توسعه پایدار شهری
محمد فرجی دارابخانی؛ هوشنگ مرادی
دوره 2، شماره 2 ، مرداد 1400، ، صفحه 1-24
چکیده
گردشگری مذهبی عامل بسیار مهمی در توسعهی شهرها محسوب میشود؛ زیرا توان بالایی برای جذب گردشگران دارد و یکی از مهمترین و پررونقترین گونههای گردشگری است که اثرات قابل توجهی را در ابعاد مختلف جوامع برجای گذاشته است. امروزه در اقتصاد بسیاری از کشورها که با صادرات تک محصولی مانند نفت مواجه هستند، گردشگری مذهبی میتواند درآمدهای ...
بیشتر
گردشگری مذهبی عامل بسیار مهمی در توسعهی شهرها محسوب میشود؛ زیرا توان بالایی برای جذب گردشگران دارد و یکی از مهمترین و پررونقترین گونههای گردشگری است که اثرات قابل توجهی را در ابعاد مختلف جوامع برجای گذاشته است. امروزه در اقتصاد بسیاری از کشورها که با صادرات تک محصولی مانند نفت مواجه هستند، گردشگری مذهبی میتواند درآمدهای بسیاری برای مناطق گردشگری داشته باشد. شهر مهران یکی از مناسبترین شهرهای گذرگاهی- مرزی برای فعالیتهای گردشگری - زیارتی؛ به ویژه بهعنوان گذرگاه مرزیِ کنگرهی عظیم اربعین و تردد عمدهی زائران عتبات عالیات و از مطمئنترین مناطق غرب کشور برای فعالیتهای تجاری و اقتصادی است؛ بنابراین ضرورت دارد توسعهی آن در بستر برنامهریزی صحیح و مدیریت اصولی قرار بگیرد تا توسعهی پایدار شهری در آن نمود فضایی پیدا کند. هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی نقش گردشگری مذهبی در توسعهی پایدار شهر مهران است، نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است که در آن از روشهای پیمایشی و اسنادی استفاده شده است. جامعهی آماری این پژوهش 17435 نفر ساکن در شهر مهران و تعداد 376 نمونه است که با استفاده از فرمول کوکران برآورد شده است. برای انتخاب نمونههای آماری از روش نمونهگیری تصادفی ساده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T تَک نمونهای و آزمون فریدمن با نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافتهها و نتایج پژوهش بیانگر رابطهی مثبت و معنادار بین گردشگری مذهبی و توسعهی پایدار شهری مهران است؛ چنانکه با سطح معنا داری 000/0 و اطمینان 99 درصد؛ بهترتیب و بهطور میانگین در شاخصهای کالبدی- فضایی (56/3)، اجتماعی- فرهنگی (27/3) و اقتصادی (25/3) بیشترین تأثیر مثبت و مطلوب، اما در بُعد زیستمحیطی (30/3) با عنایت به اینکه گویههای مورد بررسی، توابع منفی از شاخص یاد شدهاند، تأثیر منفی و نامطلوب داشته و شهر را با چالش ناپایداری زیستمحیطی مواجه ساخته است.
برنامه ریزی روستایی
سیدرضا حسینی کهنوج؛ حمدالله سجاسی قیداری؛ علی اکبر عنابستانی؛ علی شهدادی
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 1-20
چکیده
تعیین مسیرهای عمدۀ گردشگری رهیافتی جهت تعیین الگوی تراکم حرکتی گردشگران در راستای رونق بخشی به کسب و کارهای گردشگری روستایی است. پژوهش حاضر با استفاده از عملگرهای فازی در محیط GIS، به پهنهبندی مسیرهای عمده گردشگری که تاثیر بسزایی در موفقیت کسب و کارها دارد، میپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ...
بیشتر
تعیین مسیرهای عمدۀ گردشگری رهیافتی جهت تعیین الگوی تراکم حرکتی گردشگران در راستای رونق بخشی به کسب و کارهای گردشگری روستایی است. پژوهش حاضر با استفاده از عملگرهای فازی در محیط GIS، به پهنهبندی مسیرهای عمده گردشگری که تاثیر بسزایی در موفقیت کسب و کارها دارد، میپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره است. نتایج تحقیق نشان میدهد روستاها در چهار مسیر جاذب گردشگری واقع شدهاند که این مسیرها می تواند به عنوان الگویی برای رفت و آمد عمده گردشگران مقصدهای روستایی باشد. در ادامه تلاش شد در قالب مسیرهای چهارگانه، به بررسی امکانات و تسهیلات طول مسیر و مقصد گردشگران، جاذبههای طبیعی و انسانی هر مسیر، مشخص کردن روستاهای هدف آن و وضعیت ایجاد کسب و کارهای گردشگری در روستاهای واقع در این مسیرها بررسی شود. نتایج این بخش نشان داد مسیر شماره یک با فاصله از ایدهآل مثبت(1875/0) و ایدهآل منفی(0678/0) و درجه نزدیکی(7346/0)، بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داد(با محوریت جاده اصلی به سمت امامزاده سلطان سید احمد(ع)).
زهره صادقی؛ فرهاد عزیز پور؛ اصغر طهماسبی؛ محسن سرتیپی پور
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 1-22
چکیده
مسکن پدیده ای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و مکانی- کالبدی است که با هدف فراهم کردن شرایط مناسب زیست و زندگی بر پا می شود. یکی از مسائلی که به شدت توجه همگان را به خود معطوف داشته، مسکن پایدار همگام با توسعه انسانی است. پژوهش حاضر با هدف ارایه چارچوب مفهومی مسکن روستایی پایدار در ایران مبتنی بر جهت گیری نظری مقاله های علمی تهیه شده است. بدین ...
بیشتر
مسکن پدیده ای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و مکانی- کالبدی است که با هدف فراهم کردن شرایط مناسب زیست و زندگی بر پا می شود. یکی از مسائلی که به شدت توجه همگان را به خود معطوف داشته، مسکن پایدار همگام با توسعه انسانی است. پژوهش حاضر با هدف ارایه چارچوب مفهومی مسکن روستایی پایدار در ایران مبتنی بر جهت گیری نظری مقاله های علمی تهیه شده است. بدین منظور محتوای تعداد 47 مقاله علمی مرتبط با موضوع توسعه مسکن روستایی در ایران که در بازه زمانی1399- 1386 در نشریات و کنفرانس های داخلی به چاپ رسیده بودند، با بهره گیری از روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر روش فرا ترکیب، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. یافته های، پژوهش نشان می دهد که چارچوب مفهومی توسعه یکپارچه مسکن روستای، مناسب ترین چارچوب برای بهره برداری در برنامه ریزی توسعه مسکن روستایی است که اغلب ویژگی هایی کلیدی مورد تاکید در مقالات مورد بررسی را در بر می گیرد. چارچوب پیشنهادی مؤلفه های انطباق پذیری با محیط زیست، بهینه گی در مصرف انرژی، داشتن احساس سرزندگی، خاطره معنا، وحدت انسانی و واقع بودگی، مناسبت با موقعیت اجتماعی روستاییان، مشارکت جامعه روستایی، استطاعت مالی در ساخت، هزینه نگهداری مسکن، اشتغالزایی در بازار مسکن، دسترسی به خدمات، داشتن روح و هویت مکانی، دوام و ماندگاری مصالح ساخت را، در قالب پنج بعد محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی– فرهنگی، روان شاختی و کالبدی– فضایی مورد توجه قرار می دهد.
برنامه ریزی شهری
وحید سهرابی؛ مهدی آویش؛ اسماعیل ذولفی زاده
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 1-18
چکیده
زمینه و هدف: یکی از مهمترین الزامات پرداختن به مسائل کالبدی شهرها، ارتقاء سطح تاب آوری محلات شهری در صورت بروز حوادث احتمالی است. تاب آوری مفهومی جدید در برنامه ریزی شهری است که به توانایی مردم، گروه ها و اشیا در بازگشت به شرایط اولیه یا بهتر است.روش بررسی: تحقیق حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است که از 11 معیار به منظور ...
