شهرسازی
مرتضی میرغلامی؛ حامد بیتی؛ مجید صیفوری
دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1402، ، صفحه 1-16
چکیده
زمینه و هدف: وجود رودخانه در منظر شهری مزیّتی نسبت به دیگر شهرهایی است که بهره‌ای از آن نبرده‌اند امّا چنانچه فضای شهری پیرامون رودخانه پاسخ‌دهی لازم را نداشته باشد، تبدیل به تهدیدی جدّی خواهد شد. مهران‌رود در تبریز نیز به‌عنوان یکی از عناصر اصلی استخوان‌بندی شهر شناخته میشود و حضورش در تمامی طول شهر مشهود است. در دهههای اخیر ...
بیشتر
زمینه و هدف: وجود رودخانه در منظر شهری مزیّتی نسبت به دیگر شهرهایی است که بهره‌ای از آن نبرده‌اند امّا چنانچه فضای شهری پیرامون رودخانه پاسخ‌دهی لازم را نداشته باشد، تبدیل به تهدیدی جدّی خواهد شد. مهران‌رود در تبریز نیز به‌عنوان یکی از عناصر اصلی استخوان‌بندی شهر شناخته میشود و حضورش در تمامی طول شهر مشهود است. در دهههای اخیر فراموشی مهران‌رود در تبریز سبب گردیده تا لبه آن هرگز نتواند به‌عنوان یک فضای شهری موّفق عمل کند. لذا در نتیجه اقدامات فوق و نیاز به ضرورت ارتقاء کیفی محیط می‌توان با نگاه دوباره به حاشیه رودخانه و احیای آن به‌عنوان شریان حیاتی شهر فرصت تقویت ارتباطات اجتماعی را ایجاد نمود.روش بررسی: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی است؛ پس از بررسی مبانی نظری فضاهای گمشده شهری و بهره‌گیری از آن در باز طراحی فضاهای رودکنار با رویکرد احیای این فضا، یه چارچوب نظری پیشنهاد میشود که با مبانی‌نظری حاضر، پروژه‌ای کاربردی در جهت احیای فضاها گمشده رودکنار ارائه می‌گردد.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج نشان میدهد که رودخانه‌های شهری منابع سرشاری از ظرفیت‌های طبیعی هستند که با طراحی درست و همخوان با بستر و زمینه قرارگیری خود و حداقل مداخله کالبدی ممکن میتوانند به پتانسیل‌های ارزشمند و شاخص طبیعی، تفریحی، گردشگری، فرهنگی، تجاری و... تبدیل شوند. استفاده به جا، درست و اصولی از این تجربیات می‌تواند در موفقیت لبۀ رودکنار‌ها تأثیر بسزایی دشته باشد.
شهرسازی
آیلین شیدایی؛ محسن اسماعیلی
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 77-92
چکیده
زمینه و هدف: اهمیت موضوع سرمایه اجتماعی در دهههای اخیر، ادبیات نظری شهرسازی را به تحقیق پیرامون عوامل مکانی موثر بر سرمایه اجتماعی در محیطهای شهری واداشته است. با این حال پژوهش های نسبتا اندکی در رابطه با این مفهوم در عرصه شهرسازی کشور انجام شده است. با توجه به غفلت از این مفهوم در ادبیات پژوهشی کشور، توجه و بازتعریف آن در پژوهش ...
