نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور

2 دکتری، گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

3 دانشجوی دکتری، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

یکی از موضوعاتی که شهرهای امروز ایران با آن مواجه‌اند، موضوع تعریض خیابان‌های شهری است. تعریض خیابان‌های شهری در بافت قدیم شهرها موجب ایجاد بروز مشکلات متنوع در جنبه‌های مختلف شهر می‌شود. هدف از انجام این پژوهش بررسی مشکلات خیابان‌های در حال تعریض و تعریض یافته و ارائه شیوه‌ای برای تعریض مطلوب‌تر است. همچنین این تحقیق به بیان راهکارهایی برای برنامه‌ریزی و طراحی مطلوب‌تر خیابان‌های در دست تعریض با تمسک بر آموزه‌های اسلامی و فرهنگ ایرانی می‌پردازد. جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز از طریق مشاهده، برداشت‌های میدانی و مطالعات اسنادی و تحلیل اطلاعات و داده‌ها، به کمک بهره‌گیری از روش‌های توصیفی تحلیلی، مستندسازی و تحلیل گرافیکی صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق، بی‌توجهی به جداره‌های با ارزش و هویتمند خیابان‌ها، درختان کهنسال حاشیه خیابان‌های قدیمی و نیز نادیده گرفتن فرهنگ، دین و مذهب شهروندان و نیازهای آنها، مصالح و هنر بومی آنهاست. با عنایت به این نوشتار می‌توان گفت خیابان سنایی (به عنوان نمونه مورد مطالعه) که چندین دهه است درگیر تعریض می‌باشد و طی این سال‌ها دچار بی‌نظمی و آشفتگی در موضوعات ترافیکی، کالبدی، بصری و زیست‌محیطی گشته، انتخاب شده است. برای تعریض این خیابان پیشنهاد شد که از یک جداره عقب‌نشینی صورت گیرد تا هم یک جداره باقی بماند و هم درختان کهنسال قطع نشوند. توجه و تاکید بر هنر، مصالح بومی، آموزه‌های اسلامی و فرهنگ ایرانی تا حد قابل توجهی می‌تواند آثار سوء تعریض خیابان‌های شهری را کاهش دهد و خیابان حاصل از تعریض می‌تواند از هویت، پایداری و کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining the basics and principles of urban street widening with the approach of Islamic teachings and Iranian culture (Sanaei Street, Mashhad

نویسندگان [English]

  • Amir Bakhshi 1
  • mahdi moharreri 2
  • Seyed Hassan Rasouli 3

1 Assistant Professor of Payame Noor University

2 Ph.D., Department of Urban Planning, Faculty of Art and Architecture and Urban Planning, Najaf Abad Branch, Islamic Azad University, Najaf Abad, Iran

3 PhD student, Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Central Tehran Branch

چکیده [English]