بیشتر
زمینه و هدف: یکی از مهمترین الزامات پرداختن به مسائل کالبدی شهرها، ارتقاء سطح تاب آوری محلات شهری در صورت بروز حوادث احتمالی است. تاب آوری مفهومی جدید در برنامه ریزی شهری است که به توانایی مردم، گروه ها و اشیا در بازگشت به شرایط اولیه یا بهتر است.روش بررسی: تحقیق حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است که از 11 معیار به منظور سنجش تاب آوری کالبدی استفاده شده است. وزن معیارها با روش مثلث سلسله مراتبی فولر نشان می دهد که وضعیت مالکیت (0.21)، تعداد خانوار در واحد مسکونی (0.18) و وضعیت اشتغال سرپرست خانوار (0.165) بیشترین اهمیت را در سنجش میزان تاب آوری در محله ناخدا و طلابند دارد. ترکیب معیارها با روش مجموع ساده وزنی در 5 طبقه گویای سطح تاب آوری در محله نخل ناخدا و طلابند است که مروری بر یافته ها نشان می دهد که 46 درصد از مساحت محله در سطح تاب آوری بالا و بسیار بالا قرار دارد که تنها 28 درصد از جمعیت را در خود جای داده است و از طرفی 30 درصد از محلات مذکور در سطح تاب آوری پایین و بسیار پایین واقع شده است که این سطح از نظر جمعیتی 42 درصد را شامل می شود.یافتهها و نتیجهگیری: نقشه نهایی که در پنج طبقه از بسیار پایین تا بسیار بالا محاسبه شده است نشان می دهد 30 درصد از محله نخل ناخدا و طلابند در سطح تاب آوری پایین و بسیار پایین واقع شده است می توان استدلال کرد که ویژگی های کالبدی نقش بسیار مهمی در میزان تاب آوری سکونتگاه های غیررسمی بازی می کنند و با هر گونه تغییر در معیارهای کالبدی می توان تاب آوری محله را به میزان قابل توجهی متأثر ساخت.
آمایش شهری و منطقه ای
نرگس ابدالی قلائی
دوره 4، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 1-16
چکیده
زمینه و هدف: سرطان یکی از شایعترین علل مرگومیر در سراسر جهان است. همواره نقش عوامل طبیعی و جغرافیایی در نحوه و چگونگی توزیع و اثرات آن بر کانونهای بیماری و نقش فرآیندهای طبیعی در تغییرات بنیادی و انسانها و نیز بیماریهای مرتبط با انسان، حتی در مکانهایی که این تأثیرات بهوضوح در مرگومیر یا نابودی زیستگاهها و خود استان ...
بیشتر
زمینه و هدف: سرطان یکی از شایعترین علل مرگومیر در سراسر جهان است. همواره نقش عوامل طبیعی و جغرافیایی در نحوه و چگونگی توزیع و اثرات آن بر کانونهای بیماری و نقش فرآیندهای طبیعی در تغییرات بنیادی و انسانها و نیز بیماریهای مرتبط با انسان، حتی در مکانهایی که این تأثیرات بهوضوح در مرگومیر یا نابودی زیستگاهها و خود استان مشخص باشد، نمود کمرنگی دارد.روش بررسی: این پژوهش از نظر ماهیت هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر مطالعات میدانی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه بیماران مبتلابه سرطان دستگاه گوارش که بین سالهای 1396-1393 تشخیص و در سامانه سیما سرطان (سامانه یکپارچهسازی مدیریت الکترونیک) ثبتشده و در استان لرستان اقامت دائم داشتهاند بهصورت سرشماری وارد مطالعه شدهاند در ادامه برای دستیابی به اهداف پژوهش شاخصهای مرتبط با نقش عوامل جغرافیایی در پراکنش سرطان دستگاه گوارش شاخصهای (متوسط بارش سالانه، پوشش گیاهی، میانگین دمای سالانه، میانگین ساعات آفتابی و مناطق اقلیمی) استخراج گردید جهت بررسی و نقش عوامل جغرافیایی در طبقهبندی و توزیع این شاخصهای از آزمونهای تی تک نمونهای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن استفاده گردید. در ادامه نیز جهت تبیین مدل از طریق رگرسیون وزندار جغرافیایی استفاده و سطح و وضعیت این اثرات در نرمافزار Arc GIS استفاده شد.یافته ها و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مهمترین مؤلفه تأثیرگذار بر متغیر پراکنش سرطان، مؤلفه پوشش گیاهی با ضریب 91/0 درصد بود که این متغیر بهخوبی وضعیت اثرگذاری را تبیین میکند. همچنین نتایج اثرگذاری عوامل جغرافیایی بهگونهای بود که شهرستان خرمآباد و بروجرد بیشترین اثر، شهرستانهای کوهدشت، دلفان و الیگودرز و دورود اثر متوسط و شهرستانهای سلسله، پلدختر و ازنا کمترین اثرگذاری را از عوامل جغرافیایی پذیرفته بودند.
برنامه ریزی شهری
یاسمن نارنجی ثانی؛ طاهره سعیدی اسفیدان؛ نجمه جهان نیا
دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 1-23
چکیده
افزایش سریع جمعیت شهری که حاصل آن از هم گسیختگی پیوندهای اجتماعی خانواده ها و تضعیف سنت های فرهنگی در اغلب شهرهای بزرگ کشور است، موجب بروز مشکلات فراوانی در روابط اجتماعی گردیده است. آپارتمان نشینی به عنوان زیرمجموعه ای از زندگی شهری، یکی از موضوعاتی است که در سال اخیر، به دلیل افزایش جمعیت و به دنبال آن، نیاز به مسکن جدید ضمن گسترش، ...
بیشتر
افزایش سریع جمعیت شهری که حاصل آن از هم گسیختگی پیوندهای اجتماعی خانواده ها و تضعیف سنت های فرهنگی در اغلب شهرهای بزرگ کشور است، موجب بروز مشکلات فراوانی در روابط اجتماعی گردیده است. آپارتمان نشینی به عنوان زیرمجموعه ای از زندگی شهری، یکی از موضوعاتی است که در سال اخیر، به دلیل افزایش جمعیت و به دنبال آن، نیاز به مسکن جدید ضمن گسترش، پیامدها و چالش هایی جدید را به وجود آورده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات تراکم ساختمانی بر روابط اجتماعی ساکنین کلانشهرها (مطالعه موردی محله الهیه مشهد) انجام شد. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و در زمره تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری جمعیت محله الهیه 14474نفر و حجم نمونه با استفاده ازفرمول کوکران374 نفر است.. یافته های پژوهش نشان می دهد میانگین کل شاخص ها در فرضیه اول 3.90 و فرضیه دوم 3.96 بدست آمد. براساس مدلSWOT مناسبترین راهبرد ،راهبرد تدافعی (WT)بوده و نسبت به سایر راهبردها در اولویت قرار می گیرد. نتیجه این که تراکم ساختمانی و جمعیتی بالا در بناهای معاصر باعث جدایی، دوری و بیگانگی در محیط انسانی می گردد و وجود فضاهای مشترک جمعی در واحدهای بلند مرتبه چنانچه فضاها دارای طراحی مناسب و مطلوب و دلپذیر باشند می تواند تا حد زیادی جبران پدیده مورد بحث را نموده، امکانی جهت تعامل بیشتر ساکنین فراهم آورد. البته این امکان محدود است و وابستگی تام به طراحی فضاها و میزان تراکم جمعیتی (استفاده کنندگان) دارد.
توسعه پایدار شهری
شهریار خالدی؛ قاسم فرهمند؛ افسانه علی بخشی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 17-36
چکیده
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای جهان با آن دست به گریباناند، حوادث طبیعی است که به طور ناگهانی روی میدهند و موجب وارد آمدن خسارت به انسان و محیط میشوند،به عنوان مخاطرات طبیعی شناخته میشوند. این مخاطرات به دلیل ماهیت نامنتظَر بودن،در بیشتر موارد خسارت مالی و جانی بسیاری بر جای میگذارند. در بین مخاطرات طبیعی، زمینلرزهو ...