بیشتر
زمینه و هدف: اهمیت موضوع سرمایه اجتماعی در دهههای اخیر، ادبیات نظری شهرسازی را به تحقیق پیرامون عوامل مکانی موثر بر سرمایه اجتماعی در محیطهای شهری واداشته است. با این حال پژوهش های نسبتا اندکی در رابطه با این مفهوم در عرصه شهرسازی کشور انجام شده است. با توجه به غفلت از این مفهوم در ادبیات پژوهشی کشور، توجه و بازتعریف آن در پژوهش های شهرسازی جاری ضروری به نظر می رسد. درک عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی در محلات شهری می تواند منجر به معرفی ابزارهایی در شهرسازی شود که به پیدایش و ارتقای سرمایه اجتماعی در محلات شهری کشور در شرایط امروزین کمک نماید.روش بررسی: به منظور پاسخ به سوالات تحقیق، از روش کیفی نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری) استفاده شده است. براساس روش تحقیق و در پاسخ به پرسش «چیستی» پژوهش، به کشف مولفه‌های کالبدی مکان مورد مطالعه که بر فرآیندهای تولید سرمایه اجتماعی در جوامع محلی تاثیر گذار هستند اقدام نموده‌ایم؛ و در پاسخ به پرسش «چگونگی» تحقیق، رابطه‌ی مولفه‌های کالبدی با مولفه‌های سازنده‌ی سرمایه اجتماعی در بستر مطالعه را مورد فهم و تفسیر قرار داده‌ایم.یافته‌ها و نتیجه‌گیری: یافتههای پژوهش نشان میدهد که وجود فضاهای عمومی، مراکز عمده فعالیتی، محورها و فضاهای مخصوص پیاده و توجه به ویژگی و نقش معابر را می‌توان به عنوان تاثیر‌گذار ترین ابزار‌های کالبدی ارتقا دهنده سرمایه اجتماعی در محله رودکی برشمرد. در نهایت نتیجه اصلی این پژوهش موید آن است که ارتقای سرمایه اجتماعی با بهبود ساختار کالبدی محلات در راستای بسترسازی تامین تیازهای فیزیکی، روحی و تسهیل کننده‌ی کنش‌های اجتماعی ساکنان ارتباط تنگانگی دارد.
شهرسازی
سیده مریم مجتبوی؛ فاطمه سادات رضوی سطوتی؛ فاطمه قاسمی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 71-83
چکیده
زمینه و هدف: تجربۀ انسان در فضاهای مختلف شهر از طریق کانال‌های حسی گوناگون صورت می‌گیرد. در ادراک یک فضا هر چه اندام‌های حسی بیشتری برانگیخته شوند، تأثیرگذاری فضا بیشتر و درک از فضا عمیق‌تر صورت خواهد گرفت و وسعت تجارب حاصله با مفهوم غنای حسی قابل بررسی است. پیاده‌راه‌ها یکی از جلوه‌های سرزندگی و حیات شهری هستند و یکی از راه‌های ...
بیشتر
زمینه و هدف: تجربۀ انسان در فضاهای مختلف شهر از طریق کانال‌های حسی گوناگون صورت می‌گیرد. در ادراک یک فضا هر چه اندام‌های حسی بیشتری برانگیخته شوند، تأثیرگذاری فضا بیشتر و درک از فضا عمیق‌تر صورت خواهد گرفت و وسعت تجارب حاصله با مفهوم غنای حسی قابل بررسی است. پیاده‌راه‌ها یکی از جلوه‌های سرزندگی و حیات شهری هستند و یکی از راه‌های ارتقای کیفیت این‌گونه فضاها، افزایش غنای حسی به منظور بکارگیری تمامی حواس مخاطب میباشد. هدف از انجام این پژوهش، سنجش غنای حسی و میزان اثرگذاری هر حس در نقاط مختلف این پیاده‌بازار است.روش بررسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر ماهیت آمیخته و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. برای جمع‌آوری اطلاعات مرتبط با پیشینه و مبانی نظری از روش مطالعات کتابخانهای و برای جمع‌آوری و تحلیل در مطالعات میدانى از روش‌هاى مشاهده، حس‌گردی و یادداشت‌بردارى حسى براى برداشت منظر حسى شش نقطه از پیاده‌بازار جنت به عنوان نمونۀ موردی استفاده شده است.یافته ها و نتیجه گیری: یافته‌ها بیانگر آن است که پیاده‌بازار جنت، به ترتیب در نقطۀ شاخص شش (خانۀ تاریخی مستوفی)، نقطۀ شاخص یک (پلازای ورودی)، نقطۀ شاخص چهار (بین جنت 4 و 6)، نقطۀ شاخص سه (نبش جنت 4)، نقطۀ شاخص 5 (بین جنت 8 و 10) و نقطۀ شاخص 2 (جنت 2) بیشترین غنای حسی را در مخاطبین ایجاد نموده است و اولویت درگیری حواس در خانۀ تاریخی مستوفی به ترتیب از بیشتر به کمتر مربوط به حس بینایی، لامسه، شنوایی، بویایی و چشایی است.
شهرسازی
سعید کاردار؛ فائزه سعیدی
دوره 3، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 84-97
چکیده
زمینه و هدف: هر مکانی روح و ویژگی های خاص خود را دارد که بر مبنای آن خصلت ویژه خود را بروز می دهد. انسان نیازمند آن است تا حس مکان را درک کند . در نتیجه حس مکان نوعی تعامل صمیمی و هم ذات پنداری با مکانی است که انسان در آن سکونت دارد. با توجه به اینکه میدان ولیعصر از میادین قدیمی و پرتردد تهران بوده و دارای اهمیت زیادی است. از این رو در پژوهش ...