One of the issues that Iran's cities are facing today is the widening of urban streets. The widening of urban streets in the old fabric of cities causes various problems in different aspects of the city. The purpose of this research is to investigate the problems of widening and widened streets and to provide a better method for widening. Also, this research deals with the solutions for better planning and design of the streets in the process of widening with reference to Islamic teachings and Iranian culture. Collecting the required information through observation, field observations and documentary studies and analysis of information and data has been done with the help of descriptive analytical methods, documentation and graphic analysis. The results of this research are the neglect of the valuable and identity walls of the streets, the old trees on the side of the old streets, as well as the neglect of the culture, religion and religion of the citizens and their needs, their native materials and art. With regard to this article, it can be said that Sanaei Street (as the studied example) which has been involved in widening for several decades and has become disorderly and chaotic in traffic, physical, visual and environmental issues, has been selected. In order to widen this street, it was suggested to retreat from one wall so that only one wall remains and the old trees are not cut. Attention and emphasis on art, local materials, Islamic teachings and Iranian culture can significantly reduce the effects of urban street widening and the resulting street can have an identity, stability and acceptable quality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Street widening
  • Islamic teachings
  • Iranian culture
  • Sanai Street
  • Mashhad
آتشین­بار، منصوری، سیدامیر، شیبانی، مهدی، (1391)، نظم، عنصر اصلی در تحلیل علمی منظر خیابان، باغ نظر(23)، 102-93.
اصغری، ریحانه، (1395)، شهر فشرده (با کاربری­های مختلط) رویکردی نوین در بهره­وری انرژی مصرفی شهرها، دانش نما، سال بیست و پنجم(3)، 104-98.
امین­زاده، بهناز، داعی­نژاد، فرامرز، (1381)، «ملاحظات محیطی در طراحی و بهسازی خیابان­های شهری»، هنرهای زیبا(11)، 61-50.
انجمن شهرسازی آمریکا، (1391)، مکان­ها و مکان­سازی (جلد چهارم از استانداردهای برنامه­ریزی و طراحی شهری)، ترجمه گیتی اعتماد؛ مصطفی بهزادفر و ساسان صالحی میلانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آذرخش.
بمانیان، محمدرضا، (1393)، معنا و مفهوم شناسی شهر ایرانی – اسلامی؛ مبانی نظری و مصداق­ها، شهر پایدار(1)، 69-88.
پاکزاد، جهانشاه، (1388)، راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، چاپ چهارم، ، تهران: انتشارات شهیدی.
توسلی، محمود، (1376آ)، اصول و روش­های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران (جلد اول)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
توسلی، محمود، (1376ب)، اصول و روش­های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران (جلد دوم) طراحی دسترسی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
جیکوبز، جین، (1388)، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سرور، رحیم، امینی، مهدی، (1392)، تحلیل و ارزیابی تاثیر اجتماعی-فرهنگی ترافیک و حمل و نقل شهری، چاپ اول، تهران: انتشارات تیسا. 
سلطانی، علی، خداپرست، بهاره، (1389)، ارزیابی خیابان­های شهری بر اساس رهیافت انسان­گرا (نمونه موردی: خیابان سمیه شهر شیراز)، آرمانشهر(5)، 110-97.
شیعه، اسماعیل، (1390)، با شهر و منطقه در ایران، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
شیعه، اسماعیل، (1395)، کارگاه برنامه­ریزی شهری، چاپ نهم، تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.عندلیب، علیرضا، (1392)، اصول نوسازی شهری رویکردی نو به بافت­های فرسوده، چاپ دوم، تهران: انتشارات آذرخش.
فروحی، حمید، (1390)، فکر آفرینی در احیای تهران تاریخی، چاپ اول، تهران: انتشارات آذرخش.
کارمونا، متیو؛ هیت، تیم؛ اک، تنر و تیسدل، استیون، (1388)، مکان­های عمومی فضاهای شهری ابعاد گوناگون طراحی شهری، ترجمه فریبا قرائی، مهشید شکوهی، زهرا اهری، اسماعیل صالحی، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
گل، یان، (1396)، زندگی میان ساختمان­ها کاربرد فضای جمعی، ترجمه علی اکبری، فرشته کرمیان و نسترن محرابی، چاپ اول، تهران: انتشارات پرهام نقش. 
گودرزی سروش، محمدمهدی، گودرزی سروش، خلیل، (1392)، بازشناسی مفهوم هویت در فضای شهری (نمونه موردی: خیابان بوعلی همدان)،  فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی(13)، 107-101.  
نقی­زاده، محمد، (1389)، تحلیل و طراحی فضای شهری (مبانی، تعاریف، معیارها و شیوه­ها)، چاپ اول، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی. 
واگیون، پابلو، (1392)، برنامه­ریزی شهری برای مدیران شهر، ترجمه محمدرحیم رهنما، سیدعلی حسین‌پور و محدثه نجفی، چاپ اول، مشهد: مرکز پژوهش­های شورای اسلامی شهر مشهد.