بیشتر
یکی از موضوعاتی که بیشتر شهرهای جهان با آن دست به گریباناند، حوادث طبیعی است که به طور ناگهانی روی میدهند و موجب وارد آمدن خسارت به انسان و محیط میشوند،به عنوان مخاطرات طبیعی شناخته میشوند. این مخاطرات به دلیل ماهیت نامنتظَر بودن،در بیشتر موارد خسارت مالی و جانی بسیاری بر جای میگذارند. در بین مخاطرات طبیعی، زمینلرزهو زمین لغزش، از زمرهی ویرانکنندهترین مخاطرات به شمار میآیند. این مخاطرات در جوامع شهری به دلیلتمرکز بیشتر جمعیت، دارای شدت وقدرت آسیب رسانی بیشتری هستند. بنابراین شناسایی مناطقی که دارای آسیبپذیری بیشتری ازمخاطرات طبیعی هستند، میتواند در جهت برنامهریزی برای مقابله با کاهش اثرات این حوادثمؤثر باشد. پژوهش حاضر با هدف پهنهبندی آسیبپذیری مخاطرات طبیعی زمین لغزش و زمینلرزه پرداخته است. پژوهش کاربردیو روش انجام آن توصیفی- تحلیلی است. آمار و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعاتکتابخانهای و دادههای سنجش از دور جمعآوری گردیده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که در پهنهبندی استان کرمانشاه نسبت به خطوط گسل و رودخانهها، ارتفاع نسبتاً بالا و شیب زیاد، قسمت های مرکزی استان دارای زمینهی سیل خیزی و آسیبپذیری در برابر مخاطره طبیعی زلزله را دارند که از مهمترین نقاط این محدوده، شهرستان کرمانشاه به عنوان مرکز استان است. روند مکانیابی و ایجاد شهرهای استان توجه به عواملی نظیر فاصله از خطوط گسل و نقاط زمین لغزش کمتر مدنظر قرار گرفتهاند و همین امر باعث ایجاد ناامنی و آسیب پذیر بیشتر در صورت بروز حوداث طبیعی می شود.
برنامه ریزی شهری
سید مهدی موسی پور؛ داود حاتمی؛ حمیده حاتمی
دوره 4، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 17-32
چکیده
زمینه و هدف: امروزه سالمندی جمعیت، چالشی بزرگ برای شهرها محسوب شده و با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در آینده ای نزدیک، در صورت عدم شناخت درست این پدیده و برنامه ریزی در جهت مقابله با آن، می تواند تبدیل به یک بحران اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی در سطح شهرهای کشور شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت کلی سالمندی در شهرهای استان گیلان، ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه سالمندی جمعیت، چالشی بزرگ برای شهرها محسوب شده و با توجه به افزایش جمعیت سالمندان در آینده ای نزدیک، در صورت عدم شناخت درست این پدیده و برنامه ریزی در جهت مقابله با آن، می تواند تبدیل به یک بحران اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی در سطح شهرهای کشور شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت کلی سالمندی در شهرهای استان گیلان، به عنوان رتبه اول سالمندی در کشور و آگاه سازی مسؤلان شهری در زمینه چالش های ناشی از بروز این پدیده نوین بر فضای شهری و برنامه ریزی در جهت مقابله با آن می باشد. محدوده مورد مطالعه در این پژوهش استان گیلان بوده که در آن جمعیت سالمند شهرنشین، به تفکیک شهر مورد بررسی قرار گرفته است.روش بررسی: در پژوهش حاضر از روش اسنادی و تحلیل ثانویه اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را سالمندان شهری استان گیلان تشکیل می دهد.یافتهها و نتیجهگیری: یافته های پژوهش نشان داد که شهرهای استان گیلان با میانگین 5/7 درصد سالمندی جمعیت، از بیشترین میزان سالمندی در کشور برخوردار هستند؛ از میان شهرستان های استان، شهر انزلی با حدود 9/9 درصد بیشترین میزان سالمند شهری در استان را به خود اختصاص داده است. همچنین اکثر شهرهای استان با سالخوردگی جمعیت مواجه شده و شیوع سالمندی زنانگی نیز در این شهرها مشهود می باشد. در پایان پیشنهادهای این پژوهش به ارائه راهکارهایی جهت مقابله با پیامدهای سالمندی و افزایش نقش سالمندان در برنامه ریزی های مربوط به شهر و همچنین طرح های مناسب سازی شهری نائل شده است.
مدیریت شهری
جواد اکبری؛ فاطمه قاسمی
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 19-29
چکیده
زمینه و هدف: انسان امروزی بدون در نظر گرفتن آنچه بر وی گذشته است، قادر به زندگی نیست و برای داشتن زندگی بهتر، باید به زیرساختهایی که از قبل بدست آورده است، تکیه کند. هویّت انسانی در اولین، ابتداییترین و بهترین حالت در محیطی که خود آراسته است نمود پیدا میکند. هویّت، واژهای بسیار ساده اما با مفهومی بسیار پیچیده است. با ورود ...
بیشتر
زمینه و هدف: انسان امروزی بدون در نظر گرفتن آنچه بر وی گذشته است، قادر به زندگی نیست و برای داشتن زندگی بهتر، باید به زیرساختهایی که از قبل بدست آورده است، تکیه کند. هویّت انسانی در اولین، ابتداییترین و بهترین حالت در محیطی که خود آراسته است نمود پیدا میکند. هویّت، واژهای بسیار ساده اما با مفهومی بسیار پیچیده است. با ورود عناصر فرهنگی دیگر کشورها، به خصوص کشورهای غربی، فرهنگ و در پی آن هویت جامعه ایرانی نیز دست خوش تغییراتی شده است؛ از این رو امروزه بحث درباره هویّت و فرهنگ در شاخههای مختلف علمی مورد توجّه قرارگرفته است. از آنجا که یکی از شیوههای بررسی هویّت جامعه، توجّه به عناصر فضایی و ارتباطی شهری آن میباشد این مقاله با هدف بررسی جایگاه معماری مساجد در هویّتبخشی به فضایِ شهری، ارائه شده است. از اهداف این پژوهش میتوان به احیاء مجدد فضایِ شهری و ویژگیهای زیباییشناختی آن، دمیدن روح جدید در عرصههای مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی، تغییر در سطح فرهنگ، حفظ و ارتقاء ارزشهای کهن، خلق فضای شهری معاصر با الگو از عناصر سنّتی و تحکیم حس تعلق به مکان نام برد.روش بررسی: روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. در بخش گردآوری دادهها، از روش کیفی استفاده گردید. استخراج و بررسی عناصر هویت ساز در معماری مساجد در قالب نمودار مفهومی و به شیوهی کتابخانهای و اسنادی صورت پذیرفته است.یافتهها و نتیجهگیری: یافتههای این تحقیق نشان میدهند که توجه به کالبد، جانمایی، و نحوۀ چیدمان فضاها و سایر عناصرِ شهری در کنار مباحث فرهنگی و معنوی که از وظایف طراحان شهری است از جمله مواردی است که موجب ارتقاء هویت مسجدها در فضای شهری میشود.
برنامه ریزی شهری
امیر بسطامی نیا؛ داود حاتمی؛ عاطفه کریمی؛ مهشید کریم زاده
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 21-47
چکیده
پیداکردن راهی برای مقاومکردن جوامع و افراد برای مقابله با بلایای طبیعی، ضرورت تعریف و ارزیابی تابآوری در حوزه سوانح طبیعی را دوچندان کردهاست. هدف از این پژوهش، ارزیابی مولفههای تابآوری اجتماعی و اقتصادی شهر زلزلهزده بم بودهاست. این پژوهش، از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی مولفههای ...
بیشتر
پیداکردن راهی برای مقاومکردن جوامع و افراد برای مقابله با بلایای طبیعی، ضرورت تعریف و ارزیابی تابآوری در حوزه سوانح طبیعی را دوچندان کردهاست. هدف از این پژوهش، ارزیابی مولفههای تابآوری اجتماعی و اقتصادی شهر زلزلهزده بم بودهاست. این پژوهش، از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی مولفههای تابآوری اجتماعی و اقتصادی شهر زلزلهزده بم پرداختهاست. با توجه به ناهمگنبودن جامعه و واحدهای نمونهگیری، از روش نمونهگیری چند مرحلهای، استفاده شد. حجم نمونه در این تحقیق، با استفاده از فرمول کوکران، 330 خانوار تعیین شدهاست. جهت تجزبه و تحلیل دادهها، از آزمونهای آمار توصیفی و تحلیلی از جمله تی تکنمونهای و رگرسیون خطی چندگانه، استفاده شد. نتایج نشان داد که خانوارهای ساکن در شهر بم، از نظر مولفههای میزان دانش و مهارت در سطح نامطلوب و از حیث مولفههای آگاهی، نگرش و سرمایه اجتماعی در سطح مطلوبی قراردارند. در مجموع، بعد تابآوری اجتماعی از سطح مطلوبی برخودار بودهاست. از حیث وضعیت تابآوری اقتصادی و مولفههای سهگانه آن شامل: میزان و شدت خسارت، توانایی جبران خسارت و بازگشت به شرایط شغلی و مالی مناسب، در وضعیت نسبتا بد و نامطلوبی قراردارند.