بیشتر
زمینه و هدف: هر مکانی روح و ویژگی های خاص خود را دارد که بر مبنای آن خصلت ویژه خود را بروز می دهد. انسان نیازمند آن است تا حس مکان را درک کند . در نتیجه حس مکان نوعی تعامل صمیمی و هم ذات پنداری با مکانی است که انسان در آن سکونت دارد. با توجه به اینکه میدان ولیعصر از میادین قدیمی و پرتردد تهران بوده و دارای اهمیت زیادی است. از این رو در پژوهش حاضر به بررسی باز طراحی پیاده رو این میدان در جهت ارتقا حس مکان با حدفاصل میدان ولیعصر تا خیابان فاطمی پرداخته شده است.روش تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بوده و از نظر روش آمیخته ترکیب روش های تحلیل کمی و کیفی می باشد. این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای – اسنادی صورت گرفته است. جامعه آماری شهروندان منطقه 6 تهران و محدوده مورد مطالعه بوده که با فرمول کوکران و به طور تصادفی تعداد 384 نفر انتخاب شده اند. و تجزیه و تحلیل داده ها با spss و آزمون هایی همچون همبستگی، رگرسیون، جدول ضرایب و غیره انجام شده است.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان میدهد که با طراحی پیاده رو در این محدوده، می توان موجبات ارتقای حس تعلق مکان را در میان شهروندان فراهم نمود. زیرا پیاده رو با توجه به ماهیت خود به عنوان یک فضای عمومی از کالبد و فعالیت محیط پیرامون خود تأثیر پذیرفته و متناسب با نیازهای هر مکان شکل می گیرد. طراحی پیاده رو در این منطقه فرایند پیچیده ای داشته که مبتنی بر شناسایی مشکلات و مسائل بالقوه و تحلیل جامع از شرایط کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و ... در آن بوده است و براساس انتخاب زمان مناسب برای تبدیل مسیر به پیاده رو، مدیریت بهره برداری و نگهداری، هماهنگی با تمامی ارگان های متولی مسائل شهری، نداشتن نقش عمده در ساختار شبکه سواره اصلی شهر، دارا بودن ارزش های تاریخی، معماری و شهری بوده است.
شهرسازی
بهنام جلیلیان؛ سیدعباس روحانی اصفهانی
دوره 3، شماره 2 ، شهریور 1401، ، صفحه 119-134
چکیده
زمینه و هدف: فقدان یک سیستم حمل و نقل کارا یکی از موانع رشد و توسعه هر کشوری بشمار می‌رود. در میان انواع حمل و نقل درون شهری نقش اتوبوسرانی برجسته‌تر از سایر روش هاست. با توجه به اینکه خطوط اتوبوسرانی بیشترین نقش و سهم را در حمل و نقل درون شهری کشور را دارند، بنابراین باید از کارآیی لازم برخوردار باشند. در این پژوهش کارآیی خطوط همراستا ...
بیشتر
زمینه و هدف: فقدان یک سیستم حمل و نقل کارا یکی از موانع رشد و توسعه هر کشوری بشمار می‌رود. در میان انواع حمل و نقل درون شهری نقش اتوبوسرانی برجسته‌تر از سایر روش هاست. با توجه به اینکه خطوط اتوبوسرانی بیشترین نقش و سهم را در حمل و نقل درون شهری کشور را دارند، بنابراین باید از کارآیی لازم برخوردار باشند. در این پژوهش کارآیی خطوط همراستا با خط یک مترو در اصفهان با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها، مورد ارزیابی قرار گرفته است.روش بررسی: روش تحقیق در این پژوهش به لحاظ هدف ازنوع کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات در حوزه کتابخانهای بوده است. به منظور تحلیل داده‌ها و ارزیابی عملکرد، اطلاعات عملکردی 15 خط به عنوان واحد‌های تولیدی یا DMUها در بازه زمانی نه ماهه اول سال 1400، شامل 5 متغیر ورودی و یک متغیر خروجی از طریق سامانه مدیریت مکانیزه ناوگان(AVL) مستقر در شرکت واحد اتوبوسرانی اصفهان استخراج و با استفاده از نرم‌افزار DEA SOLVER وDEAFrontier نسبت به ارزیابی کارآیی آن‌ها اقدام گردید.یافته‌ها و نتیجه‌گیری: از مجموع 15 خط مورد مطالعه، خطوط شماره10،17،70،81و82 با توجه به نسبت ورودی‌ها و خروجی و شرایط موجود از کارآیی لازم برخوردار نبوده‌اند که از این تعداد سه خط 17،70 و81 به صورت خصوصی اداره می‌شوند. موضوع مهم در این پژوهش کارآیی بیشتر خطوطی است که میزان مسافر جابجا شده بیشتری داشته و همپوشانی کمتری در آن‌ها بوده که نشان از اهمیت متغیر حجم مسافر در ارزیابی کارایی خطوط اتوبوسرانی میباشد.
