نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری مدرس گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور ایلام، ایلام، ایران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

امروزه یکی از رویکردهای مهم برای کنترل و مدیریت این پدیده، رویکرد حکمروایی خوب شهری است. حکمروایی خوب شهری را می‌توان شیوه و فرایند اداره­ی‌ امور شهری با مشارکت سازنده­ی‌ بخش های دولتی، خصوصی و جامعه­ی مدنی به منظور نیل به توسعه­ی پایدار شهری، ایجاد شهر سالم و ارتقای کیفیت زندگی تعریف کرد. در پژوهش حاضر، پهنه های اسکان غیر رسمی شهر ایلام با رویکرد حکمروایی خوب شهری مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. برای محاسبات آماری و تحلیل داده های پژوهش، از نرم افزارهای آماری SPSS ،Excel  و تکنیک­های آماری از جمله آزمونT، آزمون F و روشANOVA  استفاده شده است. اطلاعات پژوهش به دو شیوه­ی کتابخانه ای و پیمایشی(با استفاده از پرسشنامه) گردآوری شده است. جامعه‌ی آماری پژوهش، شامل شش هزار خانوار ساکن سکونتگاه­های غیررسمی شهر ایلام و حجم نمونه 397 نفر سرپرست خانوار است که با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ، استفاده شده است، که مقدار محاسبه شده 0.86 به دست آمده است. ارزش گذاری متغیرها با بهره مندی از طیف لیکرت صورت گرفته است. نتایج بررسی ها براساس شاخص­های حکمروایی خوب شهری مشارکت، پاسخگویی، قانونمندی، عدالت، شفافیت، مسئولیت­پذیری، اثربخشی و کارآمدی نشان می دهد که میزان بهره­گیری از حکمروایی خوب شهری در ایلام در سطح پایینی قرار دارد. بر این اساس، هر چه حکمروایی خوب شهری و شاخص های آن به خوبی اجرا و نظارت شود، گسترش اسکان غیر رسمی  بهتر کنترل می شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Empowerment of informal settlements with emphasis on indicators of good urban governance (Case study: Informal neighborhoods of Ilam city(

نویسندگان [English]

  • Mohammad Maleki 1
  • Mir Najaf Mosavi 2

1 PhD in Geography and Urban Planning, Lecturer Department of Geography and Urban Planning, Payame Noor University, Ilam, Iran

2 Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran

چکیده [English]