اردلان حسینی؛ کیومرث حبیبی
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 23-42
چکیده
عدم توجه به فضای ورودی شهر در جریان رشد شتابان شهرنشینی، این فضاها را با بحران بیهویتی روبهرو کرده است. دستیابی به طراحی دارای کیفیت قابلفهم ، رجوع به زمینه طرح راه برونرفت از این مسائل است. هدف از این پژوهش؛ حفظ و تداوم هویت پیشین، ارتباط مخاطب با هویت مکان از طریق ارتباط بصری با عناصر نمادین، ایجاد مکث از طریق ارتباط بصری با ...
بیشتر
عدم توجه به فضای ورودی شهر در جریان رشد شتابان شهرنشینی، این فضاها را با بحران بیهویتی روبهرو کرده است. دستیابی به طراحی دارای کیفیت قابلفهم ، رجوع به زمینه طرح راه برونرفت از این مسائل است. هدف از این پژوهش؛ حفظ و تداوم هویت پیشین، ارتباط مخاطب با هویت مکان از طریق ارتباط بصری با عناصر نمادین، ایجاد مکث از طریق ارتباط بصری با نشانهها و عناصر نمادین محلی در طراحی ورودی شهر کرمانشاه (از سمت همدان) است. روش پژوهش در این پژوهش ترکیبی است. در این پژوهش با رویکرد تفسیرگرایی، سعی شد به این سؤال که افراد، هویت ورودی شهر کرمانشاه از سمت همدان را چگونه درک و ارزیابی میکنند؟ پاسخ داده شود. در این راستا دادهها از طریق فنون مصاحبه عمیق و مشاهده و بازدید میدانی، گردآوری و موردبررسی قرار گرفتند. نمونهگیری، هدفمند بوده و مصاحبهها پس از 30 نمونه به اشباع نظری رسید. در تحلیل دادههای مصاحبه، از روش تحلیل تماتیک استفاده شد. در نهایت نتایج برگرفته از تحلیل تماتیک و مشاهدات میدانی طبقهبندی و تفسیر شد. نتایج این پژوهش نشان داد عدم بهکارگیری عناصر محیطی (انسانی و طبیعی) در ورودی شهر کرمانشاه باعث شده تا ورودی شهر، فاقد مؤلفههای یک ورودی متمایز باشد. مهمترین عناصر محیطی شناساییشده بهعنوان نشانه و نمادهای بومی کرمانشاه عبارتاند از ؛ طاقبستان، طاق گرا، مصالح سنگ و پوشش گیاهی منطقه، که در صورت کاربست این عناصر در ورودی شهر بر اساس رویکرد زمینه گرایی میتوانند باعث هویت بخشی به ورودی و آن را واجد مؤلفههای یک ورودی متمایز نمایند.
برنامه ریزی شهری و منطقه ای
سعید ملکی؛ الیاس مودت
دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 24-38
چکیده
زمینه و هدف: رشد جمعیت و گسترش سکونتگاهها در مناطق پرمخاطره به ویژه در کشورهای در حال توسعه در حال افزایش است. در حوزه های شهری، اثرات معمول در اثر وقوع سوانح طبیعی ممکن است آنقدر زیانبار نباشد ولی وقتی پای جوامع انسانی و دانش بشری به میان می آید، تبدیل به بحران های طبیعی – تکنولوژیکی گشته که شامل تلفیقی از آسیب های کالبدی و ...
بیشتر
زمینه و هدف: رشد جمعیت و گسترش سکونتگاهها در مناطق پرمخاطره به ویژه در کشورهای در حال توسعه در حال افزایش است. در حوزه های شهری، اثرات معمول در اثر وقوع سوانح طبیعی ممکن است آنقدر زیانبار نباشد ولی وقتی پای جوامع انسانی و دانش بشری به میان می آید، تبدیل به بحران های طبیعی – تکنولوژیکی گشته که شامل تلفیقی از آسیب های کالبدی و اختلال عملکرد شهری می شود. با توجه به قرارگیری استان ایلام از نظر زلزلهخیز بودن و عدم مکان گزینی صحیح سکونتگاههای آن و قرار گیری بر روی گسلهای فعال، شناسایی مناطق نامساعد از نظر خطر زلزله و جلوگیری از عدم استقرار سکونتگاههای انسانی در این مناطق برای کاهش خطرات احتمالی در آینده ضروری است که می توان به عنوان مهمترین هدف این پژوهش به آن اشاره کرد..روش بررسی: تحقیق حاضر با رویکرد شهرسازی دفاعی با لحاظ قرار دادن اصول ایمنی اقدام به مطالعه نموده است. پژوهش مورد نظر دارای رویکرد توسعه ای – کاربردی و روش تحقیق ترکیبی(توصیفی، تحلیلی، و میدانی) می باشد.یافته ها و نتیجه گیری:جهت تجزیه و تحلیل یافته ها از برنامه GIS، Grafer، VISIO، SPSS و مدل TOPSIS استفاده گردیده است که نتایج تحقیق نشان داده است میانگین آسیب پذیری ناشی از زلزله بین (0 و 1) در استان ایلام برابر 4/0درصد بوده است. منطقه شهری دهلران در شاخص کالبدی در بین کل شهرستان های استان بیشترین آسیب پذیری زلزله را دارا میباشد که از لحاظ آماری میزان TOPSIS بدست آمده در این منطقه برابر 6/0 درصد و منطقه شیروان برابر 11/0 درصد کمترین میزان را دارا بوده است.
توسعه پایدار شهری
آرزو براهویی؛ حسین ابراهیم زاده آسمین؛ خدیجه اسدی سروستانی
دوره 2، شماره 2 ، مرداد 1400، ، صفحه 25-44
چکیده
شهر زاهدان یکی از بی قاعده ترین روندها در گسترش فیزیکی شهری را طی سه دههی گذشته دارا بوده است. فقر و بیکاری مطلق منجر به افزایش سکونتگاههای غیر رسمی و ناهنجاریهای فضایی-کالبدی در سطح شهر گردیده است. این مطالعه با هدف بررسی جامعه شناختی تأثیر حاشیه نشینی بر مدیریت شهری شهر زاهدان در ناحیهی کریم آباد انجام شد. روش پژوهش در این ...
بیشتر
شهر زاهدان یکی از بی قاعده ترین روندها در گسترش فیزیکی شهری را طی سه دههی گذشته دارا بوده است. فقر و بیکاری مطلق منجر به افزایش سکونتگاههای غیر رسمی و ناهنجاریهای فضایی-کالبدی در سطح شهر گردیده است. این مطالعه با هدف بررسی جامعه شناختی تأثیر حاشیه نشینی بر مدیریت شهری شهر زاهدان در ناحیهی کریم آباد انجام شد. روش پژوهش در این پژوهش، پیمایشی و ابزار جمعآوری اطلاعات پرسشنامه است. روش نمونه برداری تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه انتخاب گردید. از این رو 375 پرسشنامه بین ساکنان 18 تا 70 سال سن ناحیه توزیع گردید. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS و LISREL صورت گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که بیشتر افراد دارای تحصیلات دیپلم به پایین و میزان درآمد کمتر از ده میلیون ریال و دارای مشاغل آزاد و کارگری بودند که همه این مسایل بستری برای آسیب های اجتماعی در ناحیهی فراهم خواهد نمود. در ادامه با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف نرمال بودن داده ها مورد بررسی قرار گرفت. مطابق با نتایج حاصل از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف مقدار معناداری برای متغیرهای اقتصادی،090/0، فیزیکی-کالبدی108/0، خدماتی- زیست محیطی070/0 و مدیریت شهری051/0بود. در پاسخ به چگونگی وضعیت اقتصادی، وضعیت فیزیکی- کالبدی، خدماتی- زیست محیطی و مدیریت شهری نتایج نشان داد که شرابط در تمامی ابعاد متوسط رو به پایین می باشد و در این میان مدیریت شهری با 637/3 با بیشترین میانگین نسبت به سایر ابعاد وضعیت بدتری داشت. همچنین نتایج نشان داد مؤلفه های اقتصادی، فیزیکی- کالبدی، خدماتی- زیست محیطی و جمعیت شناختی بر مدیریت شهری شهر زاهدان تاثیرگذار است. در مورد سازوکار بهبود، علاوه بر محور توجه به نیازهای اقتصادی، مفاهیمی مرتبط با مدیریت کنترلی شهری و فعالیت های فرهنگی و افزایش آگاهی حاشیه نشینان، مورد توجه است.
