسیون وزن­دار جغرافیایی استفاده و سطح و وضعیت این اثرات در نرم­افزار Arc GIS استفاده شد.
یافته ها و نتیجه گیری:  نتایج نشان داد که مهم‌ترین مؤلفه تأثیرگذار بر متغیر پراکنش سرطان، مؤلفه  پوشش گیاهی با ضریب 91/0 درصد بود که این متغیر به‌خوبی وضعیت اثرگذاری را تبیین می­کند. همچنین نتایج اثرگذاری عوامل جغرافیایی به‌گونه‌ای بود که شهرستان خرم­آباد و بروجرد بیشترین اثر، شهرستان­های کوهدشت، دلفان و الیگودرز و دورود اثر متوسط و شهرستان­های سلسله، پل‌دختر و ازنا کمترین اثرگذاری را از عوامل جغرافیایی  پذیرفته بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Modeling the role of geographic factors in the distribution of gastrointestinal cancer in Lorestan province

نویسنده [English]

  • Narges Abdali Ghalaei
Bachelor of Public Health, Department of Health, Faculty of Health, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Background and Aim: Cancer is one of the most common causes of death worldwide. Always the role of natural and geographical factors in the manner and manner of distribution and its effects on disease centers and the role of natural processes in fundamental changes and humans as well as human-related diseases, even in places where these effects are clearly evident in the death or destruction of habitats and humans themselves; It has a pale appearance.
Methods: This research is based on field studies in terms of the nature of the applied goal and in terms of the descriptive-analytical research method. The statistical population of this research includes all patients with gastrointestinal cancer who were diagnosed between 2014-2017 and were registered in the Sima Cancer System (Electronic Management Integration System) and were permanently residing in Lorestan province. In order to achieve the objectives of the research, indicators related to the role of geographical factors in the spread of digestive tract cancer were extracted (average annual rainfall, vegetation cover, average annual temperature, average sunny hours, and climatic zones).In order to investigate the role of geographic factors in the classification and distribution of these indicators, one-sample t-tests, Pearson's correlation, and Friedman's test were used. In the following, ArcGIS software was used to explain the model through geographic weighted regression of use and the level and status of these effects.
Findings and Conclusion:  The results showed that the most important factor influencing the variable of cancer distribution was the vegetation component with a coefficient of 0.91%, which explains the influence situation well. Also, the results of the effect of geographical factors were such that Khorramabad and Borujerd cities had the highest effect, Kouhdasht, Delfan, Aliguderz, and Durood cities had a moderate effect, and Selah, Poldekhtar, and Azna cities had the least effect from geographical factors.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modeling
  • geographic factors
  • cancer
  • digestive system
  • Lorestan

