تحلیل مکانی نقشه‌ی کاربری اراضی شهری جهت تولید نقشه‌ی آسایش صوتی در شهر همدان

نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 کارشناس ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش مدل­سازی مکانی نقشه­ی کاربری اراضی شهر همدان جهت تولید نقشه آلودگی صوتی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است. داده­های نظری پژوهش به روش کتابخانه­ای و طرح­های پژوهشاتی، آمارنامه­ها، کتب موجود و مقالات، طرح­های شهری جمع­آوری شد. هم­چنین اطلاعات میدانی به روش مشاهده گردآوری شد. جهت تجزیه و تحلیل داده­ها، ابتدا با بهره­گیری از آراء خبرگان از مدل چند متغیره (FAHP) برای وزن­بخشی به شاخص­ها استفاده شده، سپس اصول و معیارهای همجواری مدنظر استخراج و شناسایی گردیده است و با استفاده از  GIS نقشه­های همجواری طراحی شده­اند. در این مرحله نقشه­های تولید شده فاقد واحدهای همگن می­باشد، جهت استانداردسازی و همگن کردن و هم چنین افزایش انعطاف­پذیری آن­ها از منطق فازیFuzzy Membership استفاده می­شود.  پس از ارزش­گذاری و تعیین وزن­ها، نتایج را در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی در لایه­ها تأثیر داده و در انتها با استفاده از ابزار Fuzzy Overly با گامای 9/0 نقشه­های لایه­های موردنظر تلفیق و تحلیل مکانی گردیده­اند. تحلیل یافته‌ها نشان می‌دهد که در پهنه با خطرپذیری خیلی کم 34/7 درصد کل کاربری­های منتخب، پهنه با خطرپذیری کم 02/6، پهنه با خطر متوسط 49/7 درصد، پهنه با خطرپذیری زیاد 48/40 درصد و در محدوده با خطرپذیری خیلی زیاد 67/38 درصد از تعداد 1354367035کاربری موجود را در بر گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Urban Land Use Map to Produce Sound Comfort Map in Hamadan

نویسندگان [English]

  • Saeid Amanpour 1
  • Neda Peyvand 2
  • khatereh Ramezanpour Asadieh 2
  • Farzaneh Mehrian 2
1 Associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Letters and Humanities, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 MA in Geography and Urban Planning, Faculty of Letters and Humanities, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

The main objective of research is the spatial modeling of the land use map of Hamadan city to produce the noise pollution map. This research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature. Theoretical data were collected through library and research projects, statistics, existing books and articles, urban plans. Field information was also collected by observation method. In order to analyze the data, we first used the multi-variable model (FAHP) to evaluate the weight of the indicators, then the principles and criteria of neighboring criteria were extracted and identified and using the ARCGIS Tool Euclidean Distance was exploited. Generated maps do not have homogeneous units, In order to standardize is used to standardize and homogenize and also increase their flexibility from Fuzzy Membership fuzzy logic. After valuing and determining the weights, The results exert its influences in the GIS environment were affected by the Raster Calculator option in the layers, and finally using the Fuzzy overly tool with a 0.9% gamma The maps of layers in question have been integrated and spatially analyzed. The analysis of the results shows that in the area with very low risk of 7.34 percent of the total selected uses, the zone with a low risk of 6.02, a zone with a mean risk of 7.49 percent, in the zone with a high risk area of 38.67 percent of the number of 1354367035 existing uses is included.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Modeling
  • land Use
  • Noise Pollution
  • Noise Comfort
  • City
  • Hamadan
امینی، الهام؛ فرح، حبیب و غلامحسین مجتهدزاده.(1389)، برنامه ریزی کاربری زمین، فصلنامه­ی علوم و تکنولوژی محیط زیست ، دوره­ی یازدهم، شماره­ی 3، صص 173-161.
اویسی، الهام. 1386. بررسی آلودگی صوتی ناشی از ترافیک در شهر یزد و اثرات آن بر شهروندان یزدی، فصلنامه­ی محیط شناسی، دوره­ی 43، صص 50-41.