برنامه ریزی شهری
جمال محمدی؛ زهرا سالاری
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 30-48
چکیده
زمینه و هدف: امروزه به لحاظ ساختاری و عملکردی بافتهای فرسوده دچار کمبودهایی شدهاند که نمیتوانند پاسخگوی نیازهای امروزی ساکنان نیز باشند. با وجود ناکارآمدی بافتهای فرسوده شهری امروزه میتوان با کمک روشهای استراتژیک و تحلیل شبکه به ارائه راهبردهای مختلف جهت نوسازی بافتهای فرسوده پرداخت. هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه ...
بیشتر
زمینه و هدف: امروزه به لحاظ ساختاری و عملکردی بافتهای فرسوده دچار کمبودهایی شدهاند که نمیتوانند پاسخگوی نیازهای امروزی ساکنان نیز باشند. با وجود ناکارآمدی بافتهای فرسوده شهری امروزه میتوان با کمک روشهای استراتژیک و تحلیل شبکه به ارائه راهبردهای مختلف جهت نوسازی بافتهای فرسوده پرداخت. هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه راهبردهای نوسازی بافت فرسوده با تلفیق مدلهای استراتژیک که تحلیل شبکه در محله دردشت اصفهان صورت گرفته است.روش بررسی: روش مورد استفاده در این پژوهش بر اساس هدف، کاربردی و شیوه مطالعه برحسب روش و ماهیت، توصیفی – تحلیلی می باشد. برای گردآوری اطلاعات در این مطالعه از روش های کتابخانه ای و اسنادی، روش مشاهده مستقیم و مطالعات میدانی و پیمایشی مانند مصاحبه با مردم، کارشناسان و نخبگان شهری و تهیهی پرسشنامه به روش دلفی استفاده شد. پرسشنامه نیز بصورت محقق ساخته و با سوالات بسته در قالب طیف لیکرت با گویه های پنج گزینه ای تنظیم شد. جامعه آماری این پژوهش شامل مسئولان و کارشناسان سازمانها و نهادهای مرتبط با نوسازی و بهسازی شهری می باشد.یافتهها و نتیجهگیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد WO1 , SO2, WT1 سه راهبرد اصلی برای نوسازی بافت فرسوده محله دردشت می باشند که عبارت اند WT1 بهبود یافتن معابر تنگ و باریک و افزایش کیفیت، SO2 احاطه شدن محله با شبکه ارتباطی مهم و تاثیر ویژه آن در بهبود کیفیت کاربریهای محله و راهبردهای بازنگری، WO1 فرصت مناسب وجود اراضی بایر و مخروبه جهت بکارگیری در راستای پیشبرد سریع برنامه ها و طرح های کالبدی به ترتیب اولویت اول تا سوم را جهت نوسازی بافت فرسوده محله دردشت را به خود اختصاص داده است.
برنامه ریزی شهری
رضا خلیلی باروق؛ سیدکامبیز لطیف عقیلی؛ شمسی سادات میراسداللهی
دوره 4، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 33-48
چکیده
زمینه و هدف: شهرها به عنوان منبع توسعه در اثر ساختارهای ناکارآمد با چرخه نامطلوبی از نابرابریها روبرو شده و بیعدالتی در توزیع خدمات در شهرها شکل گرفته است لذا عدالت فضایی در توزیع خدمات جهت تخصیص عادلانه یکی از اهداف برنامهریزان می باشد.روش بررسی: این پژوهش که باهدف ارزیابی توزیع فضایی دستگاههای خدماتی شهر گرگان انجام شده؛ ...
بیشتر
زمینه و هدف: شهرها به عنوان منبع توسعه در اثر ساختارهای ناکارآمد با چرخه نامطلوبی از نابرابریها روبرو شده و بیعدالتی در توزیع خدمات در شهرها شکل گرفته است لذا عدالت فضایی در توزیع خدمات جهت تخصیص عادلانه یکی از اهداف برنامهریزان می باشد.روش بررسی: این پژوهش که باهدف ارزیابی توزیع فضایی دستگاههای خدماتی شهر گرگان انجام شده؛ از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش توصیفی - تحلیلی است. جمعآوری اطلاعات بر اساس منابع کتابخانهای، اسنادی و مطالعات میدانی است . درتحلیل بخش های مختلف پژوهش از نرم افزار SPSS استفاده گردید. پایایی پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ 834/0 و حجم نمونه آماری 384 نفر از شهروندان است. محدوده پژوهش شهر گرگان با مساحت 3560 هکتار است که در سرشماری سال 1395 دارای 353000 نفر جمعیت میباشد.یافته ها و نتیجه گیری: یافتههای نشان میدهد شاخص های رفع نیاز شهروندان، چرخه نامطلوب خدمات و فاصله طبقاتی به ترتیب دارای بالاترین سطح میانگین در توزیع اماکن خدماتی هستند و بین توزیع اماکن خدماتی و رضایتمندی در محدوده مطالعاتی رابطه معناداری وجود دارد. در بخش تحلیل نقش مدیریت شهری در بهبود وضعیت اماکن خدماتی از بین شاخص های انتخاب شده ناکارآمدی مدیریت شهری رتبه اول شاخص ها ، مدیریت آگاهانه در رتبه دوم و خدمات رسانی مطلوب در رتبه سوم شاخص ها قرار گرفت و شاخص نظارت مستمر با به عنوان رتبه آخر برای شاخصهای مدیریت شهری موثر در توزیع اماکن خدماتی شهر گرگان بر اساس آزمون فریدمن انتخاب و در انتها جهت بهبود ووضعیت خدمات رسانی دستگاه های خدماتی پیشنهاداتی مطرح گردید.
مدیریت شهری
محمد ملکی؛ میرنجف موسوی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 37-58
چکیده
امروزه یکی از رویکردهای مهم برای کنترل و مدیریت این پدیده، رویکرد حکمروایی خوب شهری است. حکمروایی خوب شهری را میتوان شیوه و فرایند ادارهی امور شهری با مشارکت سازندهی بخش های دولتی، خصوصی و جامعهی مدنی به منظور نیل به توسعهی پایدار شهری، ایجاد شهر سالم و ارتقای کیفیت زندگی تعریف کرد. در پژوهش حاضر، پهنه های اسکان غیر ...
بیشتر
امروزه یکی از رویکردهای مهم برای کنترل و مدیریت این پدیده، رویکرد حکمروایی خوب شهری است. حکمروایی خوب شهری را میتوان شیوه و فرایند ادارهی امور شهری با مشارکت سازندهی بخش های دولتی، خصوصی و جامعهی مدنی به منظور نیل به توسعهی پایدار شهری، ایجاد شهر سالم و ارتقای کیفیت زندگی تعریف کرد. در پژوهش حاضر، پهنه های اسکان غیر رسمی شهر ایلام با رویکرد حکمروایی خوب شهری مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. برای محاسبات آماری و تحلیل داده های پژوهش، از نرم افزارهای آماری SPSS ،Excel و تکنیکهای آماری از جمله آزمونT، آزمون F و روشANOVA استفاده شده است. اطلاعات پژوهش به دو شیوهی کتابخانه ای و پیمایشی(با استفاده از پرسشنامه) گردآوری شده است. جامعهی آماری پژوهش، شامل شش هزار خانوار ساکن سکونتگاههای غیررسمی شهر ایلام و حجم نمونه 397 نفر سرپرست خانوار است که با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ، استفاده شده است، که مقدار محاسبه شده 0.86 به دست آمده است. ارزش گذاری متغیرها با بهره مندی از طیف لیکرت صورت گرفته است. نتایج بررسی ها براساس شاخصهای حکمروایی خوب شهری مشارکت، پاسخگویی، قانونمندی، عدالت، شفافیت، مسئولیتپذیری، اثربخشی و کارآمدی نشان می دهد که میزان بهرهگیری از حکمروایی خوب شهری در ایلام در سطح پایینی قرار دارد. بر این اساس، هر چه حکمروایی خوب شهری و شاخص های آن به خوبی اجرا و نظارت شود، گسترش اسکان غیر رسمی بهتر کنترل می شود.
