نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

چکیده

تحولات دهه‌های اخیر سبب شده است تا امکانات جدید شهرهای امروز مانند گذشته قادر به تأمین آرامش و امنیت شهروندان نباشد. این مسأله‌ی نابهنجاری اجتماعی و در کنار آن بروز رفتارهای جرم خیز در نظام سکونت شهری جهان شده است. در این راستا هدف پژوهش، بررسی مؤلفه‌های اثر بخش بر حس رضایت‌مندی ساکنان از امنیت اجتماعی سکونتگاه‌های شهر گرگان می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری آن، خانوارهای ساکن در مجتمع‌های مسکونی شهر گرگان و حجم نمونه 200 خانوار انتخاب شده است. اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات اسنادی و جهت برداشت‌های میدانی از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS و آزمون‌های رگرسیون به روش (Enter) و t تک نمونه‌ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که میان احساس رضایت‌مندی ساکنان مجتمع‌های مسکونی با مؤلفه‌های روشنایی مناسب محیط و بافت کالبدی ساختمان ارتباط مستقیم و مثبتی دارد. روشنایی معابر و گذرهای اطراف ساختمان و محل زندگی اشخاص در شب باعث ایجاد آرامش و حس امنیت در تردد کودکان و زنان می‌گردد و هم‌چنین باعث کاهش استرس و اضطراب در افراد هنگام تردد با پای پیاده در شب می‌شود. اشراف داشتن مساکن نسبت به هم مؤلفه‌ی دیگریست که با ایجاد حس امنیت در میان ساکنان رابطه مستقیم دارد. از دیگر مؤلفه‌های مؤثر در ایجاد حس امنیت در میان ساکنان واحدهای مسکونی شهری می‌توان به وقوع جرم در محل زندگی، روابط همسایگی و متغیر زیست‌محیطی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Attendance and Sense of Satisfaction of Residential Residents with Social Security in Gorgan Settlements

نویسندگان [English]

  • Mostafa Arian kian 1
  • Jafar Mirkatouli 2

1 MA of Geography & Urban Planning, Faculty of Literature & Humanities, Golestan University, Gorgan, Iran

2 Associate Professor, Department of Geography & Urban Planning, Faculty of Literature & Humanities, Golestan University, Gorgan, Iran

چکیده [English]

