نوع مقاله : مقاله مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

شهر زاهدان یکی از بی قاعده ترین روندها در گسترش فیزیکی شهری را طی سه دهه­ی گذشته دارا بوده است. فقر و بیکاری مطلق منجر به افزایش سکونتگاه­های غیر رسمی و ناهنجاری­های فضایی-کالبدی در سطح شهر گردیده است. این مطالعه با هدف بررسی جامعه شناختی تأثیر حاشیه نشینی بر مدیریت شهری شهر زاهدان در ناحیه­ی کریم آباد انجام شد. روش پژوهش در این پژوهش، پیمایشی و ابزار جمع­آوری اطلاعات پرسشنامه است. روش نمونه برداری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه انتخاب گردید. از این رو 375 پرسشنامه بین ساکنان 18 تا 70  سال سن ناحیه توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و LISREL صورت گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که بیش­تر افراد دارای تحصیلات دیپلم به پایین و میزان درآمد کمتر از ده میلیون ریال و دارای مشاغل آزاد و کارگری بودند که همه این مسایل بستری برای آسیب های اجتماعی در ناحیه­ی فراهم خواهد نمود. در ادامه با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف نرمال بودن داده ها مورد بررسی قرار گرفت. مطابق با نتایج حاصل از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف مقدار معناداری برای متغیرهای اقتصادی،090/0، فیزیکی-کالبدی108/0، خدماتی- زیست محیطی070/0 و مدیریت شهری051/0بود. در پاسخ به چگونگی وضعیت اقتصادی، وضعیت فیزیکی- کالبدی، خدماتی- زیست محیطی و  مدیریت شهری  نتایج نشان داد که شرابط در تمامی ابعاد متوسط رو به پایین می باشد و در این میان مدیریت شهری با 637/3 با بیش­ترین میانگین نسبت به سایر ابعاد وضعیت بدتری داشت. هم­چنین نتایج نشان داد مؤلفه های اقتصادی، فیزیکی- کالبدی، خدماتی- زیست محیطی و جمعیت شناختی بر مدیریت شهری شهر زاهدان تاثیرگذار است. در مورد سازوکار بهبود، علاوه بر محور توجه به نیازهای اقتصادی، مفاهیمی مرتبط با مدیریت کنترلی شهری و فعالیت های فرهنگی و افزایش آگاهی حاشیه نشینان، مورد توجه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Sociological Study of the Effect of Marginalization on Urban Management (Case Study: Karimabad Region in Zahedan City)

نویسندگان [English]

  • Arezoo Barahooee 1
  • Hossin Ebrahimzaheh Asmin 2
  • khadijeh Asadi Sarvestanii 3

1 MA Social Sciences, Department of Social Sciences, Faculty of Letters and Humanities, University of Sistan & Baluchestan, Zahedan, Iran

2 Associate Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Letters and Humanities, University of Sistan & Baluchestan, Zahedan, Iran

3 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Letters and Humanities University of Sistan & Baluchestan, Zahedan, Iran

چکیده [English]