برنامه ریزی شهری
احمد راه دار
دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 39-53
چکیده
سالانه تعداد زیادی از گردشگران به منظور معالجه به کشورهای دیگر سفر می کنند و ضمن استفاده از خدمات درمانی و پزشکی، به بازدید از نقاط دیدنی کشورها می پردازند. این شیوه از گردشگری در حال حاضر در اکثر کشورهای دنیا معمول شده است و به عنوان یکی از ابعاد گردشگری به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشور کمک می نماید. با توجه به کم هزینه بودن و پر ...
بیشتر
سالانه تعداد زیادی از گردشگران به منظور معالجه به کشورهای دیگر سفر می کنند و ضمن استفاده از خدمات درمانی و پزشکی، به بازدید از نقاط دیدنی کشورها می پردازند. این شیوه از گردشگری در حال حاضر در اکثر کشورهای دنیا معمول شده است و به عنوان یکی از ابعاد گردشگری به توسعه پایدار و پویایی اقتصاد کشور کمک می نماید. با توجه به کم هزینه بودن و پر درآمد بودن این صنعت، بسیاری از کشورهای در حال توسعه، توجه خود را بر این بخش از صنعت متمرکز و برای آن برنامه ریزی می کنند.این پژوهش با هدف ارزیابی عوامل موثر بر میزان رضایتمندی گردشگری پزشکی در شهر اهواز از نظر گردشگران انجام گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه پژوهش از آزمون Tاستفاده شده است. تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده ازنرم افزارSPSS انجام گرفت.یافته های پژوهش نشان میدهدپاسخ ها به سوالات زیرساخت های درمانی، خدماتی و رفاهی در شهراهواز برابر 3.41 شده است که نشان می دهد تمرکز پاسخ ها از مقدار حد متوسط(3)فاصله زیادی دارد که نشان دهنده اختلاف زیاد بین میانگین نمونه و مقدار آزمون(3) است بنابراین فرضیه تایید می شود. نتایج حاکی ازآن است که گردشگری پزشکی به عنوان یکی از ارکان گردشگری در دهه های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است.در ایران نیز در این پدیده در برنامه چهارم و پنجم توسعه مورد توجه کارشناسان حوزه بهداشت و درمان و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفته است.
علی اکبر عنابستانی؛ زهرا عنابستانی
دوره 2، شماره 4 ، اسفند 1400، ، صفحه 43-68
چکیده
تهیه طرحهای راهبردی-ساختاری با گذشت چند دهه از شروع آن در انگلستان و امریکا در دهه 1370 توسط وزارت مسکن و شهرسازی مورد توجه قرار گرفت. در اواسط دهه 1390دستورالعمل تهیه و تدوین برنامههای راهبردی- عملیاتی شهر و شهرداری توسط وزارت کشور به دفاتر امور شهری استانداریهای ذیربط ابلاغ گردید. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و تحلیل ...
بیشتر
تهیه طرحهای راهبردی-ساختاری با گذشت چند دهه از شروع آن در انگلستان و امریکا در دهه 1370 توسط وزارت مسکن و شهرسازی مورد توجه قرار گرفت. در اواسط دهه 1390دستورالعمل تهیه و تدوین برنامههای راهبردی- عملیاتی شهر و شهرداری توسط وزارت کشور به دفاتر امور شهری استانداریهای ذیربط ابلاغ گردید. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و تحلیل محرکها و پیشرانهای مؤثر بر افزایش اثر بخشی برنامهها در افق 20 ساله آنهاست. پژوهش حاضر، از حیث هدف «کاربردی» و به لحاظ روش و ماهیت «توصیفی - تحلیلی» است. برای جمعآوری اطلاعات از روشهای اسنادی و میدانی استفادهشده است. جامعه آماری در این پژوهش، 35 شهر استان خراسان رضوی که برنامههای آن دریافت شده است و بر این اساس تعداد 48 مشاور و کارشناس در شهرداریهای تابعه برای تکمیل پرسشنامهها مورد پرسشگری قرار گرفتند. روایی پرسشنامهها بر اساس نظر متخصصین و بهویژه مشاوران و پایایی آن بر پایه آلفای کرونباخ بالای 7/0 و مورد تایید قرار گرفت . جهت تجزیه و تحلیل داده ها و تحلیل مولفههای اثرگذار بر افزایش اثربخشی برنامههای راهبردی-عملیاتی شهر و شهرداری از نرم افزار Micmac استفاده شد. نتایج بدست آمده با توجّه به امتیاز بالای اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، عوامل 45 گانه در 4 مولفه اصلی پیشرانهای کلیدی در افق برنامهها، نشان داد که عواملی از قبیل پشتیبانی دفتر امور شهری استانداری و نظارت بر نحوه عملکرد شهرداریها در تدوین و اجرای برنامههای راهبردی با اثرمستقیم (8+) و غیرمستقیم (2548+)، هماهنگی بیشتر مدیران شهری و دستگاههای اجرایی در فرایند تهیه و اجرای برنامههای راهبردی- عملیاتی با اثرمستقیم (7+) و غیرمستقیم (1880+)، تغییر نگرش مدیران، مجریان و کارفرمایان به سوی برنامهریزی استراتژیک در حوزههای توسعه شهری و منطقهای با اثرمستقیم (6+) و غیرمستقیم (1970+)، در رده محرکها و پیشرانهای کلیدی به شمار میروند.
اقتصاد شهری و منطقه ای
کبری تنهایی؛ علی سایه میری
دوره 2، شماره 2 ، مرداد 1400، ، صفحه 45-60
چکیده
الگوسازی تقاضای انرژی در بخشهای مختلف مصرفکننده، گام مهمی برای مدیریت بهتر و سیاستگذاری مناسب بهمنظور افزایش بهرهوری در بخش انرژی است. بخش خانگی یکی از مهمترین اجزای مصرفکننده انرژی در کشور و استان ایلام است. این مطالعه با هدف بررسی تابع تقاضای انرژی در بخش خانگی استان ایلام انجام شده است. روش پژوهش با استفاده ...
بیشتر
الگوسازی تقاضای انرژی در بخشهای مختلف مصرفکننده، گام مهمی برای مدیریت بهتر و سیاستگذاری مناسب بهمنظور افزایش بهرهوری در بخش انرژی است. بخش خانگی یکی از مهمترین اجزای مصرفکننده انرژی در کشور و استان ایلام است. این مطالعه با هدف بررسی تابع تقاضای انرژی در بخش خانگی استان ایلام انجام شده است. روش پژوهش با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایدهآل و رگرسیون معادلات بهظاهر نامرتبط برای دورهی زمانی سالهای 1367 تا 1397 انجام شد. نتایج برآورد مدل بهصورت مقید و غیرمقید نشان میدهد که کشش خودقیمتی در این دو حالت تفاوت معناداری با هم ندارند و کلیهی کششهای قیمتی موافق مبانی نظری تقاضا و منفی میباشند. از آنجایی که وجود قید همگنی در این مدل تأیید شده است نتایج کشش درآمدی نشان میدهد این گروه برای خانوارهای استان ایلام کالایی ضروری محسوب میشود. کشش قیمتی تقاضای انرژی شامل گاز و برق در مدل غیرمقید 02/2- و در مدل مقید 04/1- میباشد که نشاندهندهی پرکشش بودن این گروه کالایی در سبد مصرفی خانوارهای ایلامی میباشد. همچنین نتایج کشش درآمدی مدل غیرمقید نشان میدهد گروه کالایی انرژی (شامل برق و گاز طبیعی)، گروه کالایی سایر، پوشاک و مسکن در زمرهی کالاهای لوکس، و گروه کالایی بهداشت و خوراک جزء کالاهای ضروری به شمار میروند. همچنین بر اساس کششهای درآمدی مدل مقید گروه کالایی انرژی(برق و گاز طبیعی) کالایی نیمه ضروری محسوب میشود. گروه کالایی مسکن و سایر نیز جزء کالای لوکس، همچنین گروههای کالایی خوراک و پوشاک از گروه کالاهای نیمه ضروری و گروه کالای بهداشت جزء کالای ضروری محسوب میشوند.