باقری، حمید؛ طیبه پرهیزگار، بهار پورسید، علی نیاز و مینا مکانیک. 1385. راهنمای طراحی اکوستیکی فضاهای آموزشی، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور فنی، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، نشریه­ی شماره­ی 343.
خاکپور، براتعلی؛ مهدی وطن پرست و افسانه صدری فرد. 1392. تحلیل تغییر کاربری اراضی شهر بجنورد بعد از استان شدن (با تأکید بر کاربری اداری)، پنجمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد، صص 15-1.
رضوانی؛ مهرناز؛ یوسفعلی زیاری؛ ناصر اقبالی؛ حسین مجتبی زاده خانقاهی(1399)، تحلیلی از کاربری اراضی شهری با استفاده از الگوریتم بهینه سازی مبتنی بر جغرافیای زیستی شهر سمنان، فصلنامه­ی تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 20، شماره­ی 57، تابستان 99، صص 264-243.
رضویان، محمد تقی. 1381. برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، چاپ اول. انتشارات منشی، پائیز1389.
رمضانعلی، فتاح. 1389.  نقش شهرداری­ها در مدیریت آلودگی صوتی، معاون هماهنگی امور مناطق شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران، موسسه فرهنگی دنیای تغذیه و سلامت، آذرماه 1389.
زیاری، کرامت اله. 1378. اصول و روش برنامه­ریزی منطقه­ای، چاپ اول. انتشارات دانشگاه یزد.
سازمان حفاظت محیط زیست. 1378. حد مجاز صدای در هوای آزاد ایران.
سیف الدینی، فرانک؛ علی حسینی و علی اصغر احسانی­فر. 1391. برنامه ریزی نوین کاربری اراضی شهری با بهره گیری از (ICT) در ساماندهی ترافیک شهری، نمونه موردی: شهرسمنان، فصلنامه­ی تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 12، شماره­ی 24، بهار، صص82-65.
صفائی پور، مسعود؛ نبی اله حسینی و نرگس قیصری. 1394. سنجش رابطه میان رضایتمندی شهروندان از عملکرد شهرداری و شاخص های پایداری محیط زیست شهری، مطالعه مودی: شهر همدان، دو فصلنامه­ی بوم شناسی شهری، سال6، شماره­ی 1، بهار و تابستان 1394.
عباس­پور، مجید و پروین نصیری. 1375. بررسی وضعیت شهر تهران از نظر میزان آلودگی صوتی، مجموعه مقالات دومین کنفرانس مهندسی ترافیک، صص 488-474.
علی آبادی، اسماعیل و سارا عبداللهی. 1391. ارزیابی کمی و کیفی کاربری­های شهری با تاکید بر نظام توزیع و الگوی همجواری (مطالعه­ی موردی: ناحیه­ی یک شهر گرگان)، فصلنامه­ی پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره­ی 29، صص 25-15.
عیدی، محمدحامد و مهدی بهاری. 1393. نقش رویکرد توسعه­ی محور حمل و نقل(lod) در کاهش آلودگی­ ناشی از ترافیک شهری، ششمین کنفرانس ملی برنامه­ریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مؤلفه­های شهر اسلامی، مشهد مقدس.
فیضی، محسن؛ علیرضا منعام و ندا قاضی­زاده. 1393.  ارزیابی آسایش صوتی کاربران در بوستان­های شهری، آسایش صوتی در بوستان­های شهری تهران، فصلنامه­ی علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره­ی 16، شماره­ی ویژه93، صص 448-437.
محرم­نژاد، ناصر و مهسا صفری­ پور. 1390. تاثیر توسعه شهری بر روند آلودگی صوتی در منطقه یک تهران و ارائه راه­کارهای مدیریت برای بهبود شرایط، فصلنامه­ی علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره­ی 10، شماره­ی 4، صص 70-43.
محمدی ده چشمه، فرشته شنبه پور. 1396. سنجش ضریب مکانی آسایش صوتی در کلانشهر اهواز، فصلنامه­ی محیط شناسی، دانشگاه تهران، دوره­ی 43، شماره­ی 2، تابستان 1396، صص 364-349.