برنامه ریزی شهری
افسانه علی بخشی؛ سعید امانپور؛ آسیه سلیمانی زاده
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 120-134
چکیده
امروزه حضور گسترده وسایل نقلیه و همچنین سهم روزافزون معابر سواره در ساختار شهرها، مشکلاتی را ایجاد کرد و سبب گردیده که پیاده راه ها صرفاً به محل هایی برای گذر اختصاص داده شوند. در صورتی که پیاده راه ها میتوانند نقش مکملی را در ارتباط با دیگر شبکه های حمل و نقل ایفا نمایند و سبب بهبود حیات مدنی در مراکز شهری گردند. در این پژوهش هدف ...
بیشتر
امروزه حضور گسترده وسایل نقلیه و همچنین سهم روزافزون معابر سواره در ساختار شهرها، مشکلاتی را ایجاد کرد و سبب گردیده که پیاده راه ها صرفاً به محل هایی برای گذر اختصاص داده شوند. در صورتی که پیاده راه ها میتوانند نقش مکملی را در ارتباط با دیگر شبکه های حمل و نقل ایفا نمایند و سبب بهبود حیات مدنی در مراکز شهری گردند. در این پژوهش هدف سنجش مطلوبیت پیاده راه های شهری براساس مؤلفه های کیفی در پیاده راه نادری شهر اهواز است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت، نظری-کاربردی و از لحاظ روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و میدانی بوده است. جامعهی آماری پژوهش شامل افراد پیاده رو و ساکن مرکز تجاری شهر اهواز است که بصورت تصادفی 320 نفر از افراد پیادهرو و ساکن در طول یک هفته به حجم نمونه انتخاب شدند. پایایی داده ها بوسیلهی آزمون کرونباخ 813/0 محاسبه شد. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری SPSS بهره گرفته شد. نتایج تحلیل نشان میدهد که پیاده رو نادری شهر اهواز با ویژگیهای یک پیاده رو مطلوب فاصله دارد. از میان شاخص های مورد بررسی، شاخص جذابیت و سرزندگی با میانگین96/2 و دسترسی با 82/2 نسبت به دیگر شاخصها، از وضعیت مناسب تری برخودار هستند. لازم به ذکر است که امنیت، مبلمان و کاربریهای مختلط در پیادهرو باید مورد توجه جدی قرار گیرد. تا شهروندان بتوانند آزادانه و با امنیت و آسایش کامل به پیادهروی و تفریح بپردازند.
شهرسازی
سیده مریم مجتبوی؛ شکیلا صداقت
دوره 2، شماره 2 ، مرداد 1400، ، صفحه 105-126
چکیده
حس تعلق به مکان بین فرد و مکان، پیوند ناگسستنی ایجاد میکند، موجب هماهنگی فرد با محیط و رضایتمندی وی میشود و انگیزهی لازم برای ماندگاری فرد در محیط را فراهم میکند.کافیشاپ یکی از مهمترین فضاهای شهری میباشد که افراد نه صرفاً برای نوشیدن چای یا قهوه، بلکه برای تجربهی معنا و احساس و گذراندن ساعاتی دور از زندگی کاری ...