برنامه ریزی شهری
فهیمه فدائی جزی؛ رضا مختاری ملک آبادی؛ مهدی ابراهیمی بوزانی
دوره 2، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 48-65
چکیده
بافتهای فرسوده مهمترین پتانسیل شهرها برای استفاده از زمین، جهت اسکان جمعیت، تأمین فضاهای باز و خدماتی و نیز بهبود محیطزیست محسوب میشوند. از سوی دیگر این بافتها راهکاری عملی برای جلوگیری از گسترش کالبدی شهر از زمینهای توسعه نیافته پیرامون شهری و توسعه زمینهای خالی و متروکه داخل متاطق شهری است که میتواند به احیاء و تجدید ...
بیشتر
بافتهای فرسوده مهمترین پتانسیل شهرها برای استفاده از زمین، جهت اسکان جمعیت، تأمین فضاهای باز و خدماتی و نیز بهبود محیطزیست محسوب میشوند. از سوی دیگر این بافتها راهکاری عملی برای جلوگیری از گسترش کالبدی شهر از زمینهای توسعه نیافته پیرامون شهری و توسعه زمینهای خالی و متروکه داخل متاطق شهری است که میتواند به احیاء و تجدید حیات شهری کمک نماید. در این راستا هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی ظرفیتپذیری بافت فرسوده در جهت تولید مسکن میباشد. این پژوهش از حیث ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی –تحلیلی و از حیث هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. در جهت رسیدن به اهداف پژوهش با بهکارگیری دادههای مکانی و انجـام تحلیلهای مربوطه در سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تصمیمگیری چنـد معیـاره AHP,VIKOR,SAW اقدام شده است. جامعه آماری این پژوهش متخصصین حوزه شهری شهر اصفهان و حجم نمونه از طریق اشباع نظری به تعداد 30 کارشناس است. روش نمونهگیری هم به صورت نمونهگیری گلوله برفی میباشد. نتایج حاصل از دو روش ویکور و ترکیب وزنی خطی نشان میدهد که از مجموع کل مساحت محله سرچشمه، در مدل ویکور حدود 336354.29 مترمربع و در مدل ترکیب خطی وزنی حدود15213.59مترمربع ظرفیت بالا جهت تولید مسکن دارا میباشند. ازآنجاییکه تعداد پیکسلهای در آستانه مطلوبیت در مدل ویکور بیشتر است خروجی مدل ویکور در جهت استفاده از بافت فرسوده جهت تأمین مسکن آتی در اولویت میباشد.
طراحی شهری
فاطمه قاسمی؛ شقایق فریاد
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 49-58
چکیده
زمینه و هدف: هویّت و رسوم ایرانی- اسلامی بیانگر خصوصیّات فرهنگی و مشخصّات این مرز و بوم است. موضوعی که باید در تمامه وجههای زندگی، به خصوص در عرصۀ معماری و شهرسازی پدیدار گردد. دستیابی به معماری با هویّت، موضوعی ارزشمند و پُراهمیّت در معماری معاصر ایران است. چرا که در گذشته معماری ایرانی و اسلامی یکی از تأثیرگذارترین سبکهای معماری ...
بیشتر
زمینه و هدف: هویّت و رسوم ایرانی- اسلامی بیانگر خصوصیّات فرهنگی و مشخصّات این مرز و بوم است. موضوعی که باید در تمامه وجههای زندگی، به خصوص در عرصۀ معماری و شهرسازی پدیدار گردد. دستیابی به معماری با هویّت، موضوعی ارزشمند و پُراهمیّت در معماری معاصر ایران است. چرا که در گذشته معماری ایرانی و اسلامی یکی از تأثیرگذارترین سبکهای معماری در جهان بود؛ معماران ایرانی با به کار گرفتن هوش و ذکاوت خود و در نهایت هنرمندی، با توجه به شرایط جغرافیایی، آب و هوایی و فرهنگی هر منطقه، این عناصر معماری را توسعه میدادند و در جهت برقراری آسایش مردم میکوشیدند. این مقاله بهدنبال ایجاد چارچوب فکری مناسبی برای این بحث در زمینۀ معماری میباشد.روش بررسی: روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش با توجّه به حیث نوع به اهداف آن کاربردی میباشد و از حیث راهبرد تحقیقی با توجه بر مبنای آن از روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده و به منظور گردآوری اطلاعات و دادهها از روش کتابخانهای بهره گرفته شده است. جهت تحلیل نظریهها از استدلال منطقی برای مستندات متون صورت گردیده که در این روش تلاش میشود مباحث راهبرد کیفی و مفهومی در این پژوهش تسرّی داده شود.یافتهها و نتیجهگیری: نتیجۀ پژوهش نشان میدهد که اگر مبانی و راههای تجلّی اصول و عناصر معماری ایرانی- اسلامی، مورد توجّه معماران قرار گیرد، میتواند پاسخگوی نیازهای انسان معاصر نیز باشد.
مدیریت شهری
سارا محمدزاده اکبری
دوره 4، شماره 3 ، آذر 1402، ، صفحه 49-60
چکیده
زمینه و هدف: اهمیت روزافزون سوختهای فسیلی در قرن اخیر و کمبود منابع تجدیدناپذیر بر روی زمین منجر به انقراض حیات بشر شده است. در سالهای اخیر تغییری به سمت روشهای پاکتر صورت گرفته است که در آن آلودگی انرژی ناشی از منابع تجدیدناپذیر به حداقل میرسد. هر اقلیم شرایط و ویژگیهای خود را دارد و این گرایش به معماری پایدار در معماری سنّتی ...
بیشتر
زمینه و هدف: اهمیت روزافزون سوختهای فسیلی در قرن اخیر و کمبود منابع تجدیدناپذیر بر روی زمین منجر به انقراض حیات بشر شده است. در سالهای اخیر تغییری به سمت روشهای پاکتر صورت گرفته است که در آن آلودگی انرژی ناشی از منابع تجدیدناپذیر به حداقل میرسد. هر اقلیم شرایط و ویژگیهای خود را دارد و این گرایش به معماری پایدار در معماری سنّتی ایران است. اهمیّت استفاده از انرژی به منظور ارائه راهحل در تمام سطوح افزایش مییابد. ایران به دلیل قرار گرفتن بر روی کمربند آفتاب یکی از مناطق مناسب برای بهرهمندی از نور خورشید است و می توان با بهرهگیری از ویژگی های اقلیمی و ویژگیهای عناصر سنّتی معماری پایدار، با در نظر گرفتن کارایی و بهرهوری، عملکرد آسایش را افزایش داد. شاخصههای مهّمی مانند: جهتگیری بر اساس سه دستهبندی رون نهادینه شده و الگو برای ساختار شهر و خانه در ایران، دیوارها از نظر مصالح و ضخامت، فرم سقفها، رنگ و بازشوهای سطوح خارجیِ خانههای سنّتی و ... استفاده نمود به طوری که میزان مصرف انرژی را کاهش داد تا بتوان از مشکلات زیست محیطی شهر رهایی یافت.روش بررسی: روش پژوهش در مقاله حاضر از روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده و به منظور گردآوری اطلاعات و دادهها از روش کتابخانهای بهره گرفته شده است.یافته ها و نتیجه گیری: با بررسی نظریهها از استدلال منطقی برای مستندات متون صورت گردیده که در این روش تلاش میشود مباحث راهبرد کیفی و مفهومی در این پژوهش تسرّی داده شود و در انتهای پژوهش شاخصهای پایداری در خانههای سنّتی ایران ارائه گردید؛ چنانکه از بهرهوری انرژی خانههای سنّتی ایران ایده و درسهایی جهت دستیابی به یک طراحی مطلوب برای معماری مدرن امروز گرفت.
