نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه معماری، دانشکده معماری ، مؤسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشکده معماری مؤسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران

چکیده

حس تعلق به مکان بین فرد و مکان، پیوند ناگسستنی ایجاد می­کند، موجب هماهنگی فرد با محیط و رضایتمندی وی می­­شود و انگیزه­ی لازم برای ماندگاری فرد در محیط را فراهم می­کند.کافی­شاپ یکی از مهم­ترین فضاهای شهری می­باشد که افراد نه صرفاً برای نوشیدن چای یا قهوه، بلکه برای تجربه­ی معنا و احساس و گذراندن ساعاتی دور از زندگی کاری و استرس به آن مراجعه می­کنند. بنابراین شناخت عوامل مؤثر در ایجاد حس­تعلق و آن­چه که انسان را در ارتباطی درونی با محیط قرار می­دهد الزامی است. هدف کلی پژوهش حاضر، پرداختن به شناخت مفهوم حس­تعلق و عوامل مؤثر بر ایجاد آن، به خصوص عوامل کالبدی مؤثر بر ایجاد این حس در محیط کافی­شاپ می­باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و روش پژوهش از نوع کیفی و توصیفی تحلیلی است. جهت گردآوری اطلاعات و مبانی نظری پژوهش، از روش مطالعات کتابخانه­ای و اسنادی و برای بررسی و تحلیل مؤلفه­های کالبدی مؤثر بر ایجاد حس­تعلق در نمونه­ی موردی از شیوه­ی پیمایش میدانی (مشاهده و مصاحبه) استفاده شده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهند، مؤلفه­ی کالبدی مؤثرترین مؤلفه در ایجاد و ارتقاء حس تعلق در کافی­شاپ بوده و­ تحت تأثیر ده شاخص­ رنگ، هندسه، مصالح، نور طبیعی و مصنوعی، مقیاس، تنوع، زیبایی و عناصر طبیعی می­باشد. بررسی مؤلفه­های کالبدی در کافی­شاپ بلانش نیز، نشان داد شاخص نور، عناصر طبیعی و تنوع فضایی بیش­ترین تأثیرگذاری را در ارتقاء حس­تعلق به مکان در نمونه­ی مورد بررسی دارند. در نهایت نیز، برای هرکدام از مؤلفه­های کالبدی راه­کارهایی جهت ارتقاء حس تعلق به مکان ارائه­شده­است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigation of Physical Factors Effective in Creating a Sense of Spatial Belonging in Urban Design (Case Study: Blanche Coffee Shop, Mashhad)

نویسندگان [English]

  • Seyedeh ,Maryam Mojtabavi 1
  • Shakila Sedaghat 2

1 Faculty member of the Department of Architecture, Faculty of Architecture, Ferdows Higher Education Institute, Mashhad, Iran