محمدی ده چشمه، مصطفی؛ محمدعلی فیروزی و فرشته شنبه پور. 1397. تحلیل مکانی همجواری در کاربری های صداساز از منظر آسایش صوتی در کلا­­ن­شهر اهواز، برنامه ریزی و آمایش فضا، سال 22، شماره­ی 3، صص 25-1.
مرتضوی مهرآبادی؛ سید علی محرابی، سحر دهقانی، فاطمه مرتضوی و مژگان مهرآبادی. 1389. انواع آلودگی های صوتی در محیط شهری و تمهیدات مؤثر در جهت کاهش آن­ها، سیزدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، آبان ماه، کرمان، صص 24-1.
مشیری، سید رحیم و رسول ملکی­نظام­آباد، رسول. 1390. تحلیلی بر برنامه­ریزی کاربری اراضی با تأکید بر توسعه­ی پایدار شهری مطالعه موردی: شهر میاندوآب، دانشنامه­ی جغرافیا، پیاپی 82، پاییز 1390.
نظری عدلی، سعید. 1385. تحلیل عملکردی و مکان­گزینی پارک­های شهری با استفاده الگوریتم­های فازی در محیط GIS، طرح نهایی برای دریافت درجه­ی کارشناسی ارشد، بابلسر، دانشکده­ی هنر و معماری، دانشگاه مازندران.
یوسفی ، الهام. 1389. بررسی اثرات آلودگی صوتی بر جوامع شهری با رویکرد تأثیر آلودگی صوتی- ترافیکی شهر یزد بر افراد در اماکن کار، چهارمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست ، 8-12 آبان، تهران.
Dutta‚ V. 2012. War on the Dream‚ How Land use Dynamics and Peri-urban Growth Characteristics of a Sprawling City Devour the Master Plan and Urban Suitability‚ A Fuzzy Multi-criteria Decision Making Approach‚ proceeded In 13th Global Development Conference “Urbanisation and Development: Delving Deeper into the Nexus”‚Budapest‚Hungary.
Habitat United Nations Human Selletment Program (UNHS), 2003. "Disaster Management Program of UNHABIIAT, http://Unhabitat.org.
Jakovljevic, B., Paunovic, K., Blojevic, G.200. Road trattic noise and factors influencing noise annoyance in an urban population.Journal of Environmental International, PP. 35:552-556.
Jha, K.‚ Miner‚ W. Geddes‚ S. 2012. Building urban resilience: principles, tools, and practice‚ the World Bank ‚ PP. 155.
Mc Connell, Shean, "Theories for Planning": HEINEMANN, London, First Published, 1981, P.69.
Moehle. J, Barkley. C, Bonowitz. D, Karlinsky. S, Maffei. J, Poland. C‚ 2009.  The Resilient City – A Way of Thinking about Preparedness, Mitigation, and Rebuilding, Proceeding of the NZSEE conference ‚ Apr 3-5, Christchurch.
Murphy, E.,King, E A., Rice,H.J.2009. Estimating human exposure to transport noise in central Dublin, Ireland.Journal of Environmental international, 35, PP.298-302.
Pathak,V.,Tripathi,B.D.,Mishra,V.K. 2007. Evalution of traffic noise pollution and attitule of exposed individual in working place.Journal of Atmospheric Environment
Piccolo, A., Plutino, D.,Cannistraro,G.2005. Evaluation and analysis of the envivonmental noise of ،Messina Italy.Journal of Applied Acoustics, 66, PP. 447-465.
Shifa ,Ma(2017) ، Delimiting the urban growth boundaries with a modified ant
colony optimization model ، Land and Resources Technology Center of Guangdong
Province,Guangzhou510075,Guangdong,China.
Shiffa, M., Jianhua, H., Feng, L., & Yan, Y. (2011). Land ،use spatial optimization
based on PSOalgorithm. Geo ،spatial Information Science 14, PP.54-61.