Zahedan City has had one of the most irregular trends in urban physical expansion over the past three decades. Absolute poverty and unemployment have increased the informal settlements and spatial-physical anomalies in this city. The present study was an attempt to conduct a sociological analysis of the impact of marginalization on urban management of Zahedan City in Karimabad region.The research method is the survey method and the data gathering tool is a questionnaire. The random sampling technique was used and the sample size was determined using the Cochran formula. Therefore, 375 questionnaires were distributed among residents aged between 18 and 70 years in the region. Data analysis was performed in SPSS and LISREL statistical software. The research findings indicate that most individuals had a high school diploma or lower education, an income of below 10 million Rails and had freelance and labor jobs, all of which sets the scene for social harms in the region. Thereafter, data normality was examined using the Kolmogorov-Smirnov test. According to the results of the Kolmogorov-Smirnov test, the significance values for the economic, physical, service-environmental, and urban management variables were 0.090, 0.108, 0.070 and 0.051, respectively. Concerning the economic condition, physical condition, service-environmental and urban management condition, the results showed that the conditions are average and blow average in all dimensions, while urban management with 3.637 and with the highest average, it had the worst condition compared to other dimensions.Besides, the results indicated that the economic, physical, service-environmental and demographic components affect the urban management of Zahedan City. Regarding the improvement mechanism, in addition to the concern for economic needs, concepts related to urban control management, cultural activities and increasing of the awareness of marginalized people are taken into account.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marginalization
  • Sociological
  • Urban Management
  • Karimabad
  • Zahedan
ابراهیم زاده، عیسی، بریمانی، فرامرز. و نصیری، یوسف. (1383)، حاشیه نشینی؛ ناهنجارهای شهری و راه‌کارهای تعدیل آن مورد شناسی؛ کریم آباد زاهدان. فصلنامه‌ی جغرافیا و توسعه، دوره‌ی 2، صص 122-146.
امین زاده، سیامک (1396)، بررسی علل شکل گیری اسکان‌های غیررسمی و ارائه‌ی راه‌کاری بهینه جهت ساماندهی آن (مطالعه‌ی موردی: محله‌ی علی آباد بوکان)، پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد، رشته‌ی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مراغه.
امانپور، سعید، محقق, زهرا، رضوی، سیده معصومه، رمضان پور اسعدیه، خاطره (1399). سنجش و ارزیابی نابرابری مناطق شهری در برخورداری از شاخص‌های ترکیبی توسعه (مطالعه‌ی موردی: کلان‌شهر اهواز). فصلنامه‌ی مطالعات توسعه‌ی پایدار شهری و منطقه ای، (2)1.صص48-66.
بابایی اقدم، فریدون و نجفی، حکیمه و روشن رودی، سمیه، (1393)، بررسی روند رشد کالبدی و توسعه‌ی فیزیکی مناطق حاشیه نشین و تأثیر آن بر وضعیت شهرنشینی کلان شهرهای ایران مطالعه‌ی موردی: شهرک حجت، اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه‌ی پایدار، تهران.
بزی، خدارحم.، و کیانی، اکبر و صفرزائی، علی. (1395)، بررسی علل شکل گیری و راه‌کار مقابله حاشیه نشینی شهر زابل با تاکید بر توانمندسازی. فصلنامه‌ی مطالعات شهری, 6(21)، صص 17-28.
پیران، پرویز (1382)، کارگاه اسکان غیر رسمی دانشگاه شهید بهشتی خرداد 1382.
توسلی، غلامعباس، نورمرادی، سکینه(1391)، بررسی جامعه‌شناختی علل گستره آسیب های اجتماعی در بین حاشیه نشین های شهر تهران مورد مطالعه: منطقه‌ی چهار (خاک سفید (فصلنامه‌ی مطالعات توسعه‌ی اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره‌ی سوم، تابستان، صص65-79.
حیدری، محمد جواد، لطفی، فاطمه (1394)، ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی در شهر زنجان (مطالعه‌ی موردی: محلّه‌ی اسلام آباد)، فصلنامه‌ی جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، دوره‌ی هفتم، شماره‌ی 26، صص151-176
رضائی، میثم؛ بلاغی، رسول؛ شمس الدینی، علی؛ شاعر، فاطمه؛ ماندنی، سعید (1395)، ارزیابی و تحلیل ابعاد اجتماعی حاشیه نشینی در کلانشهرها (مطالعه‌ی موردی: محلات حاشیه نشین شهر شیراز)، فصلنامه‌ی جغرافیایی سرزمین، سال سیزدهم، شماره‌ی ،52 . صص57-75.
زنگی آبادی، علی، اصغر ضرابی و سعید خوب آیند (1384)، تحلیل علل اقتصادی- اجتماعی حاشیه نشینی در شهر اصفهان، فصلنامه‌ی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، جلد هجدهم، شماره‌ی 1، سال 1384، صص179- 192.
شماعی، علی، شاهی میرزا، محمد عین، ملکان, جواد. (1391)، بررسی عوامل و پدیده های مؤثر بر بروز جرائم و آسیب های اجتماعی در کلان‌شهرها (با تأکید بر مناطق حاشیه‌نشین). فصلنامه‌ی اطلاعات جغرافیایی سپهر، 21(38)، صص 45-50.