The developments of recent decades have caused the new facilities of today's cities to be unable to provide peace and security to citizens as in the past. This issue has become a social anomaly and along with it, criminal behaviors have occurred in the world's urban housing system. In this regard, the purpose of this study is to investigate the effective components on residents' sense of satisfaction with the social security of Gorgan settlements. The research method is descriptive-analytical and its statistical population is households living in residential complexes in Gorgan and the sample size is 200 households. The required information has been used through documentary studies and field surveys using a questionnaire. SPSS statistical software and Pearson correlation and one-sample t-tests were used to analyze the data. The results show that there is a direct and positive relationship between the feeling of satisfaction of the residents of residential complexes with the appropriate lighting components of the environment and the physical texture of the building. Lighting of passages and passages around the building and where people live at night creates peace and a sense of security in the movement of children and women. It also reduces stress and anxiety in people when walking on foot at night. Housing aristocracy is another component that is directly related to creating a sense of security among residents. Other effective components in creating a sense of security among urban dwellers include the occurrence of crime in the place of residence, neighborhood relations and environmental variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Residential Environment
  • Satisfaction
  • Security
  • Urban Context
  • Housing
  • Gorgan
آریان‌کیا، مصطفی (1397). سنجش مؤلفه‌های اثرگذار بر حس امنیت و حضور زنان در فضاهای شهری؛ مطالعه موردی: پارک شهر گرگان. فصلنامه‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری (چشم‌انداز زاگرس)، دوره‌ی 10، شماره‌ی 37، صص 49- 27.
آریان‌کیا، مصطفی؛ ملکی، سعید؛ باددست، بنفشه (1397). سنجش و ارزیابی مؤلفه‌های اثرگذار بر رضایت‌مندی ساکنان مجتمع‌های مسکونی از کیفیت مسکن تحت تصرف؛ مطالعه موردی: منطقه 2 شهرداری گرگان. فصلنامه‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری (چشم‌انداز زاگرس)، دوره‌ی 10، شماره‌ی 38، صص 98- 87.
افضلی، رسول؛ ظهیری، ساناز؛ بذلی، سکینه؛ عیوضلو، داوود (1392). بررسی ابعاد حقوقی قوانین امنیت شهری و عملکرد مسئولان در ساماندهی معضلات امنیتی شهروندان؛ مطالعه‌ی موردی: منطقه‌ی 13 شهر تهران. فصلنامه‌ی پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره‌ی 45، شماره‌ی 3، صص 54-39.
اکبری، رضا؛ پاک‌بنیان، سمانه (1391). تأثیر کالبد فضاهای عمومی بر احساس امنیت اجتماعی زنان؛ نمونه موردی: محله‌ی نارمک و شهرک اکباتان شهر تهران. نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره‌ی 17، شماره‌ی 2، صص 64- 53.
اکبری، نعمت اله؛ خوش‌اخلاق، رحمان؛ مردیها، سارا (1392). سنجش و ارزش‌گذاری عوامل مؤثر بر انتخاب مسکن با استفاده از روش انتخاب تجربی از دیدگاه خانوارهای ساکن در بافت فرسوده شهر اصفهان. فصلنامه‌ی پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه‌ی پایدار)، سال 13، شماره‌ی 3، صص 47- 19.
امینی، صبا؛ حسینی، سیدباقر؛ نوروزیان ملکی، سعید (1392). بررسی تطبیقی میزان رضایتمندی ساکنان بین دو نمونه از مجتمع‌های مسکونی میان‌مرتبه و بلندمرتبه، نمونه‌های موردی: مجتمع‌های مسکونی شهید محلاتی و سبحان. فصلنامه‌ی معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره‌ی 11، صص 13-1.
ایمان، محمدتقی؛ کاوه، مهدی (1391). سنجش میزان رضایت از زندگی در میان ساکنان مسکن مهر فولادشهر اصفهان. فصلنامه‌ی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال (2)، شماره‌ی 5، صص 32-1.
باددست، بنفشه؛ میرکتولی، جعفر و دهداری، مصطفی (1396). ارزیابی میزان رضایت‌مندی ساکنان از امنیت در مجتمع‌های مسکونی؛ مطالعه موردی: شهر گرگان. اولین کنفرانس ملی اندیشه‌ها و فناوری‌های نوین در علوم جغرافیایی. دانشگاه زنجان. شهریورماه.
بشیری، سجاد؛ ضیاءبخش، ندا؛ زارع، لیلا (1395). بررسی راهکارهای شکل‌گیری ایمنی در محیط‌های مسکونی از منظر روانشناسی محیط. فصلنامه‌ی معمار شهر، سال 3، شماره‌ی 9.