Today, one of the important approaches to control and manage this phenomenon is the approach of good urban governance. Good urban governance can be defined as the way and process of managing urban affairs or the constructive participation of the public governmental private and civil society sectors in order to achieve sustainable urban development, create a healthy city and improve the quality of life. In the present study, the informal settlement areas of Ilam city have been studied with the approach of good urban governance. The research method is descriptive-analytical. For statistical calculations and analysis of research data, statistical software SPSS, Excel and statistical techniques including t-test, F-test and ANOVA method were used. Research information has been collected in two ways: library and survey (using a questionnaire). The statistical population of the study includes six thousand households living in the informal settlement of Ilam and the sample size is 397 heads of households who were selected using Cochran's formula and simple random sampling. Cronbach's alpha coefficient was used for the reliability of the questionnaire, which was calculated to be 0.86. the evaluation of variable have been done through Likert scale.The results of studies based on the indicators of good urban governance, participation, accountability, legality, justice, transparency, responsibility, effectiveness and efficiency show that the rate of benefiting from good urban governance in Ilam is at a low level. Accordingly, the more good urban governance and its indicators implemented and administrated, the more the expansion of informal settlement controlled.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Empowerment
  • Urban Management
  • Informal Settlement
  • Urban Neighborhoods
  • Ilam City
ایراندوست، کیومرث(1387)، جایگاه بخش غیررسمی در توانمندسازی اجتماعات فقیر، هفت شهر، شماره­ی 24-23.
پاپلی یزدی، محمد حسین و حسین رجبی سناجردی(1382)، نظریه های پیرامون شهر، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
پرهیزکار، اکبر(1390)، چشم انداز مدیریت شهری در ایران با تأکید بر توسعه­ی پایدار شهری، فصلنامه­ی جغرافیایی سرزمین، سال هشتم، شماره­ی 32، زمستان.
پیری، عیسی و همکاران(1391)، امکان سنجی بکارگیری رهیافت­های توانمندسازی در ساماندهی سکونتگاه­های غیررسمی ناحیه­ی گلشهر مشهد، مجله­ی مطالعات و پژوهش ­های شهری و منطقه ای، سال سوم، شماره­ی دوازدهم.
ترابی، علیرضا(1383)، مدیریت پایدار شهری در گرو حکمروایی خوب، نشریه­ی شهرداری ها، تهران، شماره­ی 69.
داداش پور، هاشم، حسین آبادی، سعید، پورطاهری، مهدی(1391)، تحلیل نقش توانمندسازی ساکنان در بهسازی کالبدی- محیطی سکونتگاه­های غیررسمی نمونه­ی موردی: محدوده­ی شرق کال عیدگاه شهر سبزوار، مجله­ی جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه تبریز،پاییز، شماره­ی 41.
سعیدنیا، احمد(1383)، مدیریت شهری، جلد یازدهم،تهران: انتشارات سازمان شهرداری­ها و دهیاری ها، تهران.
شماعی، علی و دیگران(1391)، ارزیابی عملکرد شهرداری­ها بر اساس حکمروایی خوب شهری(مطالعه­ی موردی: شهر یاسوج)، فصلنامه­ی مطالعات مدیریت شهری سال چهارم، شماره­ی یازدهم، پاییز 1391
شیخی، محمد (1385)، مدیریت شهری و سکونت گاه های خودرو در منطقه­ی کلانشهر تهران،فصلنامه­ی مدیریت شهری، شماره­ی 18.
صرافی، مظفر(1381)، به سوی تدوین راهبرد ملی ساماندهی اسکان غیر رسمی، فصلنامه­ی هفت شهر، سال سوم، شماره­ی 9. 
صرافی، مظفر(1381)، به سوی نظریه ای برای ساماندهی اسکان غیررسمی از حاشیه نشینی تا متن شهری، فصلنامه­ی هفت شهر، تهران، شماره­ی هشتم.
صرافی، مظفر(1387)، تحلیل عوامل مؤثر اسکان غیر رسمی در ایران، شیراز: انتشارات معاونت شهرسازی و معماری شهرداری شیراز.
قرخلو، مهدی، شریفی، عبدالنبی(1383)، پیدایش، تکامل فیزیکی و وضعیّت اجتماعی- اقتصادی حاشیه نشینی(مطالعه­ی موردی: محلّه­ی عین 2 اهواز)، مجله­ی پژوهش های جغرافیایی، شماره­ی 50.
کاظمی، لیلا (1383)، نگاهی به پدیده­ی حاشیه­نشینی و علل آن، مجموعه مقالات همایش مسائل شهرسازی ایران، جلد دوم، مدیریت شهری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه شیراز.
مرکز آمار ایران؛ نتایج تفصیلی سرشماری­های عمومی نفوس و مسکن، سال1396.
مشکینی و همکاران(1390)، ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی با شیوه توانمندسازی، فصلنامه­ی پژوهش­های جغرافیایی، سال 26، شماره­ی سوم، پاییز.
ملکی، سعید، زارعی، جواد، زاد ولی خواجه، شاهرخ(1397)، ارزیابی شاخص­های حکمروایی مطلوب شهری با رویکرد مدیریت محله محور(مورد شناسی: محلات شهر همدان)،  فصلنامه­ی جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، سال هشتم، شماره­ی 29، زمستان.
مهدیزاده، جواد و همکاران(1386)، برنامه ریزی راهبردی توسعه­ی شهری تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران، تهران: انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
مهندسین مشاور تدبیر شهر(1385)، مطالعات شهرنگر توانمندسازی اسکان غیررسمی شهر همدان، سازمان عمران و بهسازی شهری وزارت مسکن و شهرسازی.
هادیزاده بزاز، مریم،(1382)، حاشیه­نشینی و راه­کارهای ساماندهی آن در جهان، انتشارات شهرداری مشهد، شماره­ی 11.
هیراسکار، جی کی(1376)، درآمدی بر مبانی برنامه ریزی شهری(ترجمه­ی محمد سلیمانی و احمد رضا یکانی فرد)، تهران: انتشارات دانشگاه تربیت معلم، تهران.  
وزارت مسکن و شهرسازی(1382)، توانمندسازی و ساماندهی اسکان غیررسمی، مصوب سازمان عمران و بهسازی شهری، هیأت وزیران دبیرخانه ستاد ملی توانمدسازی سکونتگاههای غیررسمی، تهران.
Downer, Alexander (2000), Good Governance (Guiding principles for implementation), Australia, Canberra Mailing Centre.
Kadago, Joseph, Sandholz Simone, Hamhaber Johannes (2018); Good urban governance, actors relations and paradigms: Lessons from Nairobi, Kenya, and Recife, Brazil, 46th ISOCARP Congress.
Lewis, Dan and Jana Mioch, (2005). Urban vulnerability and good governance.16. UN-ABITAT, 2009. Urban Governance index (UGI) a tool to measure progress in achieving good urban governance.www.unhabitat.org.
Morita,Sachiko and Zaelke, (2007) Rule of law, GoodGovernance and Sustainable Development. Routledge,London Ec4p4EE.
Narayan Deepa (2002), Enabaling and Poverty reduction; a source book, the World Bank press.
UNCHS, (1997). United Nations Commission on Human Settlements 18.
Unchs, (2000).Norms  or Good Urban Governance,www.UNCHS.org.
UN-HABITAT,( 2003). Urban Management Program (UMP), what is the Urban Management Programme.