شهرداری زاهدان (1398)، گزارشات دفتر تسهیل گری شهرداری.
صفرآبادی، اعظم؛ مؤیدفر، سعیده؛ وارثی، حمیدرضا؛ بلاغی، رسول (1395)، رویکردهای توانمندسازی مناطق حاشیه ای شهری (مطالعه‌ی موردی: حسن آباد یزد)، فصلنامه‌ی جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای، دوره‌ی 6، شماره‌ی 19 ، صص216-230
غلامی، روح اله، سیفی کفشگری، محسن، شهبازی، نجفعلی(1392)، عوامل اقتصادی و اجتماعی حاشیه نشینی در ایران) مطالعه موردی کلان‌شهر تهران فصلنامه‌ی آفاق امنیت، سال پنجم، شماره بیستم، صص167-186.
قاسمی، یارمحمد؛ عبدالهی، زهرا؛ محمدزاده، امید (1392)، بررسی تأثیر حاشیه نشینی بر شیوع آسیب های اجتماعی (مورد مطالعه: محله های خاتمیه و مهرآباد شهر ایلام. فصلنامه‌ی مطالعات پیشگیری از جرم، شماره‌ی، پیاپی ۲۹. صص 121 تا 144.
قرخلو، مهدی و پناهنده خواه، موسی (1388)، ارزیابی عملکرد شهرهای جدید در جذب جمعیت کلان‌شهرها، مطالعه‌ی موردی: شهرهای جدید اطراف تهران، فصلنامه‌ی پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره‌ی 41، شماره‌ی 67. صص 17-25.
مظهری، محمد، سلیمانی دینانی، مائده، (1399)، حاشیه‌نشینی و نقش مدیریت شهری در ساماندهی آن، هفتمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم انسانی، مدیریت و کارآفرینی ایران.
ملک افضلی و همکاران(1397)، بررسی شاخصه های توسعه‌ی پایدار در محله های حاشیه نشین مطالعه‌ی موردی: محله‌ی قلعه کامکار قم، فصلنامه‌ی شهر پایدار، دوره‌ی 1، شماره‌ی 3، صص81-94.
ملکی، محمد، موسوی، میر نجف (1400)، توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی با تأکید بر شاخص های حکمروایی خوب شهری (مطالعه‌ی موردی: محلات غیررسمی شهر ایلام)، فصلنامه‌ی مطالعات توسعه‌ی پایدار شهری و منطقه ای، دوره‌ی 2، شماره‌ی 1، شماره‌ی پیاپی 3، بهار، صص 37-85.
نقدی، اسداله و زارع، صادق. (1390)، الگوی زیست حاشیه, تهدیدی برای توسعه و سلامت پایدار شهری. فصلنامه‌ی مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری), 1(1), 125-146.
وصالی، سعید و قاسمی نژاد، ابوذر (1398)، مطالعه‌ی داده بنیاد حاشیه نشینی و توسعه‌ی اجتماعی (شناسایی شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای تحقق نیافتگی توسعه‌ی اجتماعی در بین حاشیه نشینان پاکدشت)، فصلنامه‌ی توسعه‌ی اجتماعی (توسعه‌ی انسانی سابق)، دوره‌ی 14، شماره‌ی 2، زمستان 98 ، صص 126-93.
هادیزاده بزاز، مریم (1382)،حاشیه نشینی و راهکارهای سامان دهی آن در جهان، تهران: شهرداری مشهد با همکاری نشر تیهو
Alexander, David. (2002). Principles of Emergency and Managements, Oxford University Press.
Carter-Wall C and Whitfield G (2012) The Role of Aspirations, Attitudes and Behaviour in Closing the Educational Attainment Gap Round-Up. York: Joseph Rowntree Foundation.
Dahal, S; Sanjay, K; Nepal, Michael A. Schuett (2014). “Examining Marginalized Communities and Local Conservation Institutions: The Case of Nepal’s Annapurna Conservation Area”, Environmental Management', 53; PP.219–230.
Joan G Mowat,(2015), Towards a new conceptualization of marginalization, European Educational Research Journal, Vol. 14(5); PP. 454–476.
Kasara, J. D., Lindsay, G., (2011): Aerotorpolis: The Way Well Live Next. Farrar, Straus and Giroux.
Kiani, A; Fazelnia, G & Salari Sardari, Farzali (2014), Comparative Comparison Approach of Traditional and New Urban Management in Iran Biannual, Journal of Urban Ecology Researches , Volume 4 , Number 2 (8); PP. 81 - 100.
Kiddle, Luke. (2011), Informal Settlers, Perceived security of tenure and housing consolidation: Case studies from urban Fiji, A thesis Submitted to the Victoria University of Wellington in fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Geography.
Luke Kiddle, (2011), Informal settlers, perceived security of tenure and housing consolidation: Case Studies From Urban FIJi.
Öhrn E (2012), Urban education and segregation: The responses from young people. European Educational Research Journal 11(1), PP. 45–57.
Rostamzadeh, Y. (2012), Organizing and empowering informal settlements in urban areas with the attitude of local residents; Case Studyy: Tohid area, Bandar Abas Khanh, Urban Management   Spring-Summer, Volume 10 , Number 29; PP. 321 - 336.
Shaw, Clifford R., McKay, Henry D., (2012), The social disorganization theory. Center for Spatially Integrated Social Science, Retrieved from www.csiss.org/classics/content/66.
Shieh, I. & Habibi, K. & Kamaly Nasab, H. (2011), The Formation & Expansion of Informal Settlements, Case Study: Sohrabyh Karaj Neighborhoods, Villages, Housing and Environment, Vol.30, No.133; PP.39-48.
UN–Habitat, (2005), Financing urban shelter, Global report on Human settlements, published in Uk & USA by Earth Scan.