محیط زیست شهری
مجتبی آزمون؛ محمد محمدنژاد
دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 54-66
چکیده
زمینه و هدف: مکانیابی صحیح و طراحی درست نواحی صنعتی، را می توان گامی استوار در جهت بهبود محیطزیست، توسعه صنایع و رشد صحیح و منطقی مناطق شهری و روستایی بر شمرد. در این تحقیق میزان آلاینده های موجود در دوره ی سیروزه آبانماه 1402 که باهدف تحلیل میزان تأثیرگذاری کاربری های صنعتی شهر تبریز بر آلودگی هوای آن صورتگرفته که با مکانیابی ...
بیشتر
زمینه و هدف: مکانیابی صحیح و طراحی درست نواحی صنعتی، را می توان گامی استوار در جهت بهبود محیطزیست، توسعه صنایع و رشد صحیح و منطقی مناطق شهری و روستایی بر شمرد. در این تحقیق میزان آلاینده های موجود در دوره ی سیروزه آبانماه 1402 که باهدف تحلیل میزان تأثیرگذاری کاربری های صنعتی شهر تبریز بر آلودگی هوای آن صورتگرفته که با مکانیابی و نوع جایگزینی خود در بطن شهر تبریز باعث افزایش شاخص های آلایندگی هوایی شده و باتوجهبه اطلاعات جمعآوریشده و داده های در دسترس پژوهش در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با استفاده از روشهای کتابخانه ای و تحلیل مانند روش IDW مورد بازبینی و بررسی قرار گرفت.مواد و روش ها: موارد مورد بررسی در این مطالعه، آلاینده ها و همچنین نوع آن در دوره زمانی ۳۰ روزه در کلانشهر تبریز بهصورت کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات است. آلاینده های منوکسید کربن (CO)، دیاکسید گوگرد (SO2)، ذرات معلق (PM2.5) و (PM10)، دیاکسید نیتروژن (NO2) و اوزون، بهصورت نقطه ای در ایستگاه های کجوار، حکیم نظامی، میدان آذربایجان، هتل مرمر، میدان نماز، راه آهن، باغشمال، آبرسان و بهداشت جمعآوری شدند و با استفاده از روش معکوس فاصله (IDW) در نرمافزار GIS بهصورت نقشهی توزیع آلاینده به تفکیک هر آلاینده بهصورت نقشه های توصیفی تهیه شده است.یافتهها و نتیجه گیری: نتیجه حاصل از پژوهش چنین بیان می شود که موقعیت نواحی صنعتی شهر تبریز بر میزان آلودگی هوای شهر تبریز بیتأثیر است و هیچ اثر سویی بر افزایش آلودگی هوایی شهر تبریز ندارد.
آمایش شهری و منطقه ای
حسن احمدی؛ اسداله دیوسالار؛ مریم مومن پور آکردی
دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 59-77
چکیده
با توجه به نقاط قوتی که بهسازی بافتهای فرسوده در استان مازندارن و بهخصوص شهرستان نکا از قبیل رشد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بهوجود میآورد، هنوز با چالشهای مهمی در زمینههای تخریب فیزیکی و محیطی، محرومیت اجتماعی، ناامنی، بیکاری، نابرابریهای اقتصادی، کمبود مسکن و ترافیک روبرو میباشد که این مشکلات کیفیت زندگی ...
بیشتر
با توجه به نقاط قوتی که بهسازی بافتهای فرسوده در استان مازندارن و بهخصوص شهرستان نکا از قبیل رشد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بهوجود میآورد، هنوز با چالشهای مهمی در زمینههای تخریب فیزیکی و محیطی، محرومیت اجتماعی، ناامنی، بیکاری، نابرابریهای اقتصادی، کمبود مسکن و ترافیک روبرو میباشد که این مشکلات کیفیت زندگی شهری را به شدت در این نقاط کاهش داده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بهسازی بافت فرسوده بر زندگی شهری با رتبهبندی عوامل تأثیر گذار توسط تکنیکهای دیمتل فازی و ویکتور فازی پرداخته است. این پژوهش بنابر ماهیت، توصیفی- پیمایشی و از نوع تحقیقات کاربردی است. در بخش جمعآوری اطلاعات وضع موجود در شیوهی میدانی، از پرسشنامه، جامعه آماری پژوهش جمعیت ساکن در محلات نارنجباغ شهرستان نکا و حجم نمونه برابر با 381 نفر از شهروندان است. جهت تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزارهای آماری Excel،SPSS و جهت کشف و مطلوبیت متغیرها از آزمون آماری معادلات ساختاری، برای اثبات فرضیهها از آزمون رگرسیون و در ادامه با تکنیک دیمتل فازی به رتبهبندی معیارها و شاخصها پرداخته شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که بهسازی بافت فرسوده بر کیفیت زندگی شهری شهروندان نارنجباغ اثرگذار است و ارتباط مستقیم دارد به این معنا که هرچه میزان بهسازی و بازسازی بافت فرسوده و یا به تعبیری هرچه بافت سکونتگاها از کیفیت بهتری برخوردار باشد، کیفیت زندگی در این گونه بافتها از سرزندگی و سلامت بیشتری برخوردار است و ساکنان رضایت بیشتری از زندگی دارند.
محیط زیست شهری
محمد رضا امیری فهلیانی؛ داود مرادی
دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 59-76
چکیده
زمینه و هدف: گسترش موفقیتآمیز یک بیماری عفونی که از فردی به فرد دیگر منتقل میشود به عوامل زیادی وابسته است. درک رفتار بشر از دیرباز به عنوان یکی از کلیدهای درک شیوع بیماریهای واگیردار شناخته شده است. جغرافیای رفتاری یک رویکرد در جغرافیای انسانی است که از روشها و مفروضات رفتارگرایی برای تعیین فرایندهای شناختی درگیر در درک ...
بیشتر
زمینه و هدف: گسترش موفقیتآمیز یک بیماری عفونی که از فردی به فرد دیگر منتقل میشود به عوامل زیادی وابسته است. درک رفتار بشر از دیرباز به عنوان یکی از کلیدهای درک شیوع بیماریهای واگیردار شناخته شده است. جغرافیای رفتاری یک رویکرد در جغرافیای انسانی است که از روشها و مفروضات رفتارگرایی برای تعیین فرایندهای شناختی درگیر در درک فرد یا واکنش به محیط خود استفاده میکند. این علم به مطالعه فرایندهای شناختی با واکنش به محیط، از طریق رفتارگرایی میپردازد.روش بررسی: در این مطالعه ما برانیم با رویکرد آیندهپژوهی به شناسایی عوامل کلیدی جغرافیای رفتاری در وضعیت آیندهی بیماریهای واگیردار در شهرهای ایران با مطالعه موردی شهر نورآباد بپردازیم. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از حیث روشپیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آیندهپژوهی صورت گرفتهاست. نیروهای پیشران با روشدلفی مشخص، و سپس این عوامل با ستفاده از نرمافزار (Mic Mac) براساس میزان اهمیت و عدمقطعیت، اولویتبندی و حیاتیترین عوامل مشخص شده است. یافتهها و نتیجهگیری: یافتههای پژوهش حاکی از آن است از بین این متغیرها، رفتار کنشی، تورم و فرهنگ معاشرت تاثیرگذارترین عوامل کلیدی جغرافیای رفتاری شهر نورآباد در مواجهه با بیماریهای واگیردار میباشد همچنین فرصتهای محدود اشتغال، عدم رعایت اصول بهداشتی توسط رانندگان وسایل نقلیه عمومی، ضعف سرمایه اجتماعی، عادیانگاری وضعیت موجود، در رتبههای بعدی و دارای بیشترین اثرگذاری مستقیم بودهاند.بنابراین با توجه به یافتههای پژوهش میتوان گفت؛ حساسیت جمعیت و رفتار و ارتباطاتی که در فضای جغرافیایی توسط شهروندان صورت میپذیرد به طور مؤثری باعث انتقال عفونت و بیماری واگیردار میشود.