نوع مقاله : مقاله مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استادیار گروه شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران.

چکیده

 زمینه و هدف: رشد جمعیت و گسترش سکونت‌گاه‌ها در مناطق پرمخاطره به ویژه در کشورهای در حال توسعه در حال افزایش است. در حوزه های شهری، اثرات معمول در اثر وقوع سوانح طبیعی ممکن است آنقدر زیانبار نباشد ولی وقتی پای جوامع انسانی و دانش بشری به میان می آید، تبدیل به بحران های طبیعی – تکنولوژیکی گشته که شامل تلفیقی از آسیب های کالبدی و اختلال عملکرد شهری می شود. با توجه به قرارگیری استان ایلام از نظر زلزله‌خیز بودن و عدم مکان گزینی صحیح سکونت‌گاه‌های آن و قرار گیری بر روی گسل‌های فعال، شناسایی مناطق نامساعد از نظر خطر زلزله و جلوگیری از عدم استقرار سکونتگاه‌های انسانی در این مناطق برای کاهش خطرات احتمالی در آینده ضروری است که می توان به عنوان مهمترین هدف این پژوهش به آن اشاره کرد..
روش بررسی: تحقیق حاضر با رویکرد شهرسازی دفاعی با لحاظ قرار دادن اصول ایمنی اقدام به مطالعه نموده است. پژوهش مورد نظر دارای رویکرد توسعه ­ای – کاربردی و روش تحقیق ترکیبی(توصیفی، تحلیلی، و میدانی) می باشد.
یافته ها و نتیجه گیری:جهت تجزیه و تحلیل یافته­ ها از برنامه GIS، Grafer، VISIO، SPSS و مدل TOPSIS استفاده گردیده است که نتایج تحقیق نشان داده است میانگین آسیب پذیری ناشی از زلزله بین (0 و 1) در استان ایلام برابر 4/0درصد بوده است. منطقه شهری دهلران در شاخص کالبدی در بین کل شهرستان های استان بیشترین آسیب ­پذیری زلزله را دارا می­باشد که از لحاظ آماری میزان TOPSIS بدست آمده در این منطقه برابر 6/0 درصد و منطقه شیروان برابر 11/0 درصد کمترین میزان را دارا بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analysis on the management of urban crisis caused by the earthquake, with an emphasis on physical indicators (Case Study: Ilam province(

نویسندگان [English]

  • Saeed Maleki 1
  • Elias Mavedat 2

1 Professor Department of Geography & Urban Planning, Faculty of Letters and Humanities, Shahid Chamran University of Ahvaz, Iran

2 Assistant Professor,Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urbanization, Jundishapur University of Technology Dezful, Dezful, IRAN.

چکیده [English]