جلالیان، سارا؛ حبیب، فرح و ذاکرحقیقی، کیانوش (1395). تدوین مدلی مفهومی از عوامل محیطی مؤثر بر امنیت مجتمع‌های مسکونی؛ مطالعه‌ی موردی: مجتمع‌های مسکونی همدان. فصلنامه‌ی علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. دوره‌ی هجدهم. شماره‌ی 3. صص 360- 345.
جواهری، بهمن؛ جواهری، داوود (1394). استراتژی‌های قابل اجرا در محیط‌های مسکونی به منظور افزایش احساس امنیت. اولین همایش بین المللی و سومین همایش ملی معماری، عمران و محیط‌زیست شهری. همدان.
حاتمی، یاسر؛ ذاکرحقیقی، کیانوش (1399). تأثیرگذاری فضاهای کالبدی براحساس امنیت اجتماعی در محلات شهری؛ مطالعه‌ی موردی: شهر همدان. فصلنامه‌ی آمایش جغرافیایی فضا. دوره 10. شماره‌ی 36. صفحات 218-197.
حقی، محمدرضا؛ ایزدی، محمدسعید (1394). ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی با بهره‌گیری از طراحی شهری؛ نمونه مطالعه: میدان امام شهر همدان. نشریه‌ی هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره‌ی 20، شماره‌ی 2، صص 12- 5.
داری‌پور، نادیا؛ فیروزی، محمدعلی؛ نعمتی، مرتضی (1393). سنجش و ارزیابی شاخص‌های کیفیت زندگی در طرح مسکن مهر؛ مطالعه‌ی موردی: شهر امیدیه. فصلنامه‌ی جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 3، شماره‌ی 11.
درودی، محمدرضا؛ قاسمی، الناز (1393). اولویت‌بندی راهکارهای مؤثر در ارتقای امنیت شهری و تأثیر آن بر رضایت‌مندی مسکونی؛ نمونه مورد پژوهش:منطقه‌ی20 شهرداری تهران. فصلنامه‌ی پژوهشنامه‌ی جغرافیای انتظامی سال2، شماره‌ی6، صص 178-149.
رحیمی، حجت‌اله؛ کریمخانی، اکرم؛ حاتمی، انیسه (1399). تبیین نقش پیکربندی فضا بر نحوه‌ی ادراک امنیت محیطی در بافت تاریخی شهر یزد. فصلنامه‌ی پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری. دوره‌ی 8. شماره‌ی 3. صفحات 650-631.
رضایی، علی‌محمد؛ حاتمی، حمیدرضا (1390). روش‌شناسی تحقیقات علمی مقایسه‌ای در حوزه امنیت. مجله‌ی توسعه‌ی انسانی پلیس، شماره‌ی 31، صص 131- 148.
سجادزاده، حسن؛ ایزدی، محمدسعید؛ حقی، محمدرضا (1396). سنجش عوامل محیطی مؤثر بر احساس امنیت ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی شهر همدان. فصلنامه‌ی پژوهش‌های جغرافیایی برنامه‌ریزی شهری، دوره‌ی 5، شماره-ی 4، صص 720- 705.
شعبان‌جولا، الهه و عزیزی، محمدمهدی (1393). ارزیابی کالبد محله‌های قدیمی شهری در پاسخ‌دهی به احساس امنیت؛ نمونه موردی: محله ملک‌آباد شهر قزوین. فصلنامه‌ی پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دوره‌ی 46. شماره‌ی 4.
صمدی‌فرد، زهرا؛ موحد، خسرو؛ جهانبخش، حیدر (1392). بررسی نقش فضاهای باز مشترک در مجتمع‌های مسکونی امروز به عنوان یکی از عوامل پایداری اجتماعی در معماری بومی در افزایش امنیت شهری. همایش معماری و شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت از معماری بومی تا شهر پایدار، موسسه آموزش عالی خاوران، مشهد، دی ماه.
ضابطیان، الهام؛ الیاس‌زاده‌مقدم، سیدنصرالدین (1389). بررسی شاخص‌های برنامه‌ریزی شهری مؤثر در ارتقای امنیت زنان در فضاهای عمومی با رویکرد مشارکتی. فصلنامه‌ی هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، شماره‌ی 44، صص 56-43.
طهماسبی‌بلداجی، مرتضی (1394). بررسی طراحی مجتمع‌های مسکونی با رویکرد ایجاد حس امنیت در فضا. کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و زیرساخت‌های شهری، تبریز.
طهماسبی‌مقدم، حسین؛ احدنژاد، محسن؛ تیموری، اصغر (1398). تحلیل فضایی شاخص‌های کیفیت مسکن در نواحی شهری با رویکرد مسکن پایدار (مورد پژوهی: شهر زنجان). فصلنامه‌ی توسعه پایدار محیط جغرافیایی. سال اول. شماره‌ی 2. صفحات 32-16.
عابدینی، اصغر؛ کریمی، زبیده؛ گلشنی، مینا؛ نظری، نیلوفر (1396). تحلیل ساختار فضاهای شهری مطلوب زنان با تأکید بر امنیت در شهر ایرانی- اسلامی؛ مطالعه موردی: محله مهدی القدم ارومیه. فصلنامه‌ی پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره‌ی 5، شماره‌ی 4، صص 644- 629.
عباس‌زاده، شهاب؛ گوهری، فرزانه؛ عسکری‌رابری، اباصلت (1395). بررسی تأثیر عوامل کیفیت محیطی بر رضایتمندی ساکنان در مجتمع‌های مسکونی در مشهد. فصلنامه‌ی پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره‌ی 4، شماره‌ی 4، صص 653-671.
قائدرحمتی، صفر؛ جمشیدی، زهرا (1394). ارزیابی مؤلفه‌های مسکن شهری برای برنامه‌ریزی پدافند غیر عامل؛ مطالعه موردی: شهر بوکان. فصلنامه‌ی برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره‌ی (19)، شماره‌ی 2.
قرایی، فریبا؛ راد جهانبانی، نفیسه و رشیدپور، نازیلا (1389). بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری؛ نمونه موردی: مناطق 2 و 11 تهران. فصلنامه‌ی آرمانشهر. شماره‌ی 4.
کلانتری، محسن؛ حیدریان، مسعود؛ محمودی، عاطفه (1390). ایمن‌سازی فضای کالبدی شهرها در برابر بزهکاری با استفاده از راهبردهای پیشگیری جرم یا طراحی محیطی. فصلنامه‌ی دانش انتظامی، شماره‌ی 3، صص 74- 51.