2 MS Student of Architecture, Department of Architecture, Faculty of Architecture, Ferdows Institute of Higher Education, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The sense of place establishes an inseparable bond between the individuals and the place, leading to individual harmony and satisfaction with the environment while providing the necessary motivation to remain in the environment. The coffee shop is one of the main urban spaces, chosen not only for drinking tea or coffee but also for experiencing the meaning and emotions while spending some hours away from work and stress. Hence, it is necessary to know the factors that affect the sense of place and what puts humans in an internal relationship with the environment. This study generally aims to examine the concept of the sense of place and the factors affecting its creation, particularly the physical body in the coffee shop environment. Library and documentary studies have been used to collect data and the theoretical foundations of the research. The field survey method (observation, interview) has also been employed to investigate and analyze the physical components affecting the sense of place. According to the results, the physical component, influenced by ten indicators of color, geometry, materials, natural and artificial lights, scale, diversity, beauty, and natural elements, has the most significant contribution to the creation and promotion of the sense of place in the coffee shop. Examination of physical components in Blanche Café also showed that indicators of light, natural elements and spatial diversity are the most effective in promoting a sense of place in the sample. Finally, solutions are proposed to enhance the sense of place for each physical component.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sense of Belonging
  • Interior Design
  • Coffee Shop
  • Public Spaces
  • Physical Factors
  • Mashhad
تانکیس، فرن، (1390). فضا، شهر و نظریه اجتماعی. ترجمه­ی حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ سوم. تهران.
جوان فروزنده، علی و مطلبی، قاسم (1390). مفهوم حس­تعلق به مکان و عوامل تشکیل دهنده­ی آن، فصلنامه­ی هویت شهر، شماره­ی 8، صص 27-37.
حبیبی، داور، حبیبی، دیانا، کسالایی، افسانه، گرجی­پور، فاطمه و توکلی، مهرداد (1397). تبیین حس تعلق به مکان و هویت در فضاهای شهری با تأکید بر بازارهای سنتی، فصلنامه­ی هویت شهر، سال اول، شماره­ی سه، صص 11-18.
دانشپور، عبدالهادی و صفار سبزوار، فاطمه (1397). تحلیلی بر عوامل کالبدی مؤثر بر حس تعلق به مکان در مرکز قدیمی شهر سبزوار، فصلنامه­ی پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال نه ، شماره­ی سه، صص 125-136.
زنگنه، یعقوب و حسین آبادی، سعید (1392). تحلیلی بر تعلق مکانی و عوامل مؤثر بر آن در سکونتگا­ه­های غیر رسمی (مورد مطالعه: محدوده­ی شرق کال عیدگاه سبزوار)، فصلنامه­ی مطالعات جامعه شناختی شهری، سال سوم، شماره­ی هشتم، صص 131-162.
سرور، هوشنگ، کاشانی­اصل، امیر، صلاحی ساریخان بیگلو، وحید و افضلی­گروه، زهرا (1396). سنجش بازار سرپوشیده اردبیل به لحاظ برخورداری از مؤلفه­های پویایی فضای شهری، سال هشتم، شماره­ی سی­ام، صص 51-64.
سیاوش پور، بهرام، شادلو جهرمی، مجتبی و مولایی رامشه، زهرا (1393). ابعاد تشکیل دهنده­ی حس­تعلق به مکان، با تاکید بر عوامل کالبدی، اجتماعی و احساسی (ادراک و شناخت)، ششمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری­های شهر اسلامی، تهران.
علی اصغرزاده علیای، نیوشا (1399). ارزیابی مؤلفه­های نور و رنگ در فضاهای داخلی کافی­شاپ بر افزایش حس­تعلق به مکان به منظور ارائه­ی راهکارهای طراحی (نمونه­ی موردی: طراحی داخلی کافی­شاپ در مشهد)، پایان نامه­ی کارشناسی ارشد. مؤسسه­ی آموزش عالی خاوران.
علی مردانی، مسعود، مهدی نژاد، جمال الدین و افهمی، طلیعه (1395). رشد کیفی فضای شهری به منظور ارتقاء تعاملات اجتماعی، دو فصلنامه­ی هنرهای کاربردی، شماره­ی 7، صص 5-14.
فاضلی، نعمت اله ،(1393). کافی­شاپ و زندگی شهری. نشر تیسا. چاپ دوم. تهران.
فلاحت، حمد صادق (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده­ی آن، فصلنامه­ی هنرهای زیبا، شماره­ی 26، صص 57-66.
مدنی پور، علی ،(1395). طراحی شهری، فضا و جامعه. ترجمه­ی بهناز امین زاده و راضیه رضابیگی ثانی. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ دوم. تهران.
مرتاض هجری، هانیه و مدیری، آتوسا (1398). ارزیابی کارکرد مکان سومی کافه ها برای جوانان در خیابان انقلاب و ولیعصر، فصلنامه­ی نامه­ی معماری و شهرسازی، دوره­ی 11، شماره­ی 22، صص 37-52.
مشکینی، ابوالفضل، قاسمی، اکرم و حمزه­نژاد، مهدی (1392). ارزیابی حس تعلق به مکان ساکنان شهرهای جدید ( مطالعه­ی موردی: شهر جدید هشتگرد(، سال چهاردهم، شماره­ی 48، صص 41-56.
مظلومی، مازیار (1389). تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی در محله های مسکونی شهری، فصلنامه­ی پژوهش و برنامه ریزی شهری، شماره­ی سوم، صص 131-150.
مؤیدی، محمد (1392). تحقق پایداری اجتماعی از طریق طراحی و ایجاد فضاهای عمومی شهری سرزنده­ی انسان محور، همایش ملی معماری و شهرسازی انسانگرا (دانشگاه آزاد اسلامی قزوین)، دوره­ی اول.
نوربرگ شولتز، کریستیان ،(1382). مفهوم سکونت: به سوی معماری تمثیلی. ترجمه­ی محمود امیر یار احمدی. انتشارات آگه. چاپ اول. تهران.
London Carmona M, Heath T, Oc T and Tiesdell S (2003). Places Urban Spaces. Amsterdam & Others: Architectural Press.
Mehta, V., & Bosson, J. K. (2011). Third Places and Social Life of Streets. Environment and Behavior, 42(6), 779-805.
Oldenburg, R, (1999). The Great Good Place: Cafes, Coffee Shops, Bookstores, Bars, Hair Salons, and Other Hangouts at the Heart of a Community. Marlowe.  New York.
Steel, F, (1981). The Sense of Place. CBI Publishing Company. Boston.
Tibaldes, F, (2003). Citizen-Oriented City, Mohammad Ahmadi-Nehad. Trans. Khak Press, 1th Publish. Tehran.
Van Kamp, Irene, Leidelmeijer, Kees, Marsman, Gooitske & de Hollander, Augustinus (2003). Urban environmental quality and human well-being toward a conceptual framework and demarcation of concepts: a literature study: Landscape and Urban Planning 65, pp. 5-18.