Background and Aim: Population growth and the expansion of settlements in high-risk region, especially in developing countries is increasing. In urban areas, the normal effects of natural disasters may not be so damaging but when it comes to human societies and human knowledge Become a natural crisis - a technological one Includes a combination of physical injuries and urban dysfunction.considering the location of Ilam province in terms of seismicity and lack of proper location of its settlements and its location on active faults,identify region unfavorable for earthquake hazard and prevent the establishment of human settlements in these areas is essential to reduce risks in the future which can be mentioned as the most important goal of this research.
Methods: The present study has studied the safety of urban planning with the consideration of safety principles.the research a applied developmental approach and a combination research method (descriptive, analytical, and field).
Findings and Conclusion:The have been used to analyze by GIS, Grafer, VISIO, SPSS and TOPSIS models.the results show that average vulnerability caused by earthquakes between (0 and 1) in Ilam province, against 0/4 percent.Dehloran urban region has the highest earthquake vulnerability in the physical index among all of the province's cities.also in terms of study; the amount of TOPSIS achieved In this region is 0/6 percent more and the Shirvan region had the lowest level of 0/11 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Earthquake
  • crisis
  • physical index
  • vulnerability
  • Ilam
احد نژاد روشتی، محسن، (1389). ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی در برابر زلزله نمونه موردی شهر زنجان، مجله مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال دوم، شماره 7، 90-71.
اسفندیاری درآباد، فریبا، غفاری گیلانده، عطا و خداداد لطفی، (1392). مدل سازی ضریب آسیب پذیری شهرها در برابر زلزله با استفاده از روشTOPSISدرمحیطGIS (مطاله موردی: شهراردبیل)، فصلنامه پژوهش های ژئو مور فولوژی  کمی، سال دوم، شماه2، 43-79.
امینیان، امیراحمد، صیامی، قدیر، تقی نژاد، کاظم و ابراهیم زاهدی کلاکی، (1394). تخمین آسیب پذیری شهر گرگان در برابر زلزله با تاکید بر فاصله از تاسیسات شهری با روش منطق فازی، دو فصلنامه مدیریت بحران، شماره8،  47-54.
حاتمی نژاد، حسین، فتحی، حمید و عشق آبادی، فرشید، (1388). ارزیابی میزان آسیب پذیری لرزه ای در شهر( منطقه10 شهرداری تهران) ، فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی. دوره 41. شماره 68،20-1.
درایتی، حامد و مجتبی نیک رهی، (1391). خلاصه مقالات همایش منطقه ای پدافند غیر عامل خراسان جنوبی، چاپ اول،نشر روناس، تهران، 28-27 اردیبهشت.
رضایی، محمدرضا و نوری، محبوبه، (1396). نقش سرمایه اجتماعی در آمادگی افراد قبل از وقوع زلزله(مطالعه موردی: شهروندان شهر کرمان)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال نهم، شماره 32، 98-83.
زارع، مجتبی، رضایی، محمد رضا و رحیمی، عنایت اله، (1395)، اسیب پذیری بافت فرسوده شهر مرودشت در برابر زلزله با استفاده از( AHP) و( GIS)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال هفتم، شماره 26، 92-75.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ایلام، (1395). آمار نامه جمعیتی استان ایلام، معاونت آمار و اطلاعات، 25.
سرور، رحیم و کاشانی اصل، امین،(1395). ارزیابی آسیب پذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زلزله، فصلنامه آمایش محیط. شماره 34، 108-87.
شکیبامنش، امیر و هاشمی فشارکی، جواد، (1390). ملاحظات پدافند غیر عامل در تأسیسات زیربنایی شهری، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت زیرساخت­ها، تهران.15-7.
عینالی، جمشید، (1393). تحلیل بر عوامل موثر در آسیب پذیری مسکن روستایی در برابر سانحه زلزله(مطالعه موردی:سجاسرود-خدابنده استان زنجان)،فصلنامه فضای جغرافیایی.دوره4. شماره 47، 144-127.
فرج زاده اصل، منوچهر، احدنژاد، محسن و امینی، جمال، (1390)، ارزیابی آسیب پذیری مساکن شهری در برابر زلزله( مطالعه موردی:منطقه9 شهرداری تهران)، فصلنامه مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال سوم. شماره36، 19-9.
عزیز پور، ملکه. زنگی آبادی، علی و اسماعیلیان، زهرا، (1390). اولویت بندی عوامل موثر در مدیریت بحران شهری در برابر بلایای طبیعی(مطالعه موردی سازمان های مرتبط با بحران شهر اصفهان)، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال22، شماره3، 124-107.
قائد رحمتی، صفر، باستانی فر، ایمان و سلطانی لیلا(1390). بررسی تاثیرات تراکم بر آسیب پذیری ناشی از زلزله در شهر اصفهان(با رویکرد فازی)، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 22، شماره1، 122-107.
قدیری، محمود، (1390). تفاوت­های اجتماعی- فضایی آسیب­پذیری شهر تهران نسبت به خطر زلزله و رهنمودهای آن برای سیاست گذاری کاهش آسیب­پذیری، ششمین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، تهران.
کرمی، امید، حسین نصر، سیدمحمد، جلیل وند، حمید و میریعقوب زاده، میرحسین، (1390). مطالعه وارزیابی قابلیتهای مکانی و اکولوژیک حوضه آبخیز بابل رود با استفاده از GIS، فصلنامه آمایش سرزمین.سال سوم. شماره 5، 70-51.
مجرب، مسعود، معماریان، حسین، زارع، مهدی، روزخش، پرویز و کریمی، سپید، (1390). پهنه بندی پتانسیل زمین لغزش، با توجه به خطر زلزله در گستره شهرکرد، فصلنامه زمین. دوره6. شماره20.
مختاری، داوود، (1384). آسیب‏پذیری سکونتگاه‏های روستایی از فعالیت گسل و ضرورت جابه ‏جایی آنها، مجله پژوهش‏های جغرافیایی، دوره37، شماره 53. 86-71.
مددی، عظیم، (1389). بررسی ناپایداری ژئومور فولوژیک گردنه صائین(بین شهر نیر و سراب، منطقه آذربایجان)بااستفاده از روش آنبالاگان)، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 21، شماره1، 79-77.
مرکز آمار ایران، (1385). سالنامه آماری استان ایلام.
مرکز آمار ایران،  (1390). گزیده نتایج سالنامه آماری استان ایلام.
ملکی، سعید، امانپور، سعید، صفایی پور، مسعود، پور موسوی، سید نادر و مودت، الیاس، (1396). ارزیابی طیف تاب آوری اجتماع های شهری در برابر بحران زلزله بر اساس سناریوهای شدت مختلف و استفاده از نمایه COPRAS ( نمونه موردی شهر ایلام)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال هشتم، شماره31،40-19.
مودت، الیاس و امانپور، سعید، (1392). سنجش توسعه و فقر در استان خوزستان، فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره1، 132-113.
مودت، الیاس و ملکی، سعید، (1393). طیف­بندی و سنجش فضایی آسیب فیزیکی اجتماعی شهرها در برابر زلزله با به‌کارگیری تکنیک VIKOR و GIS، مجله جغرافیا و آمایش شهری– منطقه‌ای، شماره 11، 103-85.
 
Burton, E. (2008): A place-based model for understanding community resilience to natural disasters, Global Environmental Change 18(4).Pp178-185.
Cannon T. (2003): Social vulnerability, Sustainable Livelihoods and Disasters, London: Department for international development DFID; Government oftheUnited Kingdom.Pp3-63.
Cova,T.J (1999): GIS in emergency management, Geographic information sysems:Principles,Techniques,Applications and management,P.A. Longley.Pp845-858.
Cutter S. L., Mitchell J.T., Scott M.S. (2003): Revealing the vulnerability of peopleand places: A case study of Georgetown County, South Carolina, Annals of the Association of American Geographers, No. 90.Pp713-737.
Cutter,S.L. (2010): Hazards vulnerability and environmental justice, Routledge, Journal of Applied Psychology, Vol 100, No 6.Pp133-139.
Giovinazzi,S.,Lagomarsino,S.,&Pampanin,S.(2006):Vulnerability methods and Damage scenario for seismic risk analysis as support to retrofit  strategies: a European Perspoctive, NZSEE conference, Pp29-36.
Lantada,N.,Pujades,L.,& Barbat, A.(2009), :Vulnerability index and capacity spectrum based methods for urban seismic risk evaluation. A comparision Nat Hazards. Vol 51.No 3.pp 501-524
Tang,A.,& Wen,A. (2009):An intelligent simulation systems for earthquake ,disaster assessment computers & Geoscie 35, pp 871-879