بیشتر
حس تعلق به مکان بین فرد و مکان، پیوند ناگسستنی ایجاد میکند، موجب هماهنگی فرد با محیط و رضایتمندی وی میشود و انگیزهی لازم برای ماندگاری فرد در محیط را فراهم میکند.کافیشاپ یکی از مهمترین فضاهای شهری میباشد که افراد نه صرفاً برای نوشیدن چای یا قهوه، بلکه برای تجربهی معنا و احساس و گذراندن ساعاتی دور از زندگی کاری و استرس به آن مراجعه میکنند. بنابراین شناخت عوامل مؤثر در ایجاد حستعلق و آنچه که انسان را در ارتباطی درونی با محیط قرار میدهد الزامی است. هدف کلی پژوهش حاضر، پرداختن به شناخت مفهوم حستعلق و عوامل مؤثر بر ایجاد آن، به خصوص عوامل کالبدی مؤثر بر ایجاد این حس در محیط کافیشاپ میباشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و روش پژوهش از نوع کیفی و توصیفی تحلیلی است. جهت گردآوری اطلاعات و مبانی نظری پژوهش، از روش مطالعات کتابخانهای و اسنادی و برای بررسی و تحلیل مؤلفههای کالبدی مؤثر بر ایجاد حستعلق در نمونهی موردی از شیوهی پیمایش میدانی (مشاهده و مصاحبه) استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهند، مؤلفهی کالبدی مؤثرترین مؤلفه در ایجاد و ارتقاء حس تعلق در کافیشاپ بوده و تحت تأثیر ده شاخص رنگ، هندسه، مصالح، نور طبیعی و مصنوعی، مقیاس، تنوع، زیبایی و عناصر طبیعی میباشد. بررسی مؤلفههای کالبدی در کافیشاپ بلانش نیز، نشان داد شاخص نور، عناصر طبیعی و تنوع فضایی بیشترین تأثیرگذاری را در ارتقاء حستعلق به مکان در نمونهی مورد بررسی دارند. در نهایت نیز، برای هرکدام از مؤلفههای کالبدی راهکارهایی جهت ارتقاء حس تعلق به مکان ارائهشدهاست.
شهرسازی
هیوا علمیزاده؛ هادی مهدی‌پور‌حسین‌آباد
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 35-47
چکیده
روند توسعه‌ی شهری مانند یک روند فازی است؛ بنابراین ناحیه‌بندی فازی و پایش فضای شهری با استفاده از تصاویر پنکروماتیک HR-PRS، یکی از بهترین ابزارها در مدیریت و برنامه‌ریزی شهری محسوب میشود. از این رو در این نوشتار با هدف بررسی کارایی عملکرد روش‌های خوشه‌بندی فازی جهت ناحیه‌بندی در محدوده شهری قشم از تصاویر پنکروماتیک HR-PR سنجنده GeoEye-1 ...
بیشتر
روند توسعه‌ی شهری مانند یک روند فازی است؛ بنابراین ناحیه‌بندی فازی و پایش فضای شهری با استفاده از تصاویر پنکروماتیک HR-PRS، یکی از بهترین ابزارها در مدیریت و برنامه‌ریزی شهری محسوب میشود. از این رو در این نوشتار با هدف بررسی کارایی عملکرد روش‌های خوشه‌بندی فازی جهت ناحیه‌بندی در محدوده شهری قشم از تصاویر پنکروماتیک HR-PR سنجنده GeoEye-1 استفاده شده‌است. در این باره جهت بررسی عملکرد الگوریتم-های FWS ، MSA ، IDF و CFM با استفاده از نرم‌افزار MATLAB، 6 معیار کیفی مختلفی در سه دسته مکانی، رادیومتریکی و مکانی-رادیومتریک تعریف شده‌است. در ادامه با استفاده از این روش‌ها و بر اساس ویژگیهای فازی به ادغام تصاویر ورودی پرداخته و با استفاده از روش خوشه‌بندی فازی و خروجی ادغام که ماهیتی فازی دارد، به ناحیه‌بندی محدوه‌ی شهری مورد مطالعه اقدام گردید. نتایج پژوهش کارایی روش‌های ناحیه‌بندی پیشنهادی را از منظر تشخیص پدیده‌ها و عوارض مکانی و انسانی و استخراج دقیق اطلاعات از تصاویر ماهواره‌ای تأیید می‌نمایند. در این میان روش FWS بهترین عملکرد را در ناحیه‌بندی مناطق شهری از خود نشان داده است. بنابراین، طبق نتایج تحقیق استفاده از الگوریتم‌های خوشه‌بندی و ویژگیهای فازی یک روش مناسب و بهینه برای تلفیق اطلاعات تصویر ماهواره‌ای HR-PRS از یک منطقه‌ی شهری با هدف ناحیه‌بندی است.