کلانتری‌خلیل‌آباد، حسین؛ اردلانی، روناک؛ سراجی، روناک؛ پوراحمد، عطیه (1392). برنامه‌ریزی فضاهای امن شهری مبتنی بر تفکیک جنسیتی با رویکرد CPTED؛ نمونه موردی: محله‌ی فرهنگیان شهر بناب. فصلنامه‌ی مطالعات شهر ایرانی- اسلامی، شماره‌ی 12، صص 15- 26.
لاریمیان، تایماز؛ ذبیحی، حسین؛ پورانی، حمیده (1392). ارائه مدل تحلیلی برای ارتقاء امنیت شهری از طریق رویکرد امنیت طراحی (SBD)؛ مطالعه موردی: منطقه 17 شهرداری تهران. فصلنامه‌ی مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 5، شماره‌ی 17.
مسعودی‌راد، ماندانا؛ رفیعیان، مجتبی؛ رضائی، مریم؛ مسعودی‌راد، مونا (1393). سنجش میزان رضایت‌مندی ساکنان از کیفیت سکونتی مسکن مهر؛ موردشناسی: مهرشهر زاهدان. فصلنامه‌ی جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، شماره‌ی 12، صص 150-135.
مظلوم خراسانی، محمد؛ نوغانی، محسن و کیش بافان، بی‌بی فاطمه (1390). بررسی میزان مشارکت اقتصادی- اجتماعی در تعاونی‌های مسکن مهر و عوامل مؤثر بر آن در شهر مشهد در سال 89- 1388. مجله‌ی جامعه‌شناسی کاربردی، سال 22، شماره‌ی 4‌، صص 152- 131.
ملاجعفری، افشین (1397). طراحی مجتمع مسکونی با رویکرد ارتقای امنیت اجتماعی در محله‌ی چاکسر آمل. پایان‌نامه‌ی مقطع کارشناسی ارشد،استاد راهنما: علی دشتی. دانشکده‌ی معماری و شهرسازی. مؤسسه‌ی آموزش عالی خزر.
مُنعام، محمدرضا؛ ضرابیان، فرناز (1390). تأثیر طراحی فضاهای سبز حاشیه‌ی بزرگ‌راه‌های درون شهری در ایجاد احساس امنیت؛ نمونه موردی: بزرگ‌راه شهید همت. تهران، فصلنامه‌ی آمایش محیط، شماره‌ی 16، صص 16-1.
مهندسین مشاور معمار و شهرساز پارت (1392). طرح تفصیلی شهر گرگان، جلد سوم. تهران.
نظم‌فر، حسین؛ باهرنیا، سیده پرستو؛ محسن‌زاده، بلال (1399). بررسی تأثیر معیارهای کاربری مسکونی در کاهش جرم خیزی در کلانشهر تبریز. فصلنامه‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی. دوره‌ی 24. شماره‌ی 71. صفحات 43-23.
نوروزی، سارا؛ فولادی‌سپهر، فیض‌اله (1388). احساس امنیت اجتماعی زنان 15- 29 ساله شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن. فصلنامه‌ی راهبرد، سال 18، شماره‌ی 53، صص 159- 129.
Aluko, O (2011), The Effects of Location and Neigh bourhood Attributes on Housing Values in Metropolitan Lagos. Ethiopian Journal of Environmental Studies and Management, 4(2), 69-82.
BIBLIOGRAPHY / l 1033 Noriza, Raja, Rustam Khairi Zahari, and Shanti Nadarajah (2010), "Residential Satisfaction In Private Low-Cost Housing In The Urban Area: A Case Study of the Klang Valley, Malaysia." Urban Dynamics & Housing Change-22nd International Housing Research Conference. Istanbul.
Blobaum, A, and Hunecke, M. (2005), Percived Danger in Urban Public Space-The Impacts of Physical Features and Personal Factors, Environment and Behavior, Vol. 37, No. 4: 465-486.
Ekblom, P. (2011), Deconstructing CPTED and reconstructing it for Practice, Knowledge Management and Research, European Journal on Criminal Policy and Research, Vol. 17, No. 3: 7-28.
Hiller, B. (2014). Do burgles understand defensible space? New evidence on the relation insecurity, Chicago School. In The Oxford Handbook of Criminology, (eds) Maguire, R Moran and R Reiner. Clarendon Press, Oxford.
Kamali, M. (2011), Urban design approach in order to achieve security with an emphasis on urban CPTED. Journal of Urban threads. (36).
Luke Kiddle, (2011), informal settlers, perceived security of tenure and housing consolidation: CASE STUDIES FROM URBAN FIJi.
Pishgahifard, Z., Kalantari, M., Parhiz, F., Haghpanah, E. (2011), Geographic analysis of crime-prone center of drug-related crimes in the city of Kermanshah. Urban and regional studies, Third year, Number XI.
Rothrock, Sara E, (2010), Antiterrorism design and public safety: reconciling CPTED with the post, Massachusetts Institute of Technology. Dept. of Urban Studies and Planning.
Samadi, Z. and M Yunus, R. (2011), Physical and Spiritual Attributes of Urban Heritage Street’s Revitalization, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol. 36, No. 2: 342–349.
Wu, L; Liu, X; Ye, X; Leipnik, M; Lee, J & Zhu, X (2015), Permeability, Space Syntax, and the Patterning of Residential Burglaries in Urban China, Journal of Applied Geography, Vol. 60, pp. 261-265.