مراجع

Alsayyad, J., & Hamadeh, R. (2007). Cancer incidence among the Bahraini population: a five-year (1998–2002) experience. Annals of Saudi medicine, 27(4), 251-258.
Asmarian, N. S., Kavousi, A., Salehi, M., & Mahaki, B. (2012). Mapping of stomach cancer rate in Iran using area-to-area Poisson Kriging. Journal of Health System Research, 8(4), 681-687. [In Persian].
Azadeh, S., Moghimi-Dehkordi, B., Fatem, S. R., Pourhoseingholi, M. A., Ghiasi, S., & Zali, M. R. (2008). Colorectal cancer in Iran: an epidemiological study. Asian Pacific journal of cancer prevention: APJCP, 9(1), 123-126.
Bahader, Y., & Jazieh, A. R. (2008). Epidemiology of lung cancer. Annals of Thoracic medicine, 3(6).
Belli, S., Benedetti, M., Comba, P., Lagravinese, D., Martucci, V., Martuzzi, M., ... & Viviano, G. (2004). Case–control study on cancer risk associated to residence in the neighbourhood of a petrochemical plant. European journal of epidemiology, 19, 49-54.
Croner, C. M. (2003). Public health, GIS, and the Internet. Annual Review of Public Health, 24(1), 57-82.
De Jong, A. E., & Vasen, H. F. (2006). The frequency of a positive family history for colorectal cancer: a population-based study in the Netherlands. Neth J Med, 64(10), 367-370.
Demierre, M. F., Maguire-Eisen, M., O'Connell, N., Sorenson, K., Berger, J., Williams, C., & Cabral, H. (2009). A sun protection community intervention in Quincy middle schools: Insights from the use of ultraviolet photography and its impact on sunburn. Journal of the Dermatology Nurses' Association, 1(2), 111-118.
Ferlay, J., Autier, P., Boniol, M., Heanue, M., Colombet, M., & Boyle, P. (2007). Estimates of the cancer incidence and mortality in Europe in 2006. Annals of oncology, 18(3), 581-592.
Garland, C. F., & Garland, F. C. (1980). Do sunlight and vitamin D reduce the likelihood of colon cancer?. International journal of epidemiology, 9(3), 227-231.
Gloster Jr, H. M., & Brodland, D. G. (1996). The epidemiology of skin cancer. Dermatologic Surgery, 22(3), 217-226.
Goovaerts, P. (2010). Geostatistical analysis of county-level lung cancer mortality rates in the southeastern United States. Geographical Analysis, 42(1), 32-53.
Goovaerts, P., & Gebreab, S. (2008). How does Poisson kriging compare to the popular BYM model for mapping disease risks?. International journal of health geographics, 7(1), 1-25.
International Agency for Research on Cancer, W. H. O. (2012). GLOBOCAN 2012: estimated cancer incidence, mortality and prevalence worldwide in 2012.
Iran Cancer Registry Report (2009). Provincial report, Islamic Republic of Iran-2007. Ministry
Kim, R. H., & Armstrong, A. W. (2012). Nonmelanoma skin cancer. Dermatologic clinics, 30(1), 125-139.
Koosha, A., Farahbakhsh, M., Hakimi, S., Abdolahi, L., Golzari, M., & Farshad, M. S. (2010). Epidemiologic Assessment of Cancer Disease in East Azerbaijan 2007. Medical Journal of Tabriz University of Medical Sciences, 32(4), 74-79.
Li, C., Li, Y., Gao, L. B., Wang, Y. Y., Zhou, B., Lv, M. L., ... & Zhang, L. (2009). Vitamin D receptor gene polymorphisms and the risk of colorectal cancer in a Chinese population. Digestive diseases and sciences, 54, 634-639.
Moghimi-Dehkordi, B., Safaee, A., & Zali, M. R. (2008). Prognostic factors in 1,138 Iranian colorectal cancer patients. International journal of colorectal disease, 23, 683-688.
Mousavi, S. M., Gouya, M. M., Ramazani, R., Davanlou, M., Hajsadeghi, N., & Seddighi, Z. (2009). Cancer incidence and mortality in Iran. Annals of oncology, 20(3), 556-563.
Noorbala, M. T., & Kafaie, P. (2007). Analysis of 15 years of skin cancer in central Iran (Yazd). Dermatology online journal, 13(4).
Rao, J. N. K. (2003). Small Area Estimation;'Wiley, New York.
Snow, J. (1849). On the mode of communication of cholera. John Churchill.
Snow, J. (2023). On the mode of communication of cholera. In British Politics and the Environment in the Long Nineteenth Century (pp. 149-154). Routledge.
Thacker, S. B., Dannenberg, A. L., & Hamilton, D. H. (2001). Epidemic intelligence service of the Centers for Disease Control and Prevention: 50 years of training and service in applied epidemiology. American Journal of Epidemiology, 154(11), 985-992.
Toh, C. K. (2009). The changing epidemiology of lung cancer. Cancer Epidemiology: Modifiable Factors, 397-411.
Viel, J. F., Clark, A., Schlattmann, P., & Divino, F. (2000). Disease mapping models: an empirical evaluation.
Wallace, E., Hinds, A., Campbell, H., Mackay, J., Cetnarskyj, R., & Porteous, M. E. M. (2004). A cross-sectional survey to estimate the prevalence of family history of colorectal, breast and ovarian cancer in a Scottish general practice population. British journal of cancer, 91(8), 1575-1579.
Yazdizadeh, B., Jarrahi, A. M., Mortazavi, H., Mohagheghi, M. A., Tahmasebi, S., & Nahvijo, A. (2005). Time trends in the occurrence of major GI cancers in Iran. Asian Pac J Cancer Prev, 6(2), 130-4.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 آبان 1402
  • تاریخ بازنگری: 30 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 05 آذر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار