نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری،دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

امروزه ارتقای کیفیت محیطی در کلان­شهرهای گردشگرپذیر به عنوان یکی از مهم­ترین راهکارهای جذب گردشگر شناخته می­شود. بنابراین بهبود و ارتقای کیفیت محیط به یکی از اهداف اصلی سیاست­گذاران و برنامه­ریزان شهری بدل شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان اهمیت مؤلفه­های کیفیت محیطی از دیدگاه گردشگران کلان­شهر اصفهان می­باشد. روش تحقیق در این بررسی از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده­ها به روش پیمایشی تهیه شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل گردشگران کلان­شهر اصفهان می­باشد که با استفاده از فرمول کوکران نمونه­ای به حجم 384 نفر از بین آن­ها به صورت تصادفی انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته است. این تعداد از طریق پرسشنامه­ای که اعتبار آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ آزمون شده است، مورد پرسش قرار گرفتند. در این مطالعه به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از رویکرد آماری مدل­سازی معادلات ساختاری (SEM) و آزمون تحلیل عاملی تأییدی پنج عاملی مرتبه دوم استفاده شده است. نتایج بیانگر این است که از دیدگاه گردشگران از بین مؤلفه­های کیفیت محیطی، بعد زیست­­ محیطی دارای بیش­ترین اهمیت بوده است. سپس ابعاد زیباشناختی و فرمی، معنایی و ادراکی و نهایتاً عملکردی و فعالیتی با اهمیت بوده­اند. از این رو تقویت مؤلفه زیست محیطی و دیگر ابعاد (به ترتیب اهمیت) در کلان­شهر اصفهان جهت شکوفایی بخش گردشگری بسیار ضروری می­باشد که در این راستا پیشنهادهایی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An analysis of the Importance of Environmental Quality Components from the Perspective of Tourists (Case Study: Isfahan Metropolis)

نویسندگان [English]

  • Masoud Taghvaei 1
  • Aminallah Balideh 2
  • Hamzeh Rahimi 3

1 Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 PhD Student in Geography and Urban Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

3 PhD Student in Geography and Rural Planning, Faculty of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Today, planners believe that environmental quality is a key concept for regional and social planning and is associated with concepts such as quality of life, diversity of social space, physical characteristics, activities, spatial dependencies, and urban identity. Therefore, improving the quality of the environment has become one of the main goals of policy makers and urban planners. The purpose of this study is to investigate the importance of environmental quality components from the perspective of tourists in Isfahan metropolis. The research method in this study is descriptive-analytical and the data are prepared by survey method. The statistical population of this study includes tourists of Isfahan metropolis, which using a Cochran''s formula, a sample of 384 people was randomly selected and studied. This number was questioned through a questionnaire whose validity was tested using Cronbach''s alpha method. In this study, in order to analyze the data, the statistical approach of structural equation modeling (SEM) and the second-order five-factor confirmatory factor analysis test were used. The final results obtained from the elimination of the effects of measurement errors in the structural equation modeling approach, indicate the effectiveness of the evaluation of the tourist community of environmental quality, respectively, environmental, aesthetic and formal, semantic and perceptual dimensions, and finally functional and activity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of Life
  • Environmental Quality
  • Sustainable Development
  • Tourism
  • Isfahan
- باهر، حسین. (1377). دگراندیشی پیرامون گردشگری (ایرانگردی و جهانگردی). مطالعات مدیریت، 20، 1-20.
- بهرامی­نژاد، دهقان. (1382). شناخت و ارزیابی کیفیت محیط شهری در بافت میانی شهرها (نمونه موردی: شهر شیراز). پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شیراز، گروه شهرسازی.
- بابانسب، رسول. (1389). برنامه­ریزی توسعۀ پایدار شهرستان­های استان آذربایجان شرقی. پایان نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان، دانشکدۀ علوم جغرافیایی و برنامه­ریزی، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری.
- پاپلی یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی. (1385). گردشگری (ماهیت و مفاهیم). تهران: انتشارات وزارت مسکن و ارشاد اسلامی.
- پاپلی یزدی، محمد حسین و رجبی­سناجردی، حسین. (1382). نظریه­های شهر و پیرامون. تهران: انتشارات سمت.
- تقوایی، مسعود؛ غلامی بیمرغ، یونس و موسوی، سیدعلی. (1390). بررسی عوامل موثر در پایداری گردشگری با تاکید بر بهسازی و احیای بافت­های شهری. جغرافیا و برنامه­ریزی، 16 (36).
- تقوایی، علی­اکبر و معروفی، سکینه. (1389). تاثیر فضاهای شهری بر ارتقای کیفیت محیط با تاکید بر نقش مساجد. مقاله برگزیده همایش­های بین­المللی تهران. همایش بین­المللی مساجد.
- تقوایی، علی­اکبر؛ معروفی، سکینه و پهلوان، سمیه. (1391). ارزیابی تاثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی شهروندان (مورد مطالعه: محله آبکوه شهر مشهد). نقش جهان، 3 (1)، 43-54.
- چپ من، دیوید. (1386). آفرینش محلات و مکان­ها در محیط انسان ساخت. ترجمه منوچهر طبیبیان و شهرزاد فریادی. تهران: دانشگاه تهران.
- حاجی­نژاد، علی؛ رفیعیان، مجتبی و زمانی، حسین. (1389). بررسی متغیرهای فرعی موثر بر رضایتمندی شهروندان از کیفیت محیط شهری (مطالعه موردی: مقایسه بافت قدیم و جدید شهر شیراز). جغرافیا و توسعه، 8 (17)، 63-82.
- خادم­الحسینی، احمد؛ منصوریان، حسین و ستاری، محمدحسین. (1389). سنجش کیفیت زندگی در نواحی شهری. جغرافیا و مطالعات محیطی، 1 (3)، 45-60.
- رفیعیان، مجتبی؛ تقوایی، علی­اکبر و ملاحت، اورنگ. (1386). درآمدی بر بازسازی پس از سانحه و الزامات ارتقای کیفیت محیط سکونتی. سومین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیرمترقبه، 20-31.
- رفیعیان، مجتبی؛ عسکری، علی و عسکری­زاده، زهرا. (1386). سنجش میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان محله نواب. پژوهش­های جغرافیای انسانی، 67، 53-67.
- رحمانی، نجیبه و شادرخ، سارا. (1394). بررسی تاثیر گرافیک محیطی بر افزایش توسعه گردشگری شهری. هنرهای کاربردی، 4 (7)، 55-66.
- رنه­شورت، جان. (1382). نظم شهری: درآمدی بر شهرها، فرهنگ و قدرت. ترجمه اسماعیل چاوشی، تهران: دانشگاه خوارزمی.
- رحمانی، خلیل. (1389). ارزیابی عملکرد اماکن مذهبی در توسعه روستایی. پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا.
- سالنامه آماری استان اصفهان. (1395). استانداری اصفهان. معاونت برنامه­ریزی، دفتر آمار و اطلاعات، اصفهان.
- سالنامه آماری استان اصفهان. (1397). سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان اصفهان. سازمان برنامه و بودجه کشور.
- شورای عالی معماری و شهرسازی ایران. (1394). مصوبه شماره 300/27379، مورخ 24/5/94.
- شیعه، اسماعیل. (1386). با شهر و منطقه در ایران. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
- عمید، حسن. (1389). فرهنگ فارسی عمید. تهران: راه رشد.
- فرید، یدالله (1381). لزوم نگاه ویژه به گردشگری و صنعت توریسم در شهرستان­های ارسباران و ضرورت هم سویی برنامه­های آموزشی جغرافیا با مبانی جغرافیای گردشگری. فضای جغرافیایی، 2 (8)، 1-24.
- قدمی، مصطفی؛ غلامیان آقامحلی، طاهره. (1390). بررسی کیفیت مبادی ورودی شهرهای گردشگری با تاکید بر جامعه گردشگران شهر بابلسر. نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 3 (3)، 121-133.
- گلکار، کوروش. (1380). مؤلفه­های سازنده کیفیت طراحی شهری. صفه، 11 (32)، 38-65.
- لینچ، کوین. (1374). سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی. تهران: دانشگاه تهران.
- لطیفی، امین و سجادزاده، حسن. (1393). ارزیابی تاثیر مؤلفه­های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارک­های شهری (مطالعه موردی: پارک مردم همدان). مطالعات شهری، 3 (11)، 3-18.
- محمودی­نژاد، هادی و صادقی، علیرضا. (1388). طراحی شهری از روان­شناسی محیطی تا رفاه اجتماعی. تهران: هله / طحان.
- مشکینی، ابوالفضل؛ حاصل­طلب، محسن؛ بیوکی، جلال و ابراهیمی، عماد. (1393). ارزیابی کیفیت محیط بین محلات برخوردار و کمتر برخوردار با روش تلفیقی TOPSIS و آنتروپی) مطالعه مقایسه­ای بین محلات فرامرز و نوده (منطقه 2 شهرداری مشهد). ششمین کنفرانس ملی برنامه­ریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مؤلفه­های شهر اسلامی، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد.
- موسی­کاظمی، سیدمهدی. (1380). توسعه پایدار شهری: مفاهیم و دیدگاه­ها. تحقیقات جغرافیایی، 16 (3)، 94-113.
- معصومی، مسعود. (1388). گردشگری و برنامه­ریزی منطقه­ای: فرآیند برنامه­ریزی توسعه پایدار گردشگری. ساخت و ساز، 25.
- مهدیزاده، جواد. (1383). مبانی و راهکارهای توسعه گردشگری شهری در ایران. مجلس و پژوهش، 11 (44)، 121-151.
- ملایی توانی، علی. (1383). مدیریت توریسم شهری تنکابن. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، گروه جغرافیا.
- نصیری، حسین (1384). توسعه و توسعه پایدار: چشم­انداز جهان سوم، تهران: انتشارات دایره سبز (سازمان حفاظت محیط زیست)، چاپ دوم.
- نوربخش، سیدمرتضی و اکبرپور سراسکانرود، محمد. (1389). نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی کلان شهرها. اقتصاد گردشگری شهری، 1، 21-34.
- Aubert A. (2005), A turizmus földrajza, In: Tóth, J. (ed.) Általános Társadalomföldrajz II., Dialóg Campus Kiadó, Budapest-Pécs, pp. 143-159.
- Danish, Wang. Zhaohua (2018), Dynamic relationship between tourism, economic growth, and environmental quality, Jornal of sustainable tourism, https://doi.org/10.1080/09669582.2018.1526293.
- Epley, Donald R., & Menon, Mohan. (2007), A method of assembling cross sectional indicators into a community quality of life, Social indicators research, N: 88, pp: 281-296.
- Gilderbloom, J & Brazley, P (2005) Hope VI: A study of housing and neighborhood satisfaction, Louisville: Uni-Versity of Louisville.
- Hamaguchi, Yoshihiro. (2019), Do pollution havens restrict tourism-led growth? Achieving sustainable tourism via a mix of environmental and tourism policies, Tourism Economics, DOI: 10.1177/1354816619868086.
- Liang, J. & Weng, S (2011), Modeling urban environment quality in a topical city, Journal of the Land Scape and Urban Planning, No. 73, pp: 49-58.
- Marans , RW and Couper, M (2000), Measuring the quality of communite life: a program of longitudinal and comparative international research, In: Proceedings of the second international conference on the quality of life in cities, Vol. 2, 2000. P. 386-400. National university of Singapore, school of real estate and building.
- Organization for Economic Co-Operation and Development (2001) The DAC guidelines, strategies for sustainable development, https://doi.org/10.1016.
- Punter, J., & Carmona, M. (1997), The design dimension of planning: Theory, content and best practice for design policies, E & Fn Spon, London.
- Ranjan Gupta, Manash. Brata Dutta, Priya. (2017), Tourism development, environmental pollution and economic growth: A theoretical analysis, the journal of international trade & economic development, https://doi.org/10.1080/09638199.2017.1346139.
- Reddy Paramati, Sudharshan. Shahbaz, Muhammad. Samsul Alam, Md. (2017), Does tourism degrade environmental quality? A comparative study of eastern and western european union, Transportation Research Part D 50 (2017) 1–13.
- Sadata, Mir M. Chang, Li-Hui. (2016), The impact of environmental quality of revisiting intention, Journal of qualiry assurance in hospitality & tourism, http:// dx.doi. org/10. 1080/ 1528008X. 2015.1115262.
- https://www.unwto.org